Józef Mężnicki

Józef Mężnicki

Kanonik kapituły kaliskiej
Kraj działania	Królestwo Polskie Polska
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1876 Częstochowa
Data i miejsce śmierci	11 listopada 1940 Sachsenhausen
Proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Rajsku
Okres sprawowania	1913–1929
Proboszcz parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Kole
Okres sprawowania	1929–1940
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	diecezja kujawsko-kaliska (1899-1925) diecezja włocławska (od 1925)
Prezbiterat	29 sierpnia 1899
Odznaczenia

Józef Mężnicki (ur. 14 marca 1876 w Częstochowie, zm. 11 listopada 1940 w Sachsenhausen) – polski duchowny katolicki, kanonik, dziekan dekanatu kolskiego.

Życiorys

Urodził się w Częstochowie. Pochodził z rodziny mieszczańskiej, jego ojciec Ludwik był uczestnikiem powstania styczniowego oraz założycielem wielu stowarzyszeń i organizacji społecznych w rodzinnym mieście. Józef uczęszczał do rosyjskiego gimnazjum, z którego został karnie usunięty za kolportowanie polskich książek o tematyce niepodległościowej. Dzięki ustanowieniu amnestii po śmierci cara Aleksandra III Romanowa, ukończył ostatecznie gimnazjum w Piotrkowie Trybunalskim, a następnie studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku.

Święcenia kapłańskie otrzymał 29 sierpnia 1899 r. w bazylice jasnogórskiej Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie. Pierwszą jego placówką duszpasterską była Rozprza. W 1900 r. został mianowany wikariuszem w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Kole (proboszczem był wówczas ks. kanonik Edward Narkiewicz). Pracował tam przez osiem lat – również jako prefekt i katecheta w szkołach, zorganizował Polską Macierz Szkolną na terenie powiatu kolskiego. Zorganizował Chór Farny „Lutnia” im. Stanisława Moniuszki. Został usunięty przez władze carskie za udział w wydarzeniach związanych z wystąpieniami niepodległościowymi.

Kolejne lata posługiwał w parafii św. Zygmunta w Częstochowie, gdzie posługiwał jako społecznik i organizator. Uczestniczył także w przedsięwzięciach dobroczynnych, patronował stowarzyszeniu rzemieślniczo-przemysłowemu oraz był kapelanem częstochowskich strażaków. Od 1913 r. był proboszczem parafii św. Michała Archanioła w Rajsku koło Kalisza. Odnowił zabytkową świątynię, był także opiekunem straży pożarnej i działaczem ludowym.

10 listopada 1929 r. biskup włocławski Karol Radoński mianował go proboszczem parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Kole. Wybudował okazały gmach Domu Parafialnego – jako wotum Roku Świętego 1933. Był organizatorem oddziału Akcji Katolickiej. Zablokował drogę przebiegającą przez plac kościelny, oddzielającej świątynię od plebanii, poprzez zamurowanie bramy w parkanie i pozostawiając jedynie wąskie przejście dla pieszych.

Za swoją duszpasterską działalność został ustanowiony dziekanem dekanatu kolskiego oraz uhonorowany godnością kanonika kolegiaty kaliskiej.

Śmierć

Pomimo wybuchu II wojny światowej i ustanowienia w Kole niemieckiej władzy okupacyjnej – szczególnie wrogo nastawionej wobec polskiej inteligencji i duchowieństwa, mieszkał nadal przy kościele Podwyższenia Krzyża Świętego, nie chcąc pozostawiać swoich parafian bez opieki duszpasterskiej. 26 sierpnia 1940 r. został aresztowany i osadzony w obozie przejściowym w Szczeglinie, a po trzech dniach przetransportowany do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Zmarł 11 listopada 1940 r. Jego ciało spłonęło w jednym z pieców krematoryjnych.

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (14 lipca 1936)

Upamiętnienie

W Kole znajduje się jedno miejsce upamiętniające osobę ks. kanonika Józefa Mężnickiego. W kościele farnym Podwyższenia Krzyża Świętego, na północnej ścianie kruchty, umieszczona jest skromna tablica poświęcona kapłanowi. Ufundował ją ks. kanonik Stanisław Piotrowski, a poświęcenia dokonał 29 listopada 1970 r. biskup włocławski Jan Zaręba. Na tablicy z błędem wypisano na miejsce śmierci (Dachau zamiast Sachsenhausen).