Jan Stefan Wydżga

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	24 października 1655
Konsekrator	Andrzej Leszczyński
Współkonsekratorzy	Jan Tarnowski; Kazimierz Florian Czartoryski
Współkonsekrowani biskupi
Aleksander Kazimierz Sapieha	1657

Jan Stefan Wydżga
	Prymas Polski i Litwy
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data i miejsce urodzenia	1610 ; powiat lwowski
Data śmierci	6 września 1685
	Prymas Polski i Litwy
Okres sprawowania	1679–1685
	Kanclerz wielki koronny
Okres sprawowania	1677–1679
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	14 maja 1655
Sakra biskupia	24 października 1655
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Stefan Wydżga herbu Jastrzębiec (ur. około 1610 w powiecie lwowskim, zm. 6 września 1685) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski w latach 1679-1685, biskup łucki w latach 1655-1659, biskup warmiński w latach 1659-1679, kanclerz wielki koronny, podkanclerzy koronny, kanclerz królowej Polski Ludwiki Marii Gonzagi w 1652 roku^[1], proboszcz^[2] kapituły katedralnej lwowskiej w 1641 roku, opat sieciechowski w 1647 roku^[3], historyk.

Jako senator obecny był na sejmach: 1659, 1661, 1662, 1664/1665, 1666 (I), 1668 (III), 1672 (I) i 1674 (II)^[4].

Życiorys

Jan Wydżga pochodził spod Lwowa, był synem podsędka lwowskiego Jana i Zofii z Kiemliczów Babskiej. We Lwowie kształcił się w kolegium jezuitów, następnie w Belgii (Lowanium). Zwiedziwszy Francję i Hiszpanię udał się na wyższe studia teologiczne do Włoch. W Rzymie uzyskał doktorat z teologii. Po powrocie do kraju otrzymał kanonię, wkrótce potem prepozyturę katedralną lwowską. Był sekretarzem króla Władysława IV, a później Jana Kazimierza.

Referendarz wielki koronny w 1652 roku, mianowany sekretarzem wielkim koronnym^[5]. Od 1655 był biskupem łuckim. W 1658 został kanonikiem kapituły warmińskiej, która wybrała go na biskupa warmińskiego (1659). Po abdykacji Jana II Kazimierza w 1668 roku, popierał do polskiej korony kandydaturę francuskiego księcia Wielkiego Kondeusza^[6]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 5 listopada 1668 roku na sejmie konwokacyjnym^[7]. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego z województwa malborskiego w 1669 roku^[8]. Elektor Jana III Sobieskiego z województwa chełmińskiego w 1674 roku^[9]. Jako biskup warmiński współpracował z królem Janem III Sobieskim, który mianował go w 1675 podkanclerzym, a dwa lata później kanclerzem wielkim koronnym. W roku 1679 po nagłej śmierci poprzednika został arcybiskupem gnieźnieńskim - prymasem Polski^[10].

Jako biskup warmiński zrealizował wiele przedsięwzięć budowlanych: odbudowa pałacu biskupiego na wzgórzu katedralnym we Fromborku, budowa pałacu biskupiego przy zamku w Lidzbarku Warmińskim, odbudowa pomieszczeń mieszkalnych przy kolegiacie w Dobrym Mieście, budowa klasztoru bernardynów w Stoczku Klasztornym i inne.

Twórczość

Najważniejsze dzieło

Historia abo Opisanie wielu poważniejszych rzeczy, które się działy podczas wojny szwedzkiej w Krolestwie Polskim od... 1655 aż do roku 1660, brak miejsca wydania (wyd. 1662-1665); wyd. następne pt. J. S. Wydżga i jego pamiętnik..., wyd. K. W. Wójcicki, Warszawa 1852; wyd. (z rękopisu) K. W. Wójcicki Biblioteka starożytna pisarzy polskich, t. 5, Warszawa 1854, s. 151-208; przekł. łaciński w: Diarium Europaeum, t. 8; przekł. włoski Poliarco Micigno, niewydano; rękopis znajdował się w Bibliotece Św. Genowefy w Paryżu; zob. A. Przezdziecki Wiadomość bibliograficzna o rękopismach zawierających w sobie rzeczy polskie, Warszawa 1850, s. 153.

Listy i materiały

Listy i materiały w Archiwum Kapituły Gnieźnieńskiej (wiadomość podał J. Korytkowski Arcybiskupi gnieźnieńscy, t. 4, Poznań 1891, s. 279
Testament, powst. zimą roku 1681, ogł. J. Korytkowski Arcybiskupi gnieźnieńscy, t. 4, Poznań 1891, s. 288-290.

Utwór o autorstwie niepewnym

Series episcoporum varmiensium, Oliwa 1681, drukarnia Klasztoru Oliwskiego; wyd. następne: Braniewo 1877, (według Estreichera autorstwo J. S. Wydżgi mało prawdopodobne).

Zobacz też

Adam Zygmunt Konarski (doradca Wydżgi)

Przypisy

↑ Bożena Fabiani, Warszawski dwór Ludwiki Marii, Warszawa 1976, s. 99.
↑ tak nazywano prepozyta kapituły
↑ Przyjaciel Chrześciańskiey Prawdy. Czasopismo teologiczne dla oświecenia i zbudowania kapłanów nayprzód, a potem katolickich chrześcian. 1839 Przemyśl R.VII z. II, s. 89.
↑ Leszek Andrzej Wierzbicki, Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017, s. 173.
↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 138.
↑ Wacław Uruszczak, Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, w: Parlament, prawo, ludzie, studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćdziesięciolecie pracy twórczej, Warszawa 1996, s. 317.
↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 498.
↑ Svffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, Zgodnie na Naiaśnieyßego Michała Korybvtha, Obranego Krola Polskiego [....] Dnia dziewiętnastego Czerwca, Roku 1669, [b.n.s].
↑ Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 161.
↑ Marceli Kosman: Między ołtarzem a tronem : poczet prymasów Polski. Poznań: Oficyna Wydawnicza G & P, 2000. ISBN 83-7272-017-7.

Bibliografia

Krzysztof Rafał Prokop, Sylwetki biskupów łuckich, Biały Dunajec – Ostróg 2001, s. 103-106
Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 425-426

Linki zewnętrzne

Catholic-hierarchy
Jan Stefan Wydżga – dzieła w bibliotece Polona

[1] Bożena Fabiani, Warszawski dwór Ludwiki Marii, Warszawa 1976, s. 99.

[2] tak nazywano prepozyta kapituły

[3] Przyjaciel Chrześciańskiey Prawdy. Czasopismo teologiczne dla oświecenia i zbudowania kapłanów nayprzód, a potem katolickich chrześcian. 1839 Przemyśl R.VII z. II, s. 89.

[4] Leszek Andrzej Wierzbicki, Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017, s. 173.

[5] Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 138.

[6] Wacław Uruszczak, Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, w: Parlament, prawo, ludzie, studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćdziesięciolecie pracy twórczej, Warszawa 1996, s. 317.

[7] Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 498.

[8] Svffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, Zgodnie na Naiaśnieyßego Michała Korybvtha, Obranego Krola Polskiego [....] Dnia dziewiętnastego Czerwca, Roku 1669, [b.n.s].

[9] Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 161.

[10] Marceli Kosman: Między ołtarzem a tronem : poczet prymasów Polski. Poznań: Oficyna Wydawnicza G & P, 2000. ISBN 83-7272-017-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Prymasi Polski	Mikołaj Trąba (1417–1422) Wojciech Jastrzębiec (1423–1436) Wincenty Kot (1436–1448) Władysław Oporowski (1449–1453) Jan Sprowski (1453–1464) Jan Gruszczyński (1464–1473) Jakub z Sienna (1474–1480) Zbigniew Oleśnicki (1481–1493) Fryderyk Jagiellończyk (1493–1503) Andrzej Boryszewski (1503–1510) Jan Łaski (1510–1531) Maciej Drzewicki (1531–1535) Andrzej Krzycki (1535–1537) Jan Latalski (1537–1540) Piotr Gamrat (1541–1545) Mikołaj Dzierzgowski (1545–1559) Jan Przerębski (1559–1562) Jakub Uchański (1562–1581) Stanisław Karnkowski (1581–1603) Jan Tarnowski (1603–1605) Bernard Maciejowski (1605–1608) Wojciech Baranowski (1608–1615) Wawrzyniec Gembicki (1616–1624) Henryk Firlej (1624–1626) Jan Wężyk (1627–1638) Jan Lipski (1638–1641) Maciej Łubieński (1641–1652) Andrzej Leszczyński (1653–1658) Wacław Leszczyński (1659–1666) Mikołaj Jan Prażmowski (1666–1673) Kazimierz Florian Czartoryski (1673–1674) Andrzej Olszowski (1674–1677) Jan Stefan Wydżga (1677–1685) Michał Stefan Radziejowski (1687–1705) Stanisław Szembek (1706–1721) Teodor Potocki (1723–1738) Krzysztof Antoni Szembek (1739–1748) Adam Ignacy Komorowski (1749–1759) Władysław Aleksander Łubieński (1759–1767) Gabriel Podoski (1767–1777) Antoni Kazimierz Ostrowski (1777–1784) Michał Jerzy Poniatowski (1785–1794) Ignacy Krasicki (1795–1801) Ignacy Antoni Raczyński (1807–1818) Tymoteusz Gorzeński (1821–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Juliusz Józef Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1981) Józef Glemp (1981–2009) Henryk Muszyński (2009–2010) Józef Kowalczyk (2010–2014) Wojciech Polak (od 2014)
Prymasi Królestwa Polskiego	Franciszek Skarbek-Malczewski (1818–1819) Szczepan Hołowczyc (1819–1822) Wojciech Józef Skarszewski (1824–1827) Jan Paweł Woronicz (1828–1829) Aleksander Kakowski (1925–1938)
Prymasi Galicji i Lodomerii	Andrzej Alojzy Ankwicz (1815–1833) Franz Xavier Luschin (1834–1835) Franciszek de Paula Pisztek (1835–1846) Michał Lewicki (1848–1858)