Kolczakówka zielonożółta

Kolczakówka zielonożółta
	; Dojrzałe owocniki pozrastane w kępy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	chropiatkowce
Rodzina	kolcownicowate
Rodzaj	kolczakówka
Gatunek	kolczakówka zielonożółta
	Nazwa systematyczna
	Hydnellum geogenium (Fr.) Banker; Mycologia 5(4): 203 (1913)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kolczakówka zielonożółta (Hydnellum geogenium (Fr.) Banker) – gatunek grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1852 r. Elias Fries nadając mu nazwę Hydnum geogenium. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1913 r. Howard James Banker^[1].

Synonimy^[2]:

Calodon geogenius (Fr.) P. Karst. 1881
Hydnum geogenium Fr. 1852
Hydnum sulfureum Saut. 1869

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r, wcześniej gatunek ten nie posiadał polskiej nazwy^[3].

Morfologia

Owocnik

Średnica 1–3 cm, kształt rozetkowaty, muszlowaty, podobny do kwiatu lub korony. Młode owocniki mają kształt poduchowaty i pokryte są nieregularnymi garbkami. Brzeg owocnika nierówny i pofalowany. Często sąsiednie owocniki zrastają się z sobą tworząc kępy o średnicy do 12 cm. Górna powierzchnia dojrzałych owocników jest podzielona na płaty, pofalowana z podłużnymi rowkami i garbami. Ma barwę intensywnie siarkowożółtą, jasnożółtą, oliwkowozieloną do oliwkowobrązowej. Obrzeża są zawsze jaśniejsze, żółte. Trzonu brak; dolna część owocnika stopniowo zwęża się i przechodzi w żółtą grzybnię, która przerasta podłoże. Na dolnej stronie owocnika znajduje się hymenofor w postaci siarkowożółtych kolców o długości 0,5–3 mm. Miąższ korkowaty, twardy, początkowo żółty, później oliwkowozielonawy. Ma aromatyczny zapach i nieco mączny smak^[4].

Żółta barwa górnej powierzchni występuje u młodych owocników, u starszych zmienia się na brązową. Bardzo długo natomiast utrzymuje się żółta barwa na obrzeżach, czasami stają się one białawe^[5].

Cechy mikroskopowe

Strzępki o grubości 2,7–6,3 μm. Podstawki zgrubiałe z 4 sterygmami. Mają rozmiar 22–27 × 4,5–5,5 μm. Bazydiospory prawie kuliste, brązowe, niemal gładkie, o rozmiarach 4,5-5,2 × 3,1–3,6 μm^[5].

Występowanie i siedlisko

Kolczakówka zielonożółta znana jest tylko w Ameryce Północnej i Europie; najwięcej jej stanowisk zostało opisanych na Półwyspie Skandynawskim^[6]. W Polsce jest bardzo rzadka. Do 2020 r. podano 1 stanowisko historyczne i 8 współczesnych^[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek krytycznie zagrożony wymarciem^[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Szwecji, Finlandii, Słowacji, Czechach^[3]. W Polsce w latach 1995–2004 była pod ochroną częściową, od roku 2004 objęta jest ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej^[7].

Naziemny grzyb ektomykoryzowy tworzący symbiozę ze świerkiem^[7]. W Polsce występuje w lasach górskich^[3]. Rośnie na ziemi w lasach iglastych, głównie pod świerkami^[4].

Gatunki podobne

W Polsce jest 9 gatunków kolczakówek^[3]. Kolczakówka zielonożółta ma jednak tak charakterystyczne ubarwienie, że w zasadzie nie może być pomylona z żadnym innym gatunkiem^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum data dostępu = 2014-09-22 [online] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-09-01] .
↑ ^a ^b ^c ^d WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ ^a ^b MaasM. Geesteranus MaasM., Die terrestrischen Stachelpilze Europas. Verhandelingen Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Afdeling Natuurkunde [online], Mycobank, 65:1-127 [dostęp 2021-09-30] .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-22] .
↑ ^a ^b ^c AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum data dostępu = 2014-09-22 [online] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2014-09-01] .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[wag-4] PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[myco-5] MaasM. Geesteranus MaasM., Die terrestrischen Stachelpilze Europas. Verhandelingen Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Afdeling Natuurkunde [online], Mycobank, 65:1-127 [dostęp 2021-09-30] .

[disc-6] Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-22] .

[och-7] AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .

[mirek-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]