Włókniak ceglasty

Włókniak ceglasty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	strzępiakowate
Rodzaj	włókniak
Gatunek	włókniak ceglasty
	Nazwa systematyczna
	Inosperma erubescens (A. Blytt) Matheny & Esteve-Rav.; Mycologia: 10.1080/00275514.2019.1668906, 20 (2019)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Włókniak ceglasty, strzępiak ceglasty (Inosperma erubescens (A. Blytt) Matheny & Esteve-Rav.) – gatunek grzybów z rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inosperma, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

Inocybe erubescens A. Blytt 1905
Inocybe patouillardii Bres. 1905
Inocybe trinii var. rubescens Pat. 1888

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r, wcześniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako włókniak ceglasty^[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Inosperma wszystkie te nazwy stały się niespójne z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała nazwę włókniak ceglasty^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–9 cm, kształt stożkowato wypukły. Brzeg cienki, u młodych owocników podwinięty, u starszych prosty i promieniście popękany. Powierzchnia gładka, jedwabista i sucha, bez łuseczek, ale pokryta delikatnymi włókienkami. U młodych owocników jest biała lub bladokremowa, szybko jednak staje się ceglasta, a nawet cynobrowoczerwona, zwłaszcza na środku kapelusza. Brzegi są jaśniejsze^[5].

Blaszki

Szerokie, cienkie, dość gęste, przy trzonie zatokowato wycięte lub wolne. Początkowo są białawe, potem ciemnooliwkowo-rdzawe. Uciśnięte czerwienieją. Ostrza nierówne, oszronione^[5].

Trzon

Wysokość 5–20 cm, grubość 0,8–2 cm, walcowaty, pełny, bez bulwy w podstawie, lub co najwyżej z niewielką bulwką. Powierzchnia pokryta białawymi, różowymi lub cynobrowymi włókienkami, szczyt oszroniony^[5].

Miąższ

W kapeluszu biały, w trzonie silnie różowiejący. Ma przyjemny, owocowy zapach i łagodny smak^[5].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników ochrowobrązowy. Zarodniki, owalno-fasolkowate, czasami nieregularne, o rozmiarach 9–12 (14,5) × 5–8 μm. Brzeżne strzępki są cienkościenne, cylindryczne lub maczugowate, o rozmiarach 30–60 × 7–10 μm i tworzą pęczki na ostrzu blaszek^[5].

Występowanie

Notowany jest tylko w Europie^[6], W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski opisano wiele jego stanowisk^[3]. Jest częsty^[7].

Rośnie od końca maja do początku października^[8], w lasach, parkach miejskich, zaroślach, na ziemi, zwłaszcza pod drzewami liściastymi – bukami, dębami i lipami, ale także pod sosną^[3].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Grzyb toksyczny dla człowieka, powodujący nawet zatrucia śmiertelne^[8]. Zawiera dużą ilość muskaryny. Jest niebezpieczny dla grzybiarzy, którzy mogą pomylić go z gęśnicą wiosenną^[7].

Gatunki podobne

strzępiak czerwieniejący (Inocybe godeyi). Ma trzon z wyraźną bulwą^[5]
bardziej brązowe okazy s. ceglastego mogą być podobne do strzępiaka porysowanego (Inocybe rimosa), ale ten na kapeluszu nie ma nawet śladu czerwonawej barwy^[5]
gęśnica wiosenna (Calocybe gambosa). Najbardziej podobne są młode owocniki. Starsze różnią się wyraźnie barwą blaszek^[7]

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum. [dostęp 2020-03-04]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2020-03-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Andrzej. Nespiak: Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe). Warszawa – Kraków: PWN, 1990. ISBN 83-01-08749-8.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
↑ ^a ^b ^c Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
↑ ^a ^b Aurel Dermek: Grzyby. 1981. ISBN 83-217-2357-8.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2020-03-04]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2020-03-04]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[kom-4] Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19] .

[nespiak-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Andrzej. Nespiak: Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe). Warszawa – Kraków: PWN, 1990. ISBN 83-01-08749-8.

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].

[snowarski-7] Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.

[Dermek-8] Aurel Dermek: Grzyby. 1981. ISBN 83-217-2357-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]