Julian Kawalec

Julian Kawalec

Data i miejsce urodzenia	11 października 1916 Wrzawy
Data i miejsce śmierci	30 września 2014 Kraków
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Tańczący jastrząb Ziemi przypisany
Odznaczenia
Nagrody
nagroda „Złoty Kłos”, nagroda CRZZ (1969), nagroda państwowa II stopnia (1976), nagroda m. Krakowa (1976), nagroda Prezesa RSW Ruch I stopnia (1985), nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1986)

Julian Kawalec (ur. 11 października 1916 we Wrzawach, zm. 30 września 2014 w Krakowie) – polski prozaik, publicysta i poeta, członek Rady Krajowej PRON w 1983 roku.

Życiorys

Urodził się we wsi Wrzawy niedaleko Sandomierza. Był synem Józefa i Stanisławy z domu Bobek – małorolnych chłopów. Po ukończeniu pięciu klas wiejskiej szkoły powszechnej rozpoczął naukę w ośmioklasowym Gimnazjum Humanistycznym w Sandomierzu. Było to możliwe dzięki ogromnemu wysiłkowi rodziców oraz tzw. świadectwu ubóstwa, które uprawniało do zniżek w opłatach za naukę.

W 1935, po zdaniu matury, rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W czasie nauki utrzymywał się, udzielając korepetycji z języka łacińskiego i niemieckiego. Związał się z ruchem ludowym. Należał do Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej – PAML. W 1938 roku był członkiem zarządu tej organizacji.

Wojna zmusiła go do przerwania studiów. W czasie okupacji przebywał w rodzinnych stronach. Współpracował z ruchem oporu, organizował tajne nauczanie. Poszukiwany przez gestapo musiał się ukrywać.

Po wyzwoleniu terenów na wschód od Wisły, jesienią 1944 został skierowany przez kolegów z organizacji „Wieś” do pracy w Polskiej Agencji Prasowej „Pol-Pres” w Lublinie, gdzie pełnił funkcję korespondenta wojennego.

Jesienią 1945 wrócił do Krakowa z zamiarem kontynuowania przerwanych studiów. W 1946 rozpoczął pracę dziennikarską w prasie krakowskiej, a następnie w Polskim Radiu. Ukończył studia, uzyskując absolutorium na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Pracę literacką rozpoczął tomikiem opowiadań Ścieżki wśród ulic (z ilustracjami Józefa Wilkonia; Państwowe Wydawnictwo Literatury Dziecięcej "Nasza Księgarnia", Warszawa 1957). Wydał 22 książki, zbiory opowiadań oraz dwa tomiki poezji. Przetłumaczono je na ponad 20 języków. Najwięcej tłumaczeń miały powieści: Ziemi przypisany, W słońcu, Tańczący jastrząb, Wezwanie, Przepłyniesz rzekę, Szara aureola. W powieści biograficznej W gąszczu bram zamieścił m.in. wspomnienia z okresu nauki w sandomierskim Gimnazjum. W 1999 wydał Harfę Gorców. Na podstawie powieści powstały filmy, sztuki teatralne i liczne słuchowiska radiowe.

Należał do Związku Literatów Polskich (od roku 1960) oraz międzynarodowej organizacji pisarzy PEN-CLUB i Stowarzyszenia Kultury Europejskiej SEC. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. Uhonorowany licznymi nagrodami, m.in. Nagrodą Państwową I i II stopnia (1976, 1986), Nagrodami Ministerstwa Kultury i Sztuki (1967), wydawców, kilkakrotnie czytelników – „Złoty Kłos” (1968, 1971, 1973 i 1978).

Zmarł 30 września 2014. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim Wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie (kwatera 7 WOJ-płd-11).

Odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy (1976),
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (22 maja 2000),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1986),
• Krzyż Oficerski (Orderu Odrodzenia Polski 1964),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (30 czerwca 2009),
• Order Ecce Homo (1999).

Twórczość

Powieści

• Ziemi przypisany (1962)
• W słońcu (1963)
• Tańczący jastrząb (1964)
• Zagubiony (w odcinkach 1963-64)
• Szukam domu (1968)
• Wezwanie (1968)
• Przepłyniesz rzekę (1973)
• Oset (1977)
• Szara aureola (1973)
• Ukraść brata (1982)
• W gąszczu bram (1989)
• Harfa Gorców (1999)

Zbiory opowiadań

• Ścieżki wśród ulic (1957)
• Blizny (1960)
• Zwalony wiąz (1962)
• Czarne światło (1965)
• Marsz weselny (1966)
• Opowiadania wybrane (1968)
• Wielki festyn (1974)
• Pierwszy białoręki (1979)
• Nie będzie czasu na strach (1980)
• Panie koniu... (1986) – fragmenty powieści i opowiadań
• Gitara z rajskiej czereśni (1990)
• Imieniny (1996)

Wiersze

• „Kochany smutek” (1992)
• „Te dni moje” (1994)

Sztuki

• Akt oskarżenia (1965) – współautor: R. Smożewski
• Przyjdzie taki dzień (1964) – utwór dramatyczny

Inne utwory

• Pochwała rąk (1969) – reportaże i szkice
• Dom (1996) – miniatura prozatorska
• Czerwonym szlakiem na Turbacz (2009) – wybór utworów związanych z Gorcami, zawierający m.in. powieść Harfa Gorców

Ekranizacje

• Głos ma prokurator (1965) – na podstawie powieści Ziemi przypisany, scenariusz i reżyseria Włodzimierz Haupe,
• Wezwanie (1971) – scenariusz i reżyseria Wojciech Solarz,
• Przepłyniesz rzekę (1976) – reżyseria Tadeusz Kijański,
• Tańczący jastrząb (1977) – scenariusz i reżyseria Grzegorz Królikiewicz,
• Piętno (1983) – na podstawie powieści Szara aureola, scenariusz i reżyseria Ryszard Czekała.

Bibliografia

• Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 4, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1996, s. 84. ISBN 83-02-05974-9.

Linki zewnętrzne

• Wiersze Juliana Kawalca w serwisie www.poezja-polska.art.pl. poezja-polska.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-06-02)].