Strzępiak jeżowaty

Strzępiak jeżowaty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	strzępiakowate
Rodzaj	strzępiak
Gatunek	strzępiak jeżowaty
Nazwa systematyczna
Inocybe hystrix (Fr.) P. Karst. Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 32: 453 (1879)

Strzępiak jeżowaty (Inocybe hystrix (Fr.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocybe, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1838 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus hystrix. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Petter Karsten w 1879 r.

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1999 r. Sprawa nazwy polskiej jest niejasna. Andrzej Nespiak, autor monografii strzępiaków, pod nazwą strzępiak jeżowaty opisuje gatunek Inocybe erinaceomorpha Stangl et Vessel.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1,5–4 cm, wypukły lub bardzo szeroko dzwonkowaty. Powierzchnia sucha, gęsto pokryta brązowymi lub ciemnobrązowymi łuskami, które stają się coraz bardziej oddalone w miarę dojrzewania grzyba, odsłaniając jaśniejszą powierzchnię pod łuskami.

Blaszki

Przyrośnięte, początkowo białe lub jasnożółte, z czasem stają się żółtawo-brązowe lub szarawo-brązowe. Ostrza zwykle białawe. U młodych okazów słabo widoczna i zanikająca zasnówka.

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość do 1 cm, mniej więcej walcowaty. Powierzchnia sucha i gęsto pokryta łuskami jak na kapeluszu. Początkowo łuski przykryte są osłoną, potem zanim łuski się rozdzielą, pojawią się w osłonie – potem nabierają siateczkowatej struktury, a ostatecznie stają się wyraźnie oddzielone, brązowe na jasnym tle, czasami ze strefą pierścieniową powstająca z zasnówki.

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 9–13 × 5–6,5 µm, o kształcie od migdałkowatego do mniej więcej eliptycznego, gładkie. Pleurocystydy 50–90 × 12–22 µm, szeroko maczugowate z wierzchołkiem główkowatym lub prawie główkowatym i ścianach o grubości 2–2,5 µm. W zmiennej liczbie występują także cheilocystydy i inne sterylne komórki na krawędzi blaszek.

Występowanie i siedlisko

Znane jest występowanie strzępiaka jeżowatego w Europie, Ameryce Północnej i Środkowej. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano jedno stanowisko (Babiogórski Park Narodowy, 1979). Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który prawdopodobnie w najbliższym czasie przejdzie do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia.

Grzyb mikoryzowy. Rośnie na ziemi w lasach liściastych, rzadziej iglastych, zwłaszcza w towarzystwie grabów, leszczyny, buków, dębów i świerka.

Gatunki podobne

Wielu mykologów uważa, że strzępiak jeżowaty jest w odróżnieniu od innych strzępiaków łatwy do odróżnienia dzięki swoim charakterystycznym, najeżonym łuseczkom. Jednak może być pomylony ze strzępiakiem wełnistym Inocybe lanuginosa - obydwa te gatunki są brązowe i mają podobne łuseczki. Niezbędna jest, jak przy wszystkich strzępiakach analiza mikroskopowa.