Hołdów
53°41′52″N 25°06′12″E/53,697778 25,103333 Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy (2007) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
130 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
375 1561 |
| Kod pocztowy |
231327 |
| Tablice rejestracyjne |
4 |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 53°41′52″N 25°06′12″E/53,697778 25,103333
| |
Hołdów[1] (biał. Голдава; ros. Голдава; hist. również Ołdów) – agromiasteczko na Białorusi, w rejonie lidzkim obwodu grodzieńskiego, około 25 km na południowy zachód od Lidy.
Siedziba parafii prawosławnej pw. Narodzenia Matki Bożej[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1581 roku kasztelan Tryzna herbu Gozdawa kupił dobra Hołdów od książąt Wiśniowieckich. W 1622 roku ich właścicielem był Jan Niewiarowski, starosta bukowiecki, a w 1718 roku – Franciszek Więckowicz, podwojewodzic trocki. W 1762 roku Hołdów wszedł w posagu do majątku Antoniego Skarbek-Ważyńskiego, skarbnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ponieważ nie miał dzieci, po jego śmierci majątek przeszedł na jego młodszego brata, Feliksa, a po nim – syna Feliksa, Antoniego (1788–?), marszałka powiatu lidzkiego. Kolejnym właścicielem majątku był syn Antoniego, Bolesław (1827–?). Mimo że miał czworo dzieci, to syn (również Bolesław) zmarł w młodym wieku, a żadna z trzech córek nie wyszła za mąż i nie miała dzieci. Wszystkie zmarły przed I wojną światową. Wyrokiem sądowym II Rzeczypospolitej Hołdów przypadł któremuś z dalszych przedstawicieli rodziny Ważyńskich[3][4][5].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Hołdów, wcześniej należący do powiatu lidzkiego województwa wileńskiego Rzeczypospolitej, znalazł się na terenie ujezdu lidzkiego guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Hołdów wrócił do Polski, znalazł się w gminie Lebioda w powiecie lidzkim województwa nowogródzkiego. 29 maja 1929 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego powiatu szczuczyńskiego w tymże województwie[6]. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[3][7][8][9].
W 1967 roku wzniesiono w centrum wsi pomnik żołnierzy, którzy zginęli w czasie II wojny światowej[10].
Do 2013 roku Hołdów był siedzibą sielsowietu.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]W 1866 roku we wsi było 247 mieszkańców[3]. Na początku XX wieku dobra Hołdów liczyły 668 dziesięcin. We wsi mieszkało 276 osób[11].
W 1921 wieś liczyła 203 mieszkańców, zamieszkałych w 41 budynkach, w tym 42 Polaków, 25 Białorusinów i 136 osób innej narodowości[a]. 196 mieszkańców było wyznania prawosławnego, 6 mojżeszowego i 1 rzymskokatolickiego. Folwark Hołdów liczył zaś 33 mieszkańców, zamieszkałych w 9 budynkach, w tym 20 Białorusinów, 10 Polaków i 3 Żydów. 20 mieszkańców było wyznania prawosławnego, 8 rzymskokatolickiego i 5 mojżeszowego[12].
W 2009 roku w agromiasteczku mieszkało 328 osób[13].
.jpg)
Cerkiew
[edytuj | edytuj kod]Aleksander Tryzna w 1633 roku ufundował tu, w północnej części wsi, przy już wcześniej istniejącej cerkwi unickiej klasztor tegoż obrządku, który po kilku najazdach, kłótniach i długich mitręgach, w roku 1747 ostatecznie zabrany na bazylianów[11]. W cerkwi był obraz Matki Boskiej w stylu bizantyjskim. Drewniany budynek cerkwi pod wezwaniem Świętego Narodzenia MB, który zachował się do dziś, pochodzi z 1795 roku i został ufundowany przez Feliksa Ważyńskiego. Był restaurowany w XIX wieku[11][10]. Obecnie jest to świątynia prawosławna[2].
Obok cerkwi stoi dzwonnica. Kompleks jest historyczno-kulturalnym zabytkiem Białorusi o numerze w rejestrze 413Г000352.
.jpg)
Dwór
[edytuj | edytuj kod]Do 2011 roku stał we wsi stary, modrzewiowy dwór Ważyńskich. Został wzniesiony najprawdopodobniej w drugiej połowie XVIII wieku przez Antoniego Ważyńskiego. Był to dom o parterowej, jedenastoosiowej elewacji, zbudowany na planie prostokąta, kryty wysokim, łamanym, czterospadowym dachem, początkowo słomianym. Na brzegach elewacji występowały dwuosiowe ryzality, a w środku – portyk z czterema wysuniętymi kolumnami podtrzymującymi daszek o rzadko spotykanym, półkoliście zarysowanym kształcie. Po 1900 roku nad środkową częścią domu dobudowano facjatkę. Mimo że modrzewiowy, dom był otynkowany[4].
Majątek Hołdów został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[4].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Innej niż polska, białoruska, niemiecka i żydowska. Wśród osób innych narodowości zamieszkujących gminę Lebioda było 468 Litwinów i 17 Rosjan. Skorowidz nie wyszczególnia narodowości osób z grupy inne z podziałem na miejscowości
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
- ↑ a b ГОЛДОВО. Приход храма Рождества Пресвятой Богородицы аг. Голдово Лидского района Лидской епархии Белорусской Православной Церкви.. lida-eparhia.by. [dostęp 2021-01-23]. (ros.).
- ↑ a b c Hołdów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 103.
- ↑ a b c d Hołdów, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 119–120, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Czesław Jankowski, Powiat oszmiański. Materiały do dziejów ziemi i ludzi, t. 1, Petersburg: Księgarnia K. Grendyszyńskiego, 1896, s. 351–354 [dostęp 2017-11-19].
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 33, poz. 307
- ↑ Голдово na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2017-11-19]. (ros.).
- ↑ Hołdów na stronie Radzima.net. [dostęp 2017-11-19].
- ↑ Hołdów na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-11-19].
- ↑ a b Збор помнікаў гісторыі і культуры. Гродзенская вобласць, Mińsk: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1986, s. 240 [dostęp 2017-11-19] (biał.).
- ↑ a b c Napoleon Rouba (zebrał i opracował): Przewodnik po Litwie i Białejrusi. Wilno: Wydawnictwa „Kurjera Litewskiego”, 1909, s. 32.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom VII – Województwo Nowogródzkie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. [dostęp 2017-11-19]. (ros.).