Przejdź do zawartości

Junikowo

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Osiedle Junikowo
Osiedle Poznania
Ilustracja
Centrum historycznego Junikowa – ul. Junikowska/Bełchatowska, szkoła
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miasto

Poznań

SIMC

0969468

Zarządzający

Paweł Rosada[1]

Powierzchnia

5,29 km²

Populacja (2011)
• liczba ludności


8837

• gęstość

1670,51 os./km²

Strefa numeracyjna

( 48) 61

Tablice rejestracyjne

PO, PY

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Osiedle Junikowo”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Osiedle Junikowo”
Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Osiedle Junikowo”
52,387405°N 16,829917°E/52,387405 16,829917
Teren historycznej wsi (ul. Junikowska)
Kościół św. Andrzeja Boboli
Pozostałości tzw. Kolonii (ul. Krośnieńska)
Typowa jednorodzinna zabudowa Junikowa (ul. Ścinawska)

Junikowo[2] – część miasta Poznania, a zarazem jednostka obszarowa Systemu Informacji Miejskiej (SIM) oraz osiedle administracyjne w zachodnim obszarze miasta.

Położenie i obiekty

[edytuj | edytuj kod]

Dominuje tu zabudowa jednorodzinna.

Ważniejsze obiekty:

Na Junikowie od 2001 roku istnieje drużyna piłkarska Szturm Junikowo Poznań (A-klasa).

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Według legendy pierwsza lokalizacja wsi miała miejsce bliżej centrum Poznania, ale zamieszkiwali ją ludzie bezbożni, większość czasu spędzający w karczmie, za co spotkała ich kara. Zatrzęsła się ziemia, a wieś wpadła w rozpadlinę, która potem stała się stawem[3].

Najstarszy prawdopodobny zapis dotyczący Junikowa pochodzi z 1287 r. W roku tym książę Przemysł II, późniejszy król, nadał kapitule kościoła katedralnego w Poznaniu swoją wieś, zwaną pospolicie Janicovo – („hereditatem seu villam Capituli nostri, lanicovo vulgariter nominatum”). Kolejny zapis („Vnykowo”[3]) pochodzi z 1408 r. i dotyczy sprzedaży sołectwa w Junikowie kmieciowi Wawrzyniakowi s. Marcina sołtysowi z Krzyżownik (w parafii Tulce) przez kapitułę poznańską.

Wieś duchowna Janikowo, własność kapituły poznańskiej, położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[4].

Aż do roku 1796 Junikowo stanowiło uposażenie kapituły. W wyniku drugiego rozbioru Polski majątek kapituły uległ konfiskacie i przeszedł na własność państwa pruskiego. Na przełomie 1831/1832 nastąpiło uwłaszczenie chłopów. Około 1880 Junikowo składało się ze wsi właściwej (okolice obecnej ulicy Junikowskiej) oraz kolonii Rudnicze (liczyło wtedy 37 domów i 328 mieszkańców: 297 katolików i 31 protestantów[5]). Z tego okresu pochodzi wzmianka, że na terenie folwarku Junikowo (obecnie w tym miejscu znajduje się kościół) znajdowała się gorzelnia oraz młyn wodny. W 1906 r. folwark (58 ha) został sprzedany komisji kolonizacyjnej za 360 000 marek. Komisja kolonizacyjna podzieliła majątek na jednohektarowe działki. Na działkach wybudowano (z pieniędzy komisji kolonizacyjnej) 3-4 izbowe prymitywne domy oraz zabudownia gospodarcze. Większą część działek przydzielono niemieckim urzędnikom pracującym w Poznaniu. W tym też czasie wybudowano jednoizbową ewangelicką szkołę oraz niewielki cmentarz (obecna ul. Jawornicka). Aby umożliwić urzędnikom niemieckim dojazd do pracy, uruchomiono przystanek kolejowy Junikowo[6]. W tym czasie dał się zaznaczyć wyraźny podział osady na trzy części:

  • Starą Wieś – wzdłuż obecnej ul. Junikowskiej,
  • Kolonię – wzdłuż obecnej ul. Krośnieńskiej,
  • tzw. Osiedle – przy ul. Grunwaldzkiej.

Ponadto przy obecnej ul. Cmentarnej do dziś istnieje niewielkie skupisko domów dawniej nazywane Bożą Wolą[7].

W okresie międzywojennym większość Niemców sprzedała swoje majątki. Od tego czasu datuje się przyspieszony rozwój Junikowa. II wojna światowa zakończyła się w tym rejonie 27 stycznia 1945 wyparciem Niemców[8]. W szybkim tempie przywrócono tu polskie nazwy ulic, ze szczególnym uwzględnieniem imion wywodzących się od nazw miejscowości łużyckich (np. Budziszyńska lub Miśnieńska)[9].

W 1948 r. na terenie byłego placu ćwiczeń wojskowych utworzono cmentarz oraz wybudowano linię tramwajową łączącą Junikowo z centrum miasta. 28 czerwca 1956 o godz. 16.00, podczas Powstania Poznańskiego, zaatakowano miejscowy VIII Komisariat MO. 60 osób zdobyło wtedy 19 sztuk broni i amunicję[10].

Obszar Junikowa do 1990 r. należał do dzielnicy Grunwald.

W 1992 r. utworzono jednostkę pomocniczą miasta Osiedle Poznań-Junikowo[11]. W 2010 r. w Poznaniu przeprowadzono reformę funkcjonalną jednostek pomocniczych i 1 stycznia 2011 r. przyłączono do obszaru Junikowa cmentarz miejski Junikowo, las na północ od ulicy Chryzantemowej, tereny na północ od ul. Smoluchowskiego[12]. Rada Osiedla Junikowo wydaje czasopismo lokalne „Gazeta Junikowska”.

Kapliczki i krzyże

[edytuj | edytuj kod]

Przed II wojną światową na terenach Junikowa i Rudniczego istniało dziewięć kapliczek i krzyży przydrożnych. Obecnie pozostały dwa krzyże i jedna figura – pozostałe zostały zniszczone podczas metodycznej akcji przeprowadzonej przez Niemców:

  • ul. Junikowska, przed domem piekarza Edwarda Styzy – prosty krzyż kamienny, zniszczony,
  • ul. Junikowska/Grunwaldzka – ceglana, otynkowana kapliczka maryjna z parkanem i figurką z 1910, fundator – sołtys Ludwik Nowak, z tyłu mogiła powstańców 1846, zniszczona przez policjanta Giesego,
  • przy gospodarstwie Egona Kremera – figura św. Józefa z maja 1914, fundacja hrabiny Potockiej z Będlewa, zniszczona, przechowana i przywrócona w 1945, potem przeniesiona na ul. Junikowską,
  • ul. Sieradzka/Grunwaldzka – drewniany krzyż, upadł podczas wichury w 1904, naprawiony i ponownie zniszczony przez Niemców,
  • w rejonie Fortu VIII – murowana kapliczka św. Marii Magdaleny, zniszczona w nocy z 7 na 8 grudnia 1939 (legenda głosiła, że w tym miejscu straszy),
  • ul. Paczkowska/Świdnicka – betonowy pomnik Najświętszego Serca Jezusowego ze składek społecznych, wykonawcą był Wojciech Tritt, poświęcenie 15 sierpnia 1935, zniszczony,
  • ul. Wołowska/Fabianowska – krzyż drewniany z 1869 upamiętniający mord rabunkowy na księdzu Ignacym Cwojdzińskim, ścięty siekierami w 1940 lub 1941, po wojnie zrekonstruowany,
  • nad Skórzynką w Rudniczem – krzyż drewniany z XIX wieku, w 1933 przeniesiony, ocalał w czasie wojny,
  • ul. Bełchatowska/Sieradzka/Krośnieńska – betonowy Pomnik Wdzięczności w kształcie Miecza Chrobrego z fundacji lokalnego koła Stronnictwa Narodowego, rozebrany w 1940 przy odmowie wykonania tego zadania przez jeńców angielskich z pobliskiej budowy,
  • ul. Grunwaldzka/Wołczyńska – figura Serca Jezusowego ufundowana przez Cecylię Witkowską w 1947 w podziękowaniu za uratowanie syna podczas wojny[13].

Cmentarze

[edytuj | edytuj kod]

Oprócz jednego z dwóch największych cmentarzy w mieście – cmentarza junikowskiego – na terenie Junikowa funkcjonował też nieistniejący cmentarz ewangelicki. W 1938, przy ul. Junikowskiej, pomiędzy kościołem a torowiskami kolejowymi, odkryto szczątki kosynierów z 1846, pochowanych we wcześniejszym grobie ofiar epidemii cholery z I połowy XIX wieku. Kości zmarłych na tę chorobę, wraz ze szczątkami kosynierów, pochowano przy kapliczce na ul. Grunwaldzkiej (obecnie poszerzona ul. Grunwaldzka). 25 listopada 2011, podczas przebudowy torowiska tramwajowego, skrzynię z kośćmi spod dawnej kapliczki odnaleziono i zabezpieczono[14].

Podczas walk o Poznań w 1945 żołnierzy radzieckich chowano na przyfrontowym cmentarzu na narożniku ulic Grunwaldzkiej i Grotkowskiej (potem powstał tam sam spożywczy). Już w 1945 ciała przeniesiono na Cytadelę. Od ul. Krośnieńskiej do Lasku Marcelińskiego ciągnął się w latach 1944–1945 niemiecki rów przeciwczołgowy, nazywany Panzergrab, do którego wrzucano żołnierzy niemieckich. Wielu z nich spoczywa tam do dziś, np. w 2011 wykopano szczątki 40 żołnierzy podczas budowy biurowca Pixel[15].

Sołtysi

[edytuj | edytuj kod]

Junikowscy sołtysi po 1832 (uwłaszczenie rolników, sołtys wybieralny):

  • Jan Szymczak,
  • Szymon Andrzejak vel Andrzejewski (do 19 października 1860),
  • Ludwik Nowak (19 października 1860 – 1 kwietnia 1913),
  • Andrzej Czyż (1918 – 1923),
  • Antoni Banach (1923 – 1935),
  • Walenty Gałęski (1935 – 1936),
  • Jan Kujawiak (1936 – 1939),
  • Karl Holz (narzucony Bürgermeister, 1939 – 1940, do przyłączenia Junikowa do Poznania)[16].

Adres rady osiedla

[edytuj | edytuj kod]
Adres rady osiedla
Szkoła Podstawowa nr 54, ul. Małoszyńska 38, 60-176 Poznań[1]

Komunikacja

[edytuj | edytuj kod]

Na Junikowie znajdują się dwie pętle tramwajowe oraz jedna autobusowa: Budziszyńska, Junikowo, Junikowo PKM. Swoje trasy kończą tu tramwaje linii 1, 6, 13 i 15, a także autobusy linii 122, 177, 715, 716, 727 i 803 oraz nocne 214, 224, 257[17]. Na granicy Junikowo/Plewiska znajduje się przystanek kolejowy Poznań Junikowo.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Osiedle Junikowo – Osiedla – Poznan.pl [online], poznan.pl [dostęp 2020-12-15] (pol.).
  2. ↑ OSIEDLE JUNIKOWO - bip.poznan.pl [online], poznan.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  3. ↑ a b Krzysztof Kwaśniewski, Poznańskie legendy i nie tylko, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 2005, s. 108, ISBN 83-7177-346-3.
  4. ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 14.
  5. ↑ Ewaryst Czabański, Z kart historii Junikowa, Poznań: Pomost, 2013, s. 37, ISBN 978-83-89789-16-7, OCLC 876478068.
  6. ↑ Ewaryst Czabański, Z kart historii Junikowa, Poznań: Pomost, 2013, s. 11–13, ISBN 978-83-89789-16-7, OCLC 876478068.
  7. ↑ Ewaryst Czabański, Z kart historii Junikowa, Poznań: Pomost, 2013, s. 12–13, ISBN 978-83-89789-16-7, OCLC 876478068.
  8. ↑ Wiktoria Hetmańska, W partyjnej kuźni przy ulicy Matejki, w: red. Tadeusz Świtała, Trud pierwszych dni. Poznań 1945. Wspomnienia Poznaniaków, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1970, s. 76, ISBN 83-232-0322-9.
  9. ↑ Ignacy Kaczmarek, W służbie administracji miasta, w: red. Tadeusz Świtała, Trud pierwszych dni. Poznań 1945. Wspomnienia Poznaniaków, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1970, s. 119, ISBN 83-232-0322-9.
  10. ↑ Ewaryst Czabański, Z kart historii Junikowa, Poznań: Pomost, 2013, s. 100–101, ISBN 978-83-89789-16-7, OCLC 876478068.
  11. ↑ Uchwała Nr LVII/300/92 Rady Miejskiej Poznania z dnia 9 czerwca 1992 r. w sprawie powołania Osiedla Poznań-Junikowo.
  12. ↑ Uchwała Nr LXXVI/1107/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 31 sierpnia 2010 r. ws. zmiany granicy Osiedla Junikowo w ramach reformy funkcjonalnej jednostek pomocniczych w Poznaniu (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2010 r., Nr 226, poz. 4171).
  13. ↑ Ewaryst Czabański, Z kart historii Junikowa, Poznań: Pomost, 2013, s. 19–23, ISBN 978-83-89789-16-7, OCLC 876478068.
  14. ↑ Ewaryst Czabański, Z kart historii Junikowa, Poznań: Pomost, 2013, s. 33–35, ISBN 978-83-89789-16-7, OCLC 876478068.
  15. ↑ Ewaryst Czabański, Z kart historii Junikowa, Poznań: Pomost, 2013, s. 28–32, ISBN 978-83-89789-16-7, OCLC 876478068.
  16. ↑ Ewaryst Czabański, Z kart historii Junikowa, Poznań: Pomost, 2013, s. 113–114, ISBN 978-83-89789-16-7, OCLC 876478068.
  17. ↑ https://www.ztm.poznan.pl/assets/Uploads/2023.10.10MapaBUSTRAM.pdf

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Podział administracyjny Poznania
Osiedla
administracyjne

Poznań – Osiedle Junikowo
Części miasta
Osiedla mieszkaniowe

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Junikowo&oldid=74800737”