Jaworzynka (dopływ Bystrej)
 Jaworzynka w dolnym biegu, w pobliżu ujścia do Bystrej | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Województwo | |
| Lokalizacja | |
| Potok 6 rzędu | |
| Ujście | |
| Recypient | Bystra |
| Wysokość |
1014 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Jaworzynka – niewielki potok w Jaworzynce w polskich Tatrach Zachodnich. Teoretycznie spływa spod Przełęczy między Kopami i Diabełka Długim Żlebem przez polanę Jaworzynkę[1]. Teoretycznie, gdyż prawie zawsze jego koryto jest suche, woda spływa nim tylko po większych opadach lub wiosennych roztopach. Jest to skutek wapiennego podłoża, w którym silnie rozwinięte są zjawiska krasowe, wskutek czego dolina ma odwodnienia podziemne[2]. Niektórzy twierdzą, że jest to także skutek wycięcia lasów na orograficznie prawych zboczach doliny Jaworzynki i dawnego bardzo intensywnego pasterstwa, co doprowadziło do całkowitej erozji tych zboczy. Władysław Cywiński pisze: Dowodem na ostateczne przywrócenie Jaworzynki do życia będzie pojawienie się stałego strumienia. Pasterstwo zostało tutaj jednak już dawno zniesione, a zbocza w większości zrekultywowane: obsadzone modrzewiami i olchami[3].
Potok Jaworzynka na wysokości 1014 m n.p.m. uchodzi do potoku Bystra w Kuźnicach, tuż przed sztucznym zbiornikiem i zaporą na Bystrej. W dolnej części polany Jaworzynki na potoku Jaworzynce znajduje się niewielka betonowa zapora, wybudowana w 1898 r. Od budowy tej zapory rozpoczęto regulację systemu Bystrej. Wzdłuż dolnej części potoku Jaworzynki prowadzi szlak turystyczny[2].
Zlewnia potoku Jaworzynka ma powierzchnię 1,731 km². W płaskim dnie doliny znajduje się suche koryto potoku. W okresie średnich wodostanów potok płynie tylko w dolnej części, przed zaporą przeciwszutrową. Jego długość wynosi wówczas 0,425 km, a spadek 11,7%. Koryto o szerokości 1–1,5 m zawalone jest głazami morenowymi i dolomitowym rumoszem skalnym. Jedyne źródło o wydajności 0,1 l/s wybija w żlebie między Małym i Dużym Rąbaniskiem, jego woda gubi się jednak w rumoszu skalnym. Przed zaporą w rumoszu skalnym potok rozdziela się na kilka koryt. W czasie ulewnych deszczów żleby opadające ze stoków doliny Jaworzynki znoszą do koryta potoku rumosz skalny; najwięcej Skupniów Żleb, u wylotu którego powstał duży stożek napływowy, okresowo przez wody rozcinany do głębokości 1 m. W okresie dużych opadów Jaworzynka transportuje duże ilości rumowiska[4].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
przebiegający dnem doliny Jaworzynki z Kuźnic na Przełęcz między Kopami. Czas przejścia: ok. 1:30 h, ↓ 1:00 h[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ a b Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Władysław Cywiński, Tatry. Kasprowy Wierch, t. 13, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2008, ISBN 83-7104-011-3.
- ↑ Krystyna Wit-Jóźwik, Hydrografia Tatr Zachodnich. Objaśnienia do mapy hydrograficznej „Tatry Zachodnie”'' 1:50 000, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii, 1960.