Janusz Ciborowski

Janusz Ciborowski
Pełne imię i nazwisko	Janusz Wojciech Ciborowski
Data i miejsce urodzenia	26 stycznia 1918 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	17 lipca 1986 ; Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski
Zawód, zajęcie	inżynier-chemik,; nauczyciel akademicki
Miejsce zamieszkania	Warszawa
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	prof. dr hab. inż.
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Uczelnia	Politechnika Warszawska
Wydział	Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej,; Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej
Stanowisko	prof. zw.
	Odznaczenia
	;

Janusz Wojciech Ciborowski (ur. 26 stycznia 1918 w Warszawie, zm. 17 lipca 1986 tamże) – polski chemik i nauczyciel akademicki, twórca polskiej szkoły inżynierii chemicznej^[1].

Życiorys

Urodził się w Warszawie, w rodzinie Józefa, kupca, i Eugenii z Popiołowskich^[2].

Edukacja

Po ukończeniu w Gimnazjum im. Stefana Batorego studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej (1935–1939) oraz, w czasie II wojny światowej, w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej (PWST^[3]), odbył tam tzw. kurs specjalny. W 1942 obronił pracę dyplomową, wykonaną pod opieką prof. Józefa Zawadzkiego (dyplom inżyniera oficjalnie przyznano w maju 1945). Praca została oparta na wynikach badań wykonanych w Wytwórni Wódek Państwowego Monopolu Spirytusowego^[1].

Kariera zawodowa

Od obrony inżynierskiej pracy dyplomowej do wybuchu powstania warszawskiego (1942–1944) był asystentem na Wydziale Chemii PWST. Pod kierunkiem prof. Zawadzkiego wykonywał pracę doktorską nt. „O przewidywaniu wydajności reakcji gazowych metodą statystyczno-termodynamiczną”. Po zakończeniu wojny, w lipcu 1945, rozpoczął pracę na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, na stanowisku asystenta. Odbył staże przemysłowe, m.in. w odbudowywanej Fabryce Paliw Syntetycznych w Dworach (wcześniej – fabryka chemiczna koncernu IG Farben, później – Zakłady Chemiczne w Oświęcimiu) oraz w demontowanej fabryce w Schwarzheide w Saksonii^[1].

W latach 1946–1947 odbył uzupełniające studia z inżynierii chemicznej w Massachusetts Institute of Technology (stypendium UNRRA), w którym od kilkudziesięciu lat rozwijano nową dyscyplinę – Chemical Engineering. Po powrocie do kraju obronił pracę doktorską (1947) i w 1948 został adiunktem w Zakładzie Inżynierii Chemicznej I na Wydziale Chemicznym PW. W tym okresie tworzył też, w Głównym Instytucie Chemii Przemysłowej, Zakład Inżynierii Chemicznej (był potem, przez 15 lat, jego kierownikiem). Interesował się głównie procesami fluidyzacji, które stały się przedmiotem pracy habilitacyjnej^[1].

Gmach Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej

Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1949, na podstawie pracy nt. „O podstawowych problemach procesu fluidyzacji”. Po habilitacji został kierownikiem Zakładu Inżynierii Chemicznej, do 1951 na stanowisku docenta, a później – jako profesor nadzwyczajny. W 1962 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.

Był członkiem różnych komisji w Senacie PW; pełnił też funkcje prodziekana (1951/52–1953/54) i dziekana (1960/61–1961/62) Wydziału Chemicznego.

W 1967 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk (PAN), a w 1973 – jej członkiem^[1].

Zmarł 17 lipca 1986 roku w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 172-2-2)^[4].

Zasługi dla inżynierii chemicznej

Działalność organizacyjna

Należy do pionierów dyscypliny naukowej „inżynieria chemiczna i procesowa” i jest uważany za twórcę nowego kierunku studiów: „inżynieria chemiczna”^[1]. Jako przewodniczący Zespołu Programowego „Chemia” w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego koordynował opracowywanie programu tych studiów. Jest autorem pierwszych w Polsce podręczników, dotyczących tej dyscypliny^[5]^[6].

W przedmowie do podręcznika Inżynieria chemiczna napisał^[5]:

Praktyka przemysłowa wykazuje, że znajomość samej chemii nie wystarcza do rozwiązywania większości zagadnień przemysłu chemicznego. W wielu bowiem działach tego przemysłu reakcja chemiczna stanowi zasadniczy, ale niewielki fragment; np. przy syntezie amoniaku przygotowanie surowców i odbiór produktów przyczyniają więcej trudności niż sama reakcja na kontakcie. Fakty takie spowodowały powstanie technologii chemicznej jako nauki o wszelkich procesach przemysłu chemicznego nie tylko natury chemicznej, ale także fizycznej, mechanicznej, ekonomicznej itp.

W dalszej części przedmowy przedstawił wielką różnorodność procesów przemysłowych i stwierdził:

... zostały one podzielone w ten sposób, że procesy, w których istotną rolę odgrywa chemizm, jak np. elektroliza, nitrowanie itp., wchodzą w zakres nowocześnie ujętej technologii chemicznej, natomiast procesy natury raczej fizycznej lub fizykochemicznej, jak destylacja, suszenie, przepływ płynów, przenikanie ciepła, absorpcja itp., stanowią treść inżynierii chemicznej.

Stwierdził też, że konieczność wyodrębnienia dyscypliny inżynieria chemiczna:

... została podyktowana powszechnością procesów wchodzących w zakres inżynierii chemicznej. Z elektrolizą bowiem lub katalizą spotykamy się tylko w pewnych działach przemysłu, podczas gdy proces przenikania ciepła lub suszenie w olbrzymiej ich większości.

Starania o wyodrębnienie samodzielnego wydziału Inżynierii Chemicznej na PW Ciborowski rozpoczął w 1963, a w roku następnym Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego powołało go oficjalnie na organizatora wydziału i seniora budowy nowego gmachu. Budynek oddano do użytku w 1975. Wcześniej (1970) dokonano reorganizacji uczelni, w ramach której utworzono początkowo Instytut Inżynierii Chemicznej; otrzymał on prawa wydziału w 1973^[1].

Badania naukowe

Uważa się, że prof. J. Ciborowski stworzył w Instytucie Inżynierii Chemicznej PW własną szkołę naukową. Spośród jego uczniów ośmiu uzyskało tytuły profesora i dziesięciu – habilitacje. J. Ciborowski był też promotorem 22 prac doktorskich. Jako dominujące kierunki badań wymienia się m.in.^[1]:

procesy fluidalne, w tym ich praktyczne zastosowania:

– opracowanie fluidalnej suszarki do zboża,

– piece do fluidalnej metody spalania niskoprocentowych pirytów i markazytów,

– metody przerobu odpadów rafinacyjnych, zawierających siarkę elementarną,

termodynamika i kinetyka procesów jednoczesnej wymiany ciepła i masy, a zwłaszcza:

– procesy suszenia,

– procesy sublimacji,

– procesy kondensacji sublimacyjnej, w tym udział m.in. w opracowanie konstrukcji ciągłego kondensatora do wymrażania par substancji sublimujących, suszarki do kazeiny i skór, urządzenia do regeneracji mas formierskich.

Wyniki badań procesów fluidyzacji i suszenia są tematem ponad 150 publikacji i 11 patentów. Wyróżniana jest publikacja pionierskiej monografii Fluidyzacja (1957)^[1]^[7].

Działalność pozauczelniana

Był m.in.:

przewodniczącym Komitetu Inżynierii Chemicznej i Rady Naukowej Instytutu Inżynierii Chemicznej PAN,
członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego,
członkiem Rady Naukowej Europejskiej Federacji Inżynierii Chemicznej,
członkiem Międzynarodowego Centrum Wymiany Ciepła i Masy w Mińsku,
przewodniczącego Rady Redakcyjnej czasopisma Inżynieria Chemiczna i Procesowa (obecnie wydawanego jako Chemical and Process Engineering),
członkiem komitetów redakcyjnych czasopism zagranicznych, m.in. International Journal of Heat and Mass Transfer i International Chemical Engineering.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1975)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1969)
Złoty Krzyż Zasługi (10 lipca 1954)^[8]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[9]
Medal Komisji Edukacji Narodowej (1977)^[10]
Medal Jędrzeja Śniadeckiego^[11]

Źródło:^[1].

Nagrody i wyróżnienia

nagroda za pierwszy w Polsce podręcznik akademicki z dziedziny „Inżynieria chemiczna” (1952)
Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) za wprowadzenie do przemysłu polskiego metody fluidyzacyjnej i zrealizowanie jej na skalę techniczną w zakresie spalania rud siarkonośnych (1955)^[12]^[1]
tytuł doctora honoris causa Instytutu Technologicznego w Leningradzie (1969)
Nagroda Państwowa I stopnia w dziedzinie techniki za całokształt działalności naukowo-badawczej w zakresie inżynierii chemicznej i procesowej dla przemysłu chemicznego (1986)

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Aurelia Jermakowicz: Janusz Ciborowski (1918—1986). [w:] Sylwetki profesorów Politechniki Warszawskiej [on-line]. Prac. Hist. Biblioteki Głównej PW, Nr 89. [dostęp 2011-09-15]. (pol.).
↑ Ciborowski Janusz Wojciech [online], Giganci Nauki [dostęp 2024-02-12] (pol.).
↑ Maciej Bernhardt: Szkoła Wawelberga i Politechnika Warszawska w latach 1940-1944. [w:] Wspomnienia Macieja Bernhardta [on-line]. histmag.org. [dostęp 2011-09-15]. (pol.).
↑ Cmentarz Stare Powązki: JANUSZ CIBOROWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-02-12] .
↑ ^a ^b Janusz Ciborowski: Inżynieria chemiczna. Warszawa: PWT, 1955.
↑ Janusz Ciborowski: Podstawy inżynierii chemicznej. Warszawa: WNT, 1965.
↑ Janusz Ciborowski: Fluidyzacja. [w:] Monografia [on-line]. Państwowe Wydawnictwo Techniczne, 1957. [dostęp 2011-09-16]. (pol.).
↑ M.P. z 1954 r. nr 100, poz. 1256 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie przemysłu chemicznego”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
↑ Elżbieta Borysowicz: Wykaz zmarłych Profesorów Politechniki Warszawskiej pochowanych na Powązkach w Warszawie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2015, s. 20. ISBN 978-83-7814-461-8.
↑ Odznaczeni Medalem Jędrzeja Śniadeckiego. [w:] Lista nagrodzonych na oficjalnej stronie PTChem [on-line]. www.ptchem.pl. [dostęp 2011-09-16]. (pol.).
↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-25].

[Jermakowicz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Aurelia Jermakowicz: Janusz Ciborowski (1918—1986). [w:] Sylwetki profesorów Politechniki Warszawskiej [on-line]. Prac. Hist. Biblioteki Głównej PW, Nr 89. [dostęp 2011-09-15]. (pol.).

[:0-2] Ciborowski Janusz Wojciech [online], Giganci Nauki [dostęp 2024-02-12] (pol.).

[Bernhardt-3] Maciej Bernhardt: Szkoła Wawelberga i Politechnika Warszawska w latach 1940-1944. [w:] Wspomnienia Macieja Bernhardta [on-line]. histmag.org. [dostęp 2011-09-15]. (pol.).

[4] Cmentarz Stare Powązki: JANUSZ CIBOROWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-02-12] .

[Inż_Chem_1955-5] Janusz Ciborowski: Inżynieria chemiczna. Warszawa: PWT, 1955.

[Podstawy_InżChem_1965-6] Janusz Ciborowski: Podstawy inżynierii chemicznej. Warszawa: WNT, 1965.

[Fluidyzacja-7] Janusz Ciborowski: Fluidyzacja. [w:] Monografia [on-line]. Państwowe Wydawnictwo Techniczne, 1957. [dostęp 2011-09-16]. (pol.).

[8] M.P. z 1954 r. nr 100, poz. 1256 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie przemysłu chemicznego”.

[9] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

[powazki-10] Elżbieta Borysowicz: Wykaz zmarłych Profesorów Politechniki Warszawskiej pochowanych na Powązkach w Warszawie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2015, s. 20. ISBN 978-83-7814-461-8.

[Medal_Śniadeckiego-11] Odznaczeni Medalem Jędrzeja Śniadeckiego. [w:] Lista nagrodzonych na oficjalnej stronie PTChem [on-line]. www.ptchem.pl. [dostęp 2011-09-16]. (pol.).

[12] Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]