Jan Dziaduski

Jan Dziaduski

Data urodzenia	1496
Data śmierci	28 lipca 1559
Miejsce pochówku	Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu
Biskup diecezjalny przemyski
Okres sprawowania	1545–1559
Biskup chełmski
Okres sprawowania	1543–1545
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	1 grudnia 1540 biskup tytularny Maraga
Sakra biskupia	brak danych

Jan Dziaduski herbu Jelita (ur. 1496, zm. 28 lipca 1559) – biskup margaryteński 1540, biskup kamieniecki 1542, chełmski 1543, przemyski 1545, sufragan włocławski 1540-1543.

Życiorys

Urodził się około 1496 w rodzinie szlacheckiej jako syn Mikołaja, właściciela Kraśnicy i Maliszyc w Opoczyńskiem, oraz Katarzyny z Drzewic, córki Jakuba, kasztelana żarnowskiego. Jego braćmi był Jakub Dziaduski i Stanisław Dziaduski, starosta koniński.
Od 1513 studiował na Akademii Krakowskiej, od 1519 w Bolonii, gdzie uzyskał doktorat obojga praw oraz około 1524 w Rzymie.

Według encyklopedycznych opracowań po studiach został sekretarzem królewskim Zygmunta Starego. Jedna wykazy tych urzędników nie rejestrują go w swoim gronie.

W trakcie studiów krakowskich został kanonikiem kapituły włocławskiej, następnie uzyskał tamże archidiakonat. W 1535 został plebanem w Cielącu. W latach 1537–1541 był kanonikiem kapituły poznańskiej, z której zrezygnował na rzecz brata Jakuba. Posiadał także prepozytutę kruszwicką, a także archidiakonię w kapitule łowickiej i prepozyturę kielecką.

Wybrany przez kapitułę na sufragana włocławskiego po śmierci Aleksandra Myszczyńskiego. Prowizję papieską uzyskał 1 XII 1540 na tytularne biskupstwo margaryteńskie wraz z zezwoleniemna sprawowanie funkcji pontyfikalnych w diecezji włocławskiej. Biskupem sufraganem pozostał do 1543.

31 V 1542 uzyskał awans na stolicę biskupią w Kamieńcu Podolskim, jednak jej nigdy nie objął. Pozostał nadal w diecezji włocławskiej, gdzie poświadczony jest z tytułem nominata kamienieckiego i sufragana włocławskiego. Zapewne zamierzał działać do momentu otrzymania bulli translacyjnej.

30 III 1453 bullą papieską został przeniesiony na biskupstwo chełmskie. Zachowały się ślady jego działalności jako pasterza tej diecezji. W 1544 był brany pod uwagę jako kandydat na biskupa poznańskiego. 8 V 1545 został przeniesiony na biskupstwo przemyskie. W diecezji przeprowadził szereg reform. Zwołał kilka synodów diecezjalnych (1546, 1547, 1550, 1554, może także w 1557), ustanawiał nowe parafie, uporządkował dobra biskupie, własnym sumptem budował katedrę i wyposażył w paramenty kościelne. Troszczył się o podniesienie poziomu kaznodziejstwa i rozwój kultu Najświętszego sakramentu. Wystawił zamek w Radymnie i dwór w Piotrkowie. Próbował przeciwstawić się reformacji, zwalczał kalwinizm i luteranizm. W 1547 wytoczył proces kanoniczny Stanisławowi Orzechowskiemu, głośnemu pisarzowi i krytykowi w owych czasach. W 1547 obłożył również klątwę biskupią właściciela Rymanowa kasztelana sanockiego Zbigniewa Sienieńskiego o zabór kościoła katolickiego w Króliku Polskim i zamienienia świątyni na zbór kalwiński a w roku 1559 Hieronima Stano.

Brał udział w synodach prowincjonalnych i obradach sejmu.

Jan Dzieduski zmarł 28 VII 1559 roku Brzozowie, pochowany został w przemyskiej katedrze, gdzie znajduje się jego nagrobek z czerwonego marmuru dłuta Padovano.

Bibliografia

• Jan Kwolek, Jan Dziaduski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Kraków 1948, s. 71-73.
• Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, wyd. II popr. i uzupeł., Warszawa 2000, kol. 87.
• Krzysztof Rafał Prokop, Biskupi pomocniczy w diecezjach polskich w dobie przedtrydenckiej (2. poł. XIII – 1. poł XVI w.), Kraków 2002, s. 258-259.
• Stefan Szczeblewski, Jan Dziaduski, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 4, Lublin 1983, kol. 458.