Język alune
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
17 tys. (2000) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 2 wrażliwy↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | alp | ||
| IETF | alp | ||
| Glottolog | alun1238 | ||
| Ethnologue | alp | ||
| BPS | 0642 4 | ||
| WALS | aln | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język alune – język austronezyjski używany w prowincji Moluki w Indonezji, w zachodniej części wyspy Seram[1]. Według danych z 2000 roku posługuje się nim 17 tys. osób[2]. Jest to rodzimy język ludu Alune[3].
Jego użytkownicy zamieszkują obszar zlewiska trzech rzek: Eti, Tala i Sapalewa[4]. Z danych Ethnologue (wyd. 19, 2016) wynika, że terytorium tego języka obejmuje 27 wsi, w większości położonych we wnętrzu wyspy (kecamatany Kairatu i Taniwel, kabupaten Seram Bagian Barat)[2].
W 1996 r. odnotowano podział na alune nadbrzeżny i alune z wnętrza wyspy. Ta pierwsza odmiana została poddana znacznym wpływom innych języków (m.in. malajskiego, a także różnych języków lokalnych)[5]. Według Ethnologue dzieli się na pięć dialektów: centralno-wschodni (buriah-weth-laturake), centralno-zachodni (niniari-piru-riring-lumoli), południowy (rambatu-manussa-rumberu), północnego wybrzeża (nikulkan-murnaten-wakolo), kairatu (południowy). Dostępne informacje sugerują, że odmiana ze wsi Rambatu ma charakter prestiżowy[2].
Zagrożony wymarciem[6]. Jest w dużej mierze wypierany przez malajski amboński (w latach 90. XX w. zmiana ta dotyczyła nawet połowy miejscowości)[7]. Dialekt kairatu wyszedł z użycia[2]. W społeczności znany jest również język indonezyjski[3].
Jest jednym z lepiej poznanych języków Moluków[1][8]. Badaniem tego języka zajmował się H. Niggemeyer, który zebrał materiały gramatyczne i słownikowe oraz teksty (1951–1952)[9]. W języku indonezyjskim powstały pewne prace gramatyczne (1984, 1996)[10][11] oraz słowniki (1997, 2018)[12][13]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b James T. Collins: Asilulu-English dictionary. Jakarta: Badan Penyelenggaraan Seri Nusa, Universitas Katolik Indonesia Atma Jaya, 2003, s. xv, seria: NUSA: Linguistic Studies of Indonesian and Other Languages in Indonesia 51–52. OCLC 186552960. [dostęp 2022-12-22]. (ang.).
- ↑ a b c d e M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Alune, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-24] (ang.).
- ↑ a b Michaił Anatoljewicz Czlenow: Ałunie. W: Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 40. ISBN 978-5-85270-155-8. OCLC 40821169. (ros.).
- ↑ Wattimury, Haulussy i Pentury 1996 ↓, s. 3, 5.
- ↑ Wattimury, Haulussy i Pentury 1996 ↓, s. 6.
- ↑ Asrif i in. 2018 ↓, Kata Pengantar Kepala Kantor Bahasa Maluku.
- ↑ Florey 1998 ↓, s. 207.
- ↑ Margaret Florey: Malukan Languages. W: E. K. Brown, Sarah Ogilvie (red.): Concise Encyclopedia of Languages of the World. Amsterdam: Elsevier, 2009, s. 689–691. ISBN 978-0-08-087775-4. OCLC 318247422. (ang.).
- ↑ H. Niggemeyer. Alune-Sprache: Texte, Wörterverzeichnis und Grammatik einer Sprache West-Ceram. „Zeitschrift für Ethnologie”. 76, 76, 77, 77, s. 50–69, 288–300, 116–132, 238–250, 1951–1952. (niem.).
- ↑ O. Kakerissa: Struktur Bahasa Seram. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1984. OCLC 17217134. [dostęp 2022-12-22]. (indonez.).
- ↑ Wattimury, Haulussy i Pentury 1996 ↓.
- ↑ Zepnat Elly, Edward Makaruku, Nimbrot Makaruku, Yushin Taguchi: Kamus masyarakat: Alune-Indonesia, Indonesia-Alune. Ambon: Pusat Pengkajian dan Pengembangan Maluku, Universitas Pattimura, 1997. OCLC 40200813. (indonez.).
- ↑ Asrif i in. 2018 ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Asrif, Erniati, Wahidah, Harlin: Kamus dwibahasa Alune-Indonesia. Ambon: Kantor Bahasa Maluku, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan, 2018. ISBN 978-602-50294-8-6. OCLC 1221017330. [dostęp 2023-05-26]. (indonez.).
- Margaret J. Florey. Alune incantations: Continuity or discontinuity in verbal art?. „Journal of Sociolinguistics”. 2 (2), s. 205–231, czerwiec 1998. DOI: 10.1111/1467-9481.00041. ISSN 1360-6441. OCLC 5152339628. [dostęp 2022-12-22]. (ang.).
- E. Wattimury, A. Haulussy, J. Pentury: Struktur Bahasa Alune. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1996. ISBN 978-979-459-683-8. [dostęp 2022-08-08]. (indonez.).