Jacek Bunsch

Jacek Bunsch
	; Jacek Bunsch (2011)
Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1954 ; Kraków
Zawód	reżyser teatralny, pedagog
Lata aktywności	od 1980
	Zespół artystyczny
	Teatr Bagatela w Krakowie; (1977–1979); Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; (1979–1980); Teatr Polski we Wrocławiu; (1985–1989); Teatr Polski w Poznaniu; (1990–1993); Teatr Muzyczny we Wrocławiu; (1995–1999); Teatr Zagłębia w Sosnowcu; (2002–2003); Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie; (2003–2004); Teatr Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni; (2004–2008)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jacek Bunsch (ur. 14 listopada 1954 w Krakowie) – polski reżyser teatralny, pedagog, dyrektor Teatru Polskiego we Wrocławiu (1985−1989), Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie (2003−2004) oraz Teatru Miejskiego im. Witolda Gombrowicza w Gdyni (2004−2008). Wykładowca wrocławskiej filii Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie oraz Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu.

Życiorys

Ukończył filologię polską i teatrologię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1978), później Wydział Reżyserii Dramatu krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego (1981). W okresie studiów pracował również jako dziennikarz, publikując m.in. w czasopiśmie „Teatr”^[1].

Debiutował w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie reżyserując w 1980 roku Odejście głodomora T. Różewicza. Od 1981 roku związany był z Teatrem Polskim we Wrocławiu, gdzie zrealizował szereg przedstawień, m.in. sztuki Witkacego Szewcy (1982), Oni, Janulka, córka Fizdejki, a także Historię W. Gombrowicza, Śmierć Dantona G. Büchnera, Dzieci Arbatu A. Rybakowa, Iwanowa A. Czechowa, adaptację Biesiady u hrabiny Kotłubaj W. Gombrowicza czy Gracza według F. Dostojewskiego^[2]. Spektakle te prezentowano także we Francji, Rosji i Hiszpanii.

W latach 1985−1989 był dyrektorem Teatru Polskiego we Wrocławiu^[3]. Po roku 1991 rozpoczął stałą współpracę z teatrami zagranicznymi (Dania, Czechy). W Danii m.in. w jednym z największych teatrów państwowych – Odense Teater(inne języki) wystawił Wariata i zakonnicę Witkacego, Iwonę, księżniczkę Burgunda Gombrowicza (1993)^[4] i Wesołe kumoszki z Windsoru Szekspira^[5]. Prowadził również wykłady w Det Fynske Kunstakademi(inne języki) w Odense.

Od roku 1990 podjął współpracę z Teatrem Polskim w Poznaniu, gdzie zrealizował m.in. Król umiera E. Ionesco, Jana Macieja Karola Wścieklicę Witkacego, powodzenie zdobył także jego Dekameron według G. Boccaccia (1994) zaprezentowany m.in. na Festiwalu Teatru Polskiego w Rydze. Później reżyserował w katowickim Teatrze Śląskim, wrocławskim Teatrze Współczesnym, w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, teatrach w Kaliszu, Rzeszowie, Szczecinie i Gdyni. Realizował także spektakle Teatru Telewizji (Szalona lokomotywa^[6], Bobok, Gyubal Wahazar), jak również szereg programów edukacyjnych i muzycznych.

W sezonie 2003−2004 sprawował funkcję dyrektora artystycznego Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie^[7], zaś w latach 2004−2008 był dyrektorem Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni. Był pomysłodawcą i twórcą, a także dyrektorem trzech pierwszych edycji Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych R@Port^[8] odbywającego się w Gdyni od roku 2006 i mającego za zadanie prezentację najlepszych przedstawień z całej Polski opartych na najnowszych tekstach rodzimej dramaturgii^[9] oraz inicjatorem powstania Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej.

W krakowskim Teatrze Ludowym wystawił adaptację kontrowersyjnej powieści A. Burgessa Mechaniczna pomarańcza (2011). W latach 2010−2012 przygotował dwie inscenizacje sztuk Witkacego: Wariat i zakonnica oraz Wścieklica na festiwal „Witkacomania” w Nowym Teatrze w Słupsku^[10]. W roku 2015 powstała autorska adaptacja opowiadań W. Gombrowicza Pamiętnik Stefana Czarnieckiego w szczecińskim Teatrze Piwnica przy Krypcie^[11], a w roku 2017 odbyła się premiera adaptacji opowiadania Gombrowicza Tancerz mecenasa Kraykowskiego^[12] w Lubuskim Teatrze w Zielonej Górze. W roku 2019 wystawiono spektakl Oni w Teatrze Polskim w Szczecinie, pokazany podczas obchodów 80. rocznicy śmierci Witkacego^[13]. W roku 2022 reżyserował ponownie w Teatrze Polskim we Wrocławiu, inscenizując dramat J. Słowackiego Ksiądz Marek^[14].

W latach 2010−2014 był również wykładowcą w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej na Uniwersytecie Wrocławskim, od roku 2012 prowadzi wykłady w Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie (filia we Wrocławiu)^[15] oraz we wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1989), w roku 2022 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego nadał mu Odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”^[16].

Życie prywatne

Syn malarki Krystyny Gruchalskiej (1920−2013) oraz grafika Franciszka Bunscha (ur. 1926). Bratanek scenografa Alego Bunscha (1925−1985), wnuk architekta Aleksandra Gruchalskiego (1894−1943) oraz malarza Adama Bunscha (1896−1969), prawnuk rzeźbiarza Alojzego Bunscha (1859−1916)^[17].

Nagrody i wyróżnienia

1983: Wrocław − Statuetka Aleksandra Fredry − nagroda wrocławskich krytyków teatralnych i Wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Teatru dla przedstawienia Szewcy w reż. J. Bunscha, jako najwybitniejszego osiągnięcia i wydarzenia w życiu teatralnym Wrocławia^[18].
1986: Opole − XII Opolskie Konfrontacje Teatralne − wyróżnienie za opracowanie tekstu i reżyserię sztuki Janulka, córka Fizdejki S. I. Witkiewicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu.
1987: Wrocław − Statuetka Aleksandra Fredry − nagroda wrocławskich krytyków teatralnych i Wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Teatru dla przedstawienia Kandyd, czyli optymizm w reż. Macieja Wojtyszki jako najwybitniejszego osiągnięcia i wydarzenia w życiu teatralnym Wrocławia.
1991: Opole − XVII Opolskie Konfrontacje Teatralne − nagroda zespołowa dla aktorów i realizatorów spektaklu Biesiada u hrabiny Kotłubaj według Witolda Gombrowicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu.
2002: Śląska Złota Maska dla przedstawienia Operetka Witolda Gombrowicza w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu.
2003: Kreaton – nagroda Towarzystwa Przyjaciół Teatru Zagłębia dla reżysera sezonu
2003: Śląska Złota Maska − w kategorii „najlepszy reżyser" − za reżyserię przedstawienia Ferdydurke według Witolda Gombrowicza w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu^[19].

Ważniejsze spektakle teatralne

T. Różewicz, Odejście głodomora, Teatr im. J. Słowackiego, Kraków 1980^[7]
S.I. Witkiewicz, Szewcy, Teatr Polski, Wrocław 1982
S.I. Witkiewicz, Oni, Teatr Polski, Wrocław 1984
W. Gombrowicz, Historia, Teatr Polski, Wrocław 1985
S.I. Witkiewicz, Janulka, córka Fizdejki, Teatr Polski, Wrocław 1986
G. Büchner, Śmierć Dantona, Teatr Polski, Wrocław 1988
A. Rybakow, Dzieci Arbatu, Teatr Polski, Wrocław 1988
W. Gombrowicz, Biesiada u hrabiny Kotłubaj, Teatr Polski, Wrocław 1990
E. Ionesco, Król umiera, czyli ceremonie, Teatr Polski, Poznań 1991
S.I. Witkiewicz, Wariat i zakonnica, Teatr Odense (Dania) 1992
A. Miller, Czarownice z Salem, Teatr im. W. Bogusławskiego, Kalisz 1992
W. Gombrowicz, Iwona, Teatr Odense (Dania) 1993
G. Boccaccio, Dekameron, Teatr Polski, Poznań 1994
F. Dürrenmatt, Wizyta starszej pani, Teatr im. W. Bogusławskiego, Kalisz 1994
F. Dostojewski, Gracz, Teatr Polski Wrocław 1995
B. Schulz, Xięga bałwochwalcza, Teatr Współczesny, Wrocław 1996
W. Szekspir, Wesołe kumoszki z Windsoru, Teatr Odense (Dania) 1998
W. Gombrowicz, Dziewictwo. Na kuchennych schodach, Teatr Śląski, Katowice 1998
F. Kafka, Przemiana, Teatr Bez Sceny, Katowice 1999
W. Gombrowicz, Operetka, Teatr Zagłębia, Sosnowiec 2001
W. Gombrowicz, Ferdydurke, Teatr Zagłębia, Sosnowiec 2002
S.I. Witkiewicz, Jan Maciej Karol Wścieklica, Teatr im. W. Siemaszkowej, Rzeszów 2003
B. Schulz, Play-Schulz, Teatr Bez Sceny, Katowice 2003
S. Mrożek, Tango, Teatr im. W. Siemaszkowej, Rzeszów 2004
W. Gombrowicz, Ślub, Teatr Zagłębia, Sosnowiec 2004
M. Cervantes, Don Kichote, Teatr im. W. Gombrowicza, Scena Letnia, Gdynia 2005
Ch. Hampton, Niebezpieczne związki, Teatr im. W. Gombrowicza, Gdynia 2006
S.I. Witkiewicz, Wariat i zakonnica, Teatr im. W. Gombrowicza, Gdynia 2006
W. Gombrowicz, Pornografia, Teatr Zagłębia, Sosnowiec 2010
A. Burgess, Mechaniczna pomarańcza, Teatr Ludowy, Kraków 2011
S.I. Witkiewicz, Jan Maciej Karol Wścieklica, Festiwal „Witkacomania”, Nowy Teatr, Słupsk 2012
W. Gombrowicz, Pamiętnik Stefana Czarnieckiego, Teatr Piwnica przy Krypcie, Szczecin 2015
W. Gombrowicz, Tancerz mecenasa Kraykowskiego, Lubuski Teatr, Zielona Góra 2017
S.I. Witkiewicz, Oni, Teatr Polski, Szczecin 2019
W. Gombrowicz, Tancerz mecenasa Kraykowskiego, prezentacja online 2021^[20]
J. Słowacki, Ksiądz Marek, Teatr Polski, Wrocław 2022^[21]

Przypisy

↑ por. J. Bunsch. Tadeusz Kantor – rzeczywistość nieoswojona. „Teatr”. nr 11 (726), 24.05.1979.
↑ R. Węgrzyniak: Teatr snów i wielkie zwierciadło historii – reżyserzy Teatru Polskiego we Wrocławiu (1946-2010). W: Rekonstrukcje. Teatr Polski we Wrocławiu 1945–2011, t. 1. Wrocław: TP, 2011, s. 58-60. ISBN 978-83-930986-1-3.
↑ A. Szarłat: Wyzwolić się z narodu – Jacek Bunsch. W: Rekonstrukcje. Teatr Polski we Wrocławiu 1945–2011, tom 1. Wrocław: TP, 2011, s. 496-507.
↑ E. Walczak-Andersen: Recepcja teatralna Witolda Gombrowicza w Danii. W: Teatr Witolda Gombrowicza, Pamiętnik Teatralny r. LIII, z.1-4 (209-212). Warszawa: IS PAN, 2004, s. 364-365.
↑ J. Bunsch. Zemsta porzuconej lalki. Scenografie Jadwigi Mydlarskiej-Kowal w teatrach dramatycznych. „Zeszyty Naukowe AST”. nr 10, s. 28-48, 2020. AST Kraków.
↑ J. Degler: Witkacego portret wielokrotny. Warszawa: PIW, 2009, s. 194. ISBN 978-83-06-03214-7.
↑ ^a ^b Jacek Bunsch, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2015-02-03] .
↑ red. M. Szymik-Mackiewicz: Dotknięci teatrem, czyli pół wieku Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni 1959/1960-2009/2010. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2010, s. 238-267. ISBN 978-83-7453-997-5.
↑ M. Baran. R@Port zdał egzamin. „Gazeta Wyborcza - Trójmiasto”. nr 119, 23-05-2006.
↑ P. Wyszomirski, Bez kompleksów, e-teatr, 26-09-2012.
↑ J. Bończa-Szabłowski: Polak rasy mieszanej, czyli Gombrowicz trafił do krypty. Rzeczpospolita, 30.12.2015. [dostęp 2016-03-20].
↑ J. Cieślak: Problem z własną tożsamością. Rzeczpospolita, 6.10.2017. [dostęp 2017-10-30].
↑ Pamiętajmy o Witkacym. „Oni” w Starej Rzeźni. 24Kurier.pl. [dostęp 2019-09-19].
↑ M.Tumińska: Uniwersalna przypowieść o wojnie. Dziennik Teatralny, 2022-12-08. [dostęp 2022-12-09].
↑ Jacek Bunsch. dolnośląskość.pl. [dostęp 2022-10-26].
↑ Jacek Bunsch. AST Wrocław. [dostęp 2022-10-26].
↑ J. Bończa-Szabłowski: Wielka planeta Bunsch. "Rzeczpospolita", 22.04.2016. [dostęp 2016-06-09].
↑ K. Kucharski: ... i teraz „Szewcy" górą!. Encyklopedia Teatru Polskiego. [dostęp 2019-07-15].
↑ Jacek Bunsch, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2018-08-14] .
↑ Z. Haczek: Gombrowicz „tańczy” w Lubuskim Teatrze…. Gazeta Lubuska, 30.04.2021. [dostęp 2021-05-02].
↑ Przedstawienie Ksiądz Marek. Teatr Polski we Wrocławiu. [dostęp 2022-12-01].

Bibliografia

Rekonstrukcje. Teatr Polski we Wrocławiu 1945–2011, tom 1, wyd. TP, Wrocław 2011, s. 58-60, 496-507. ISBN 978-83-930986-1-3
Gombrowicz's Grimaces: Modernism, Gender, Nationality, red. E. Płonowska-Ziarek, State University of New York, 1998, s. 281.
Teatr Witolda Gombrowicza, „Pamiętnik Teatralny”, r. LIII, z. 1-4 (209-212), IS PAN, Warszawa 2004, s. 364-365, 542-551.
Kronika Witolda Gombrowicza, „Pamiętnik Teatralny”, r. LV, z. 1-4 (217-220), IS PAN, Warszawa 2006.
JanuszJ. Degler JanuszJ., Witkacego portret wielokrotny, Warszawa: PIW, 2009, s. 194, ISBN 978-83-06-03214-7, OCLC 833517537 .
K. Braun. Teatr polski 1939-1989. Semper, Warszawa 1994, s. 228. ISBN 83-85810-29-3
KazimierzK. Braun KazimierzK., Kieszonkowa historia teatru polskiego, Lublin: Norbertinum, 2003, s. 255, 266, ISBN 83-7222-106-5, OCLC 830418016 .
Dotknięci teatrem, czyli pół wieku Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni 1959/1960-2009/2010, MarzenaM. Szymik-Mackiewicz, Gdańsk: Wyd. słowo/obraz terytoria, 2010, s. 238-267, ISBN 978-83-7453-997-5, OCLC 750541133 .
Jacek Bunsch [w:] Encyklopedia Wrocławia, red. J. Harasimowicz, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2006. ISBN 83-7384-561-5
Jacek Bunsch, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2017-10-30] .
Sygnowano: Bunsch - malarstwo, grafika, rzeźba, teatr, literatura, (katalog), Szczecin 2016, s. 22-24.
J. Bończa-Szabłowski, Wielka planeta Bunsch, „Rzeczpospolita”, 22.04.2016, [dostęp 2017-10-30]
J. Cieślak, Problem z własną tożsamością, „Rzeczpospolita”, 6.10.2017, [dostęp 2017-10-30]
J. Bunsch, Zemsta porzuconej lalki. Scenografie Jadwigi Mydlarskiej-Kowal w teatrach dramatycznych, „Zeszyty Naukowe AST” 2020, nr 10, wyd. AST, Kraków 2020, s. 28-48. [dostęp 2020-07-17]
S. Ryś, Teatr plastycznej metafory: scenografie Jadwigi Mydlarskiej-Kowal, Muzeum Śląskie, Katowice 2022, s. 21-59, 81-117. ISBN 978-83-68635-29-7

Linki zewnętrzne

Jacek Bunsch w bazie filmpolski.pl
Jacek Bunsch, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-08] .
Jacek Bunsch, biogram [w:] Dolnośląskość.pl
Jacek Bunsch – portret w Dzienniku Teatralnym

[1] r. J. Bunsch. Tadeusz Kantor – rzeczywistość nieoswojona. „Teatr”. nr 11 (726), 24.05.1979.

[2] R. Węgrzyniak: Teatr snów i wielkie zwierciadło historii – reżyserzy Teatru Polskiego we Wrocławiu (1946-2010). W: Rekonstrukcje. Teatr Polski we Wrocławiu 1945–2011, t. 1. Wrocław: TP, 2011, s. 58-60. ISBN 978-83-930986-1-3.

[3] A. Szarłat: Wyzwolić się z narodu – Jacek Bunsch. W: Rekonstrukcje. Teatr Polski we Wrocławiu 1945–2011, tom 1. Wrocław: TP, 2011, s. 496-507.

[4] E. Walczak-Andersen: Recepcja teatralna Witolda Gombrowicza w Danii. W: Teatr Witolda Gombrowicza, Pamiętnik Teatralny r. LIII, z.1-4 (209-212). Warszawa: IS PAN, 2004, s. 364-365.

[5] J. Bunsch. Zemsta porzuconej lalki. Scenografie Jadwigi Mydlarskiej-Kowal w teatrach dramatycznych. „Zeszyty Naukowe AST”. nr 10, s. 28-48, 2020. AST Kraków.

[6] J. Degler: Witkacego portret wielokrotny. Warszawa: PIW, 2009, s. 194. ISBN 978-83-06-03214-7.

[autonazwa1-7] Jacek Bunsch, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2015-02-03] .

[8] red. M. Szymik-Mackiewicz: Dotknięci teatrem, czyli pół wieku Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni 1959/1960-2009/2010. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2010, s. 238-267. ISBN 978-83-7453-997-5.

[9] M. Baran. R@Port zdał egzamin. „Gazeta Wyborcza - Trójmiasto”. nr 119, 23-05-2006.

[10] P. Wyszomirski, Bez kompleksów, e-teatr, 26-09-2012.

[11] J. Bończa-Szabłowski: Polak rasy mieszanej, czyli Gombrowicz trafił do krypty. Rzeczpospolita, 30.12.2015. [dostęp 2016-03-20].

[12] J. Cieślak: Problem z własną tożsamością. Rzeczpospolita, 6.10.2017. [dostęp 2017-10-30].

[13] Pamiętajmy o Witkacym. „Oni” w Starej Rzeźni. 24Kurier.pl. [dostęp 2019-09-19].

[14] M.Tumińska: Uniwersalna przypowieść o wojnie. Dziennik Teatralny, 2022-12-08. [dostęp 2022-12-09].

[15] Jacek Bunsch. dolnośląskość.pl. [dostęp 2022-10-26].

[16] Jacek Bunsch. AST Wrocław. [dostęp 2022-10-26].

[17] J. Bończa-Szabłowski: Wielka planeta Bunsch. "Rzeczpospolita", 22.04.2016. [dostęp 2016-06-09].

[18] K. Kucharski: ... i teraz „Szewcy" górą!. Encyklopedia Teatru Polskiego. [dostęp 2019-07-15].

[19] Jacek Bunsch, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2018-08-14] .

[20] Z. Haczek: Gombrowicz „tańczy” w Lubuskim Teatrze…. Gazeta Lubuska, 30.04.2021. [dostęp 2021-05-02].

[21] Przedstawienie Ksiądz Marek. Teatr Polski we Wrocławiu. [dostęp 2022-12-01].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]