Kalej

Kalej

wieś
Kościół parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Anielskiej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	kłobucki
Gmina	Wręczyca Wielka
Liczba ludności (2021)	1884
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	42-130
Tablice rejestracyjne	SKL
SIMC	0147192
Położenie na mapie gminy Wręczyca Wielka Kalej
Położenie na mapie Polski Kalej
Położenie na mapie województwa śląskiego Kalej
Położenie na mapie powiatu kłobuckiego Kalej
50°50′13″N 18°59′11″E

Kalej – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie kłobuckim, w gminie Wręczyca Wielka.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Wieś położona jest na wschód od Wręczycy Wielkiej. Sąsiaduje bezpośrednio z wsią Szarlejka. Na północ od Kalei znajduje się użytek ekologiczny "Dzicze Bagno" ustanowiony w roku 2002 na powierzchni 12,30 ha w celu ochrony torfowiska przejściowego i niskiego z rosnącymi na nim cennymi i rzadkimi regionalnie gatunkami roślin.

We wsi znajduje się gajówka.

Historia

Historia Kalei związana jest z dziejami klasztoru jasnogórskiego. Wieś została nadana klasztorowi przywilejem wydanym przez Władysława Jagiełłę 2 kwietnia 1414 roku. Miejscowość utrzymywała się z wytopu żelaza. W początkach XVII w. starosta krzepicki, Mikołaj Wolski, zlikwidował kalejską kuźnię, a zajmowaną przez nią ziemię przeznaczył na folwark. W ten sposób w Kalei powstał dwór szlachecki. Kalej leży w Częstochowskim Obszarze Rudonośnym. W 1960 roku oddano do eksploatacji kopalnię rud żelaza "Malice". Na północ od drogi prowadzącej do Wręczycy znajdowały się kopalnie "Gluckauf" i "Józef".

Parafia Kościoła rzymskokatolickiego

Parafię w Kalei erygował biskup Stanisław Zdzitowiecki 4 października 1923 roku, wyłączając jej teren z parafii kłobuckiej. Kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Aniołów wybudowano w latach 1924–1927 z ofiar parafian oraz dzięki staraniom pierwszego proboszcza, ks. Stanisława Bielskiego. Wybudował on również plebanię i dom parafialny. W 1938 roku do parafii dołączono Lgotę, dotychczas należącą do parafii w Białej. Kościół został konsekrowany 3 sierpnia 1963 roku przez biskupa Stefana Barełę.

Oświata

Obecny Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Kornela Makuszyńskiego w Kalei do 2001 roku terytorialnie należał do Szarlejki. Wspólna historia szkolnictwa tych wsi sięga lat 1820–1925, kiedy to na terenie Szarlejki wybudowano drewniany dom z jedną izbą lekcyjną. W szkole tej uczyły się dzieci z Kalei, Szarlejki, Wydry, Gorzelni, Lgoty, Pierzchna, Gruszewni, Grabówki (dziś dzielnicy Częstochowy) i Łojek. Nauka odbywała się jedynie w okresie zimowym (latem dzieci pomagały rodzicom w pracach polowych).

Szkoła w budynku tym funkcjonowała przez wiele lat, także w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej podczas rozdziału ziemi mieszkańcy wsi nie przyznali działki pod budowę szkoły. Szkoła działała zatem w XIX-wiecznym drewnianym budynku. Dopiero w 1952 roku, staraniem ówczesnego kierownika szkoły w Szarlejce Stefana Łukaszewicza, wybudowano obecny budynek szkoły. Jego otwarcie nastąpiło w 1959 roku. Kilka lat później do szkoły dołączono również przedszkole (wcześniej mieszczące się w starym budynku szkolnym) i utworzono Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Kornela Makuszyńskiego.

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Kalei

OSP w Kalei

Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej w Kalei powstała w 1920 roku z inicjatywy mieszkańców wsi, przy pomocy proboszcza parafii oraz ówczesnego dzierżawcy ziemskiego majątku Kalej. Pomieszczenie strażackie urządzono w wozowni majątku. Znajdowała się tam ręczna pompa i beczka z wodą. Samodzielna remiza i garaż zostały wybudowane po II wojnie światowej, w latach 1948–53. W latach 80. XX w. zarząd jednostki podjął uchwałę o modernizacji i rozbudowie remizy. Dzięki zaangażowaniu społeczności rozbudowę udało się ukończyć w ciągu trzech lat. Władze doceniły ten wysiłek, ofiarowując w nagrodę jednostce OSP w Kalei nowy samochód bojowy. W roku 2000 jednostka otrzymała sztandar i została odznaczona „złotym medalem” za zasługi dla pożarnictwa. 10 czerwca tegoż roku zarejestrowano ją w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym.

Bibliografia

• Gmina Wręczyca Wielka, Wręczyca Wielka 2007, GOK.
• Barbara Herba, Dzieje Konopisk i okolic, Konopiska, 2004