Johann Gottlieb Naumann

Johann Gottlieb Naumann
	; Portret Johanna Gottlieba Naumanna, mal. Friedrich Gotthard Naumann (brat kompozytora)
Data i miejsce urodzenia	17 kwietnia 1741 ; Blasewitz
Pochodzenie	niemieckie
Data i miejsce śmierci	23 października 1801 ; Drezno
Gatunki	muzyka poważna, muzyka klasycyzmu
Zawód	kompozytor, dyrygent
	Multimedia w Wikimedia Commons

Johann Gottlieb Naumann (ur. 17 kwietnia 1741 w Blasewitz, zm. 23 października 1801 w Dreźnie^[1]^[2]^[3]) – niemiecki kompozytor i dyrygent.

Życiorys

Syn kowala^[1]. Początkowo uczył się u kantora i organisty kościoła w rodzinnym Blasewitz i w Loschwitz, od 1754 roku kontynuował naukę w Dreźnie, gdzie śpiewał w chórze kościelnym^[1]. Jego nauczycielem był Gottfried August Homilius^[3]. W 1757 roku wyjechał wraz ze szwedzkim skrzypkiem Andersem Wesströmem do Hamburga, a następnie do Italii^[1], gdzie odwiedził Wenecję, Rzym, Florencję, Padwę i Bolonię^[1] i studiował u Giuseppe Tartiniego i Giovanniego Battisty Martiniego^[1]^[2]. W 1764 roku dzięki wstawiennictwu Johanna Adolfa Hassego otrzymał angaż na dworze książęcym w Dreźnie, początkowo jako drugi kompozytor muzyki kościelnej, od 1765 roku jako kompozytor muzyki kameralnej, a od 1774 roku jako kapelmistrz^[1]^[2]. W latach 1765–1768 i 1772–1774, urlopowany z dworu, przebywał we Włoszech^[1]^[2]. W latach 1777–1780 na zaproszenie króla Gustawa III przebywał w Sztokholmie, gdzie zajmował się organizacją i reformą królewskiej kapeli dworskiej^[1]^[2]. Od 1785 do 1786 roku działał w Kopenhadze^[1]^[2]. Na zaproszenie Fryderyka Wilhelma II wielokrotnie gościł także w Berlinie^[1]^[2]. W 1792 roku poślubił córkę duńskiego admirała, Catharinę von Grodtschilling^[1]^[3].

Twórczość

Naumann należał do czołowych postaci życia muzycznego XVIII wieku, jego działalność związana jest z nurtem Sturm und Drang oraz wczesnym romantyzmem^[1]. Położył zasługi w organizacji życia muzycznego w Niemczech, Szwecji i Danii. Wystawiał opery własne i innych kompozytorów, uważany jest za ostatniego ważnego twórcę związanego ze szkołą neapolitańską^[1]. W swoich wczesnych operach nawiązywał do Hassego, Grauna, Galuppiego, Piccinniego i Paisiella, później zbliżył się do twórczości C.W. Glucka i opery francuskiej^[1]. W muzyce instrumentalnej przeszedł ewolucję od naśladownictwa Tartiniego w kierunku klasycyzmu^[1]. Utwory chóralne Naumanna cieszyły się dużą popularnością i wykonywane były do końca XIX wieku^[1].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[2])

Dzieła sceniczne

intermezzo Il tesoro insidiato (wyst. Wenecja 1762)
opera buffa Li creduti spiriti (wyst. Wenecja 1764)
opera seria L’Achille in Sciro (wyst. Palermo 1767)
opera seria Alessandro nelle Indie (1768, niedokończona)
opera seria La clemenza di Tito (1769)
opera buffa Il villano geloso (1770)
opera seria Solimano (wyst. Wenecja 1773)
azione per musica L’isola disabitata (wyst. Wenecja 1773)
opera seria Armida (wyst. Padwa 1773)
opera seria Ipermestra (wyst. Wenecja 1774)
opera buffa La villanella incostante (wyst. Wenecja 1773)
opera buffa L’Ipocondrico (1776)
opera-balet Amphion (wyst. Sztokholm 1778)
opera seria Elisa (1781)
opera seria Cora och Alonzo (wyst. Sztokholm 1782)
opera seria Osiride (1781)
opera buffa Tutto per amore (1785)
tragedia liryczna Gustaf Wasa (wyst. Sztokholm 1786)
opera seria Orpheus og Eurydike (wyst. Kopenhaga 1786)
festa teatrale La reggia d’Idomeneo (1787)
opera seria z baletem Medea in Colchide (wyst. Berlin 1788)
opera seria z baletem i udziałem chóru Protesilao (wyst. Berlin 1789)
opera buffa La dama soldato (1791)
festa teatrale Amore giustificato (1792)
opera buffa Aci e Galatea ossia I ciclopi amanti (1801)

Oratoria

La passione di Gesù Cristo (wyst. Padwa 1767)
Isacco, figura del Redentore (1772)
S. Elena al calvario (1775)
Giuseppe riconosciuto (1777)
Il ritorno del figliolo prodigo (1785)
La morte d’Abel (1790)
Davide in Terebinto, figura del Salvatore (1794)
I Pellegrini al sepolcro (1798)
Il ritorno del figliolo prodigo (1800)
Betulia liberata (1805)

Pieśni

Freimaurerlieder... zum Besten der neuen Armenschule (wyd. Lipsk 1775)
40 Freymäauerlieder zum Gebrauch der teutschen auch französischen Tafellogen (wyd. Berlin 1782, 2. wyd. 1784)
Sammlung von Liedern (wyd. Pforten 1784)
Sechs neue Lieder (wyd. Berlin 1795)
25 neue Lieder verschieden Inhalts (wyd. Drezno 1799)

Utwory instrumentalne

12 sinfonii-uwertur
Concerto B-dur na klawesyn lub fortepian i orkiestrę
Sonatine na klawesyn, obój z fagotem lub flet z basem
Divertimento na 2 skrzypiec i wiolę
tria na 2 skrzypiec i altówkę
12 sonat na harmonikę szklaną

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 7. Część biograficzna n–pa. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2002, s. 15–16. ISBN 978-83-224-0808-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2572. ISBN 0-02-865529-X.
↑ ^a ^b ^c Bertil van Boer: Historical Dictionary of Music of the Classical Period. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 403. ISBN 978-0-8108-7183-0.

Linki zewnętrzne

Johann Gottlieb Naumann – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 7. Część biograficzna n–pa. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2002, s. 15–16. ISBN 978-83-224-0808-7.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2572. ISBN 0-02-865529-X.

[boer-3] Bertil van Boer: Historical Dictionary of Music of the Classical Period. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 403. ISBN 978-0-8108-7183-0.

[1]

[2]

[3]