Przejdź do zawartości

Józef Figna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Figna
Data i miejsce urodzenia

16 marca 1886
Trzanowice Dolne

Data i miejsce śmierci

1 sierpnia 1949
Kraków

Zawód, zajęcie

nauczyciel,
wykładowca akademicki,
wojskowy,
działacz sportowy,
publicysta

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Krzyż Zasługi Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi II stopnia Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Krzyż Pamiątkowy za Obronę Śląska Cieszyńskiego

Józef Figna (ur. 16 marca 1886 w Trzanowicach Dolnych, zm. 1 sierpnia 1949 w Krakowie) – polski nauczyciel i wykładowca akademicki, oficer piechoty, kawaler Orderu Virtuti Militari, działacz sportowy, publicysta i bibliofil.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 1886 roku w Trzanowicach Dolnych na Śląsku Cieszyńskim. Był synem Andrzeja Figny, rolnika[1]. Już jako uczeń gimnazjum działał w polskim ruchu kulturalnym na Śląsku Cieszyńskim zakładając m.in. biblioteki i czytelnie ludowe[2].

Był zaangażowany w tworzenie polskiego sportu. W 1906 roku był jednym ze współzałożycieli, a następnie wieloletnim działaczem Klubu Sportowego „Cracovia”. W 1907 roku odbył roczną służbę w armii austro-węgierskiej jako ochotnik w Śląsko-Morawskim Pułku Piechoty Nr 100 w Krakowie. Na stopień chorążego został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1909, a na stopień podporucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1913 w korpusie oficerów rezerwy piechoty.

Ukończył studia germanistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim[2]. Od 1908 roku pracował jako profesor Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego w Krakowie[2].

W czasie I wojny światowej został wcielony do armii austro-węgierskiej. Od 1914 roku był podporucznikiem rezerwy 100 pułku piechoty.

Jako oficer w cieszyńskim garnizonie brał udział w przewrocie wojskowym w Cieszynie w nocy z 31 października na 1 listopada 1918 roku. Od 1 listopada 1918 roku służył w Wojsku Polskim. W styczniu 1919 roku wziął udział w wojnie polsko-czechosłowackiej, w czasie której był osobistym adiutantem dowódcy sił polskich, brygadiera Franciszka Latinika[3]. 19 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w Dowództwie 7 Dywizji Piechoty[4]. W czasie służby w Dowództwie Okręgu Generalnego w Krakowie działał także na rzecz wsparcia powstań śląskich. Został zwolniony ze służby 25 października 1921 roku[1].

Po zakończeniu I wojny światowej powrócił do pracy w krakowskim Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego, gdzie był zatrudniony aż do 1939 roku. Zorganizował Szkolny Klub Sportowy i jako pierwszy zaczął prowadzić międzyszkolne zawody sportowe[2]. Zaangażował się w tworzenie sekcji lekkoatletycznej Cracovii. Od 1927 roku był wykładowcą teorii wychowania fizycznego w Studium Wychowana Fizycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. W latach 20. był też jednym z założycieli Towarzystwa Miłośników Książki w Krakowie[2]. W 1933 roku obronił pracę doktorską[2].

W okresie międzywojennym był kapitanem rezerwy z przydziałem do 3 Pułku Strzelców Podhalańskich. W 1934, jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Kraków Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas w grupie oficerów „powyżej 40 roku życia”[5].

Od 23 września 1938 był członkiem Krakowskiego Ochotniczego Korpusu Zaolziańskiego.

W czasie II wojny światowej przebywał w Krakowie, gdzie współpracował z polskim podziemiem. Był redaktorem konspiracyjnego Dziennika Polskiego. Po zakończeniu wojny powrócił do pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie pełnił funkcję wicedyrektora Studium Wychowania Fizycznego.

Figna był bibliofilem i na przestrzeni lat zgromadził obszerny zbiór książek. Jego biblioteka dotycząca wychowania fizycznego i sportu liczyła ponad trzy tysiące pięćset pozycji pisanych w różnych językach oraz komplety wszystkich polskich czasopism sportowych. Figna posiadał również duży zbiór konspiracyjnych druków polskich z lat 1939–1945[2].

Zmarł 1 sierpnia 1949 roku w Krakowie.

Po jego śmierci księgozbiór poświęcony sportowi zakupiły, za pośrednictwem krakowskich antykwariatów, biblioteki: Akademii Wychowania Fizycznego (trzy tysiące woluminów) oraz Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego (pięćset woluminów). Druki pochodzące z okresu okupacji zostały sprzedane do Warszawy[2].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Opracowano na podstawie materiału źródłowego[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Józef Figna. Cieszyńscy bohaterowie, 6 września 2018. [dostęp 2019-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 lutego 2019)].
  2. a b c d e f g h Krystyna Nowak-Wolna: Figna Józef (1886–1949). W: Leksykon Polaków w Republice Czeskiej i Republice Słowackiej. T. 2. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2014, s. 117–118.
  3. August Grodzicki. Wywiad "Dziennika Zachodniego" z generałem Latinikiem. „Dziennik Zachodni”. 130, s. 1, 26 czerwca 1945. 
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25 sierpnia 1920 roku, s. 768.
  5. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 8, 912.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 15 lipca 1922 roku, s. 495.
  7. M.P. z 1929 r. nr 264, poz. 615 „za zasługi na polu przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego”.
  8. M.P. z 1946 r. nr 140, poz. 260 „za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych w okresie okupacji”.
  9. Franciszek Latinik: Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919. Cieszyn: 1934, s. 141.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
  • Kazimierz Toporowicz. Słownik biograficzny wychowania fizycznego i sportu. Józef Figna. „Wychowanie Fizyczne i Sport”. 3, s. 87–89, 1968. 
  • Irena Treichel (red.): Słownik pracowników książki polskiej. Warszawa i in.: 1972, s. 220.
  • Józef Golec, Stefania Bojda: Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej. T. 2. Cieszyn: 1995, s. 51–52.