Janina Romanówna

Janina Romanówna
	; Janina Romanówna (marzec 1933)
Data i miejsce urodzenia	9 października 1904 ; Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	11 października 1991 ; Warszawa
Zawód	aktorka, pedagog
Współmałżonek	Mieczysław Mierzejewski
Lata aktywności	1921–1973
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Janina Romanówna (ur. 9 października 1904 we Lwowie, zm. 11 października 1991 w Warszawie) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, reżyser, pedagog.

Życiorys

Urodziła się 9 października 1904 we Lwowie, ówcześnie znajdującego się na terenie Austro-Węgier, w rodzinie Władysława Romana (1868–1905), lwowskiego aktora teatralnego, i Michaliny z Florczaków^[1].

W teatrze debiutowała w 1921 rolą Kasztelanki w Don Juanie Tadeusza Rittnera na deskach Teatru Wielkiego we Lwowie. W latach 1921–1924 występowała na scenie lwowskich Teatrów Miejskich. W 1924 została zaangażowana przez Juliusza Osterwę do Teatru Narodowego w Warszawie. W 1925 zadebiutowała w filmie Iwonka. Do wybuchu wojny występowała na scenach warszawskich: Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego (1925–1926) i Teatru Polskiego (1926–1939).

W czasie okupacji była kelnerką w warszawskich kawiarniach, uczestniczyła w konspiracyjnym życiu artystycznym.

W 1945 została zaangażowana do Teatru Wojska Polskiego w Łodzi. W 1946 wróciła do zespołu Teatru Polskiego w Warszawie, gdzie pozostała aż do przejścia na emeryturę w 1973. Sporadycznie reżyserowała sztuki teatralne, m.in. Szalony dzień, czyli wesele Figara Pierre’a Beaumarchais’go (1955) i Głupi Jakub Tadeusza Rittnera (1959) w Teatrze Polskim w Warszawie oraz Spazmy modne Wojciecha Bogusławskiego (1966).

Była cenionym i zasłużonym pedagogiem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. W 1955 otrzymała tytuł naukowy profesora zwyczajnego. Była zasłużoną działaczką ZASP-u (SPATiF-u); w latach 1959–1961 wiceprezes Stowarzyszenia.

Występowała również w Teatrze Telewizji, m.in. w spektaklach: Mąż i żona Aleksandra Fredry w reż. Bohdana Korzeniewskiego jako Elwira (1955), Wesele Stanisława Wyspiańskiego w reż. Adama Hanuszkiewicza jako Radczyni (1963), Non stop Macieja Zenona Bordowicza w reż. Augusta Kowalczyka jako Antosia (1970) oraz w przedstawieniu Żywy trup Lwa Tołstoja w reż. Andrzeja Łapickiego jako Anna Karenina (1970).

Była żoną kompozytora i dyrygenta Mieczysława Mierzejewskiego^[2]^[3].

Zmarła w Warszawie, pochowana została na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 183-6-18)^[3].

Filmografia

Iwonka (1925)
Kropka nad i (1928)
Mocny człowiek (1929) – Nastka Żegota
Głos serca (1931) – Wanda Kalina
Pałac na kółkach (1932)
Księżna Łowicka (1932)
Małżeństwo z rozsądku (1966) – ciocia Edzia, była właścicielka ziemska
Lalka (1968) – hrabina Joanna Karolowa, siostra Łęckiego

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy (1959)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (16 lipca 1954)^[4]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1952)^[5]
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 1938, 13 listopada 1953^[6])
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[7]
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)
Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1988)
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1976)
Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” (1973)

Nagrody i wyróżnienia

Nagroda Państwowa II stopnia za działalność artystyczną w minionym 10-leciu (1955)^[8]
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt pracy aktorskiej oraz pedagogicznej (1969)
Nagroda Państwowa I stopnia (1974)
Złoty Wawrzyn Grzymały (1990)

Przypisy

↑ Władysław Roman, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-12-09] .
↑ Mieczysław Mierzejewski, archiwum.teatrwielki.pl [dostęp 2023-12-09].
↑ ^a ^b Cmentarz Stare Powązki: JÓZEFA ROMAN, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-19] .
↑ M.P. z 1954 r. nr 105, poz. 1376 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1953 r. nr 106, poz. 1422 „w związku z 40-leciem pracy Państwowego Teatru Polskiego w Warszawie”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki – wskazana jako Mierzejewska Janina.
↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-05-31].

Bibliografia

Janina Romanówna w bazie filmpolski.pl
Janina Romanówna w bazie Filmweb
Janina Romanówna, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .

Linki zewnętrzne

Janina Romanówna w bazie IMDb (ang.)
Janina Romanówna na zdjęciach w bibliotece Polona

[1] Władysław Roman, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-12-09] .

[2] Mieczysław Mierzejewski, archiwum.teatrwielki.pl [dostęp 2023-12-09].

[:0-3] Cmentarz Stare Powązki: JÓZEFA ROMAN, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-19] .

[4] M.P. z 1954 r. nr 105, poz. 1376 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[5] M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[6] M.P. z 1953 r. nr 106, poz. 1422 „w związku z 40-leciem pracy Państwowego Teatru Polskiego w Warszawie”.

[7] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki – wskazana jako Mierzejewska Janina.

[8] Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-05-31].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]