Izar

Izar
	ε Boötis A/B
	; Położenie w gwiazdozbiorze
	Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Wolarz
Rektascensja	14h 44m 59,217s
Deklinacja	27° 04′ 27,21″
Paralaksa (π)	0,01610 ± 0,00066″
Odległość	202,1 ± 8,3 ly; 62,0 ± 2,5 pc
Wielkość obserwowana	AB: 2,35; A: 2,45 ± 0,01; B: 4,801 ± 0,009m
Ruch własny (RA)	−50,95 ± 0,59 mas/rok
Ruch własny (DEC)	21,07 ± 0,58 mas/rok
Prędkość radialna	−16,31 ± 0,19 km/s
	Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy	olbrzym / karzeł
Typ widmowy	G9 II-III / A0 V
Masa	A: ~4 M☉; B: ~2 M☉
Promień	A: 33 R☉; B: ~2 R☉
Wielkość absolutna	AB: −1,61m
Jasność	A: 400 L☉; B: 27 L☉
Wiek	~300 mln lat
Temperatura	A: 4500 K; B: 8700
	Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół	Centrum Galaktyki
Półoś wielka	7718 pc
Mimośród	0,0453
Alternatywne oznaczenia
	Oznaczenie Flamsteeda: 36 Boo
	Bonner Durchmusterung: BD 27°2417
	Boss General Catalogue: GC A: GC 19856
	Katalog Henry’ego Drapera: HD A: HD 129989; B: HD 129988
	Katalog Hipparcosa: HIP 72105
	Katalog jasnych gwiazd: HR A: HR 5506; B: HR 5505
	SAO Star Catalog: SAO A: SAO 83500
	Pulcherrima, Micar, Mirak

Izar (Epsilon Boötis, ε Boo) – gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza, odległa od Słońca o około 202 lata świetlne.

Nazwa

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Izar, wywodzi się od arabskiego ‏إزار‎ ’izār, „pas” lub „okrycie”, podobnie jak słowo arab. ‏المئزر‎ miʼzar^[5]^[6], którym też dawniej była określana^[6], a które obecnie jest wyłączną nazwą gwiazdy Zeta Ursae Majoris^[5]^[7]. Inną arabską nazwą była ‏منطقة العوّاء‎ minṭáqa al awwa, „pas krzyczącego”^[6]. Tablice alfonsyńskie określały Epsilon Boötis nazwą Perizoma, oznaczającą „przepaskę biodrową”^[6]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 formalnie zatwierdziła użycie nazwy Izar dla określenia tej gwiazdy^[7].

Charakterystyka obserwacyjna

Jest to druga co do jasności gwiazda konstelacji, po Arkturze^[5]. Obserwowana wielkość gwiazdowa Izara to 2,35^m, a jego wielkość absolutna to −1,61^m^[2].

Jest to gwiazda podwójna, której składniki są oddalone na niebie o 2,9″ (pomiar z 2017 roku)^[8]^[9]. Układ tworzy jaśniejsza pomarańczowa i słabsza biała gwiazda^[5], która dzięki silnemu kontrastowi wydaje się niebieskozielona^[6]. Podwójność gwiazdy odkrył Friedrich Struve, a kontrast barw składników skłonił go do nadania jej nazwy łac. Pulcherrima, „najpiękniejsza”^[5]^[6].

Charakterystyka fizyczna

Epsilon Boötis A (właściwy Izar) to pomarańczowy olbrzym lub jasny olbrzym^[3]^[2], należący do typu widmowego K0^[3]^[5] lub G9^[2]. Gwiazda ma temperaturę 4500 K i jasność 400 razy większą niż Słońce. Jest około cztery razy masywniejsza od Słońca, a jej promień jest 33 razy większy. Gwiazda ma około 300 milionów lat, początkowo była znacznie gorętszą gwiazdą typu B, a 10–20 milionów lat temu w jej jądrze ustała synteza wodoru w hel. W przyszłości gwiazda odrzuci otoczkę i stanie się białym karłem^[5].

Epsilon Boötis B to biała gwiazda ciągu głównego (karzeł) należąca do typu widmowego A. Jej temperatura to 8700 K, a jasność jest 27 razy większa od słonecznej. Masa i promień tej gwiazdy są około dwukrotnie większe niż masa i promień Słońca. Będąc mniej masywnym, składnik ten ewoluuje wolniej i stanie się pomarańczowym olbrzymem dopiero za około miliard lat, gdy jaśniejsza gwiazda już umrze^[5].

Jest to układ fizycznie podwójny, gwiazdy dzieli co najmniej 185 au, a okres obiegu środka masy to około 1000 lat^[5]^[10]. Odległa o 175,5″ (w 2001 roku) gwiazda „C” o wielkości 12,58^m ma odmienny ruch własny i nie jest związana z Izarem^[8]^[11].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Izar w bazie SIMBAD (ang.)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Anderson E., Francis C.: HIP 72105. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c eps Boo A w bazie SIMBAD (ang.)
↑ ^a ^b eps Boo B w bazie SIMBAD (ang.)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Jim Kaler: IZAR (Epsilon Boo). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Boötes. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 362. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
↑ ^a ^b Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-24].
↑ ^a ^b Mason et al.: WDS J14450 2704AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
↑ Praca zbiorowa: Kosmos. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 322. ISBN 978-83-7670-323-7.
↑ Kamil Złoczewski: Kosmos. Od Wolarza po Herkulesa. T. 66. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2013. ISBN 978-83-252-1919-2.
↑ UCAC4 586-051228 w bazie SIMBAD (ang.)

[simbad-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Izar w bazie SIMBAD (ang.)

[xhip-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Anderson E., Francis C.: HIP 72105. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).

[simbadA-3] s Boo A w bazie SIMBAD (ang.)

[simbadB-4] s Boo B w bazie SIMBAD (ang.)

[kaler-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Jim Kaler: IZAR (Epsilon Boo). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).

[allen-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Boötes. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 362. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).

[iau-7] Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-24].

[WDS-8] Mason et al.: WDS J14450 2704AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.

[kosmos2-9] Praca zbiorowa: Kosmos. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 322. ISBN 978-83-7670-323-7.

[kosmos-10] Kamil Złoczewski: Kosmos. Od Wolarza po Herkulesa. T. 66. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2013. ISBN 978-83-252-1919-2.

[simbadC-11] UCAC4 586-051228 w bazie SIMBAD (ang.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]