Henryk Opieński

Henryk Opieński

Data i miejsce urodzenia	13 stycznia 1870 Kraków
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	21 stycznia 1942 Morges
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, muzykolog

Henryk Opieński (ur. 13 stycznia 1870 w Krakowie, zm. 21 stycznia 1942 w Morges) – polski kompozytor i muzykolog, przyjaciel Stanisława Wyspiańskiego.

Życiorys

Był synem urzędnika Józefa, powstańca z 1863 oraz Ludwiki z domu Kośmińskiej. Maturę zdał w Krakowie w gimnazjum Św. Anny i u W. Singera rozpoczął naukę gry na skrzypcach, a którą później kontynuował u Franza Lachnera w Pradze i, gdzie równocześnie na Politechnice otrzymał dyplom inżyniera chemii. W 1892 po powrocie do Krakowa pracował nad kompozycją pod kierunkiem Władysława Żeleńskiego. Od 1895 studiował w Paryżu u Władysława Górskiego, Zygmunta Stojowskiego i Ignacego Paderewskiego, a od 1897 w Berlinie u Heinricha Urbana oraz od 1898 ponownie w Paryżu u Vincenta d’Indy’ego. W tym czasie grał w orkiestrach Grand Opera i Colonne. Do Warszawy przyjechał w 1901 i został tam skrzypkiem orkiestry Filharmonii Warszawskiej oraz organizatorem i dyrygentem chóru Filharmonii. W latach 1904–1906 w Lipsku u Arthura Nikischa studiował dyrygenturę oraz u H. Riemanna muzykologię. Debiutował w 1906 jako dyrygent operowy we Lwowie, był dyrygentem w Operze Warszawskiej w latach 1908-1911, organizatorem orkiestry symfonicznej i jej drugim dyrygentem obok Grzegorza Fitelberga, a kierownikiem muzycznym Teatru Polskiego w Warszawie w latach 1913-1914. W 1911 był założycielem pierwszego w Polsce czasopisma muzykologicznego „Kwartalnik Muzyczny”, które redagował do 1914. W 1914 na podstawie rozprawy o lutniście W. Bekwarku otrzymał doktorat. W latach 1911–1914 wykładał historię muzyki na Wydziale Humanistycznych Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie. W Lozannie przebywał w okresie I wojny światowej i, gdzie od 1917 prowadził kilkunastoosobowy chór mieszany, a capella „Motet et Madrigal” z repertuarem muzyki wielogłosowej z XVI i XVII w., a zawierającym wiele utworów polskich.

Opieński w 1920 przyjechał do Poznania, gdzie jesienią wspólnie z Łucjanem Kamieńskim zorganizował pierwszą w Polsce Akademię Muzyczną, którą oparto na wzorach Schola Cantorum w Paryżu i konserwatorium w Pradze, a w 1922 przekształconą w Państwowe Konserwatorium Muzyczne. Do czerwca 1926 był jej dyrektorem i wykładał w niej kompozycję i teorię oraz prowadził chór i orkiestrę. Wykształcił szereg wybitnych uczniów, m.in. kompozytora Stefana Poradowskiego. W 1925 był również dyrektorem Opery Poznańskiej. Uczestniczył w pracach Wielkopolskiego Związku Kół Śpiewaczych i od 1922 był jego prezesem. W 1925 założył i do lipca 1927 redagował jego organ „Przegląd Muzyczny”. W czerwcu 1924 był w Poznaniu współorganizatorem XI Wielkopolskiego i II Wszechpolskiego Zjazdu Kół Śpiewaczych. Wspólnie ze Stanisławem Wiechowiczem i Władysławem Raczkowskim tworzył dla chórów nowy repertuar, który był oparty głównie na polskich pieśniach ludowych. Opieński przeniósł się latem 1926 do Morges w Szwajcarii na stałe i, gdzie nadal prowadził zespół „Motet et Madrigal”. Do Polski przyjeżdżał co roku, a ostatni raz w październiku 1938 jako przewodniczący ogólnopolskiego zjazdu muzykologów, który odbywał się w Poznaniu podczas Tygodnia Muzyki Polskiej. Zmarł 21 stycznia 1942 w Morges, a pochowany został na cmentarzu w Tolochenaz.

Napisał utwór na 4 głosy męskie do tekstu pt „La Fuite de l'Hiver” ze zbioru poetyckiego Le Chemin des saisons Augusta Angellier'a. Komponował także opery, jego Maria (na podstawie Marii Antoniego Malczewskiego) została wystawiona w Operze Poznańskiej w roku 1923.

Jego żona Anna z Krzymuskich (*8.03.1876 25.09.1923) została pochowana na cmentarzu św. Wojciecha w Poznaniu na stokach Cytadeli. Po jej śmierci ożenił się w 1924 ze śpiewaczką i kompozytorką szwajcarską Lidią Barblan, miał syna Józefa, który był aktorem i spikerem Polskiego Radia.

Pieśni publikowane

• Chansons populaires de la Pologne. Recueillies et harmonisées par Henryk Opieński. Traduction française d'Emmanuel Barblan. Couverture de B. Czarkowski. Hors-texte de St. Poray Pstrokoński. Préface de Henryk Opieński. Édition Heun, Genève (b.d.), 21 p.
• H. Opieński, La Fuite de l'hiver. Chœur à 4 voix d'hommes a capella. Paroles de Auguste Angellier. Lausanne 1929. Foetisch Frères, Éditeurs. Paris, Rouart, Lerolle et Cie, Paris.

Dyskografia

• Chœurs polonais de la Renaissance. Strona A: Mikołaj Gomółka (ok. 1539-1609), Psaume 77 – Mikołaj Zieleński, In monte Oliveti. Ensemble Vocal Motet et Madrigal sous la direction de: H. Opieński. Strona B: Wacław Szamotulski (ok. 1525-1572), Prière du Soir – Mikołaj Zieleński, Per signum crucis. Płyta 78 obr./min. L'Anthologie Sonore nr AS 107-108. NB. Erratum: nalepki są poprzestawione. Strona A odnosi się właściwie do strony B i odwrotnie.
• Pieśni / I.J. Paderewski, H. Opieński. Katowice: Akademia Muzyczna w Katowicach: Radio Katowice, 1999.
• Songs: chamber works / Henryk Opieński. Warszawa: Acte Préalable, 2004.

Bibliografia

• Aloys Fornerod, Henryk Opieński. Lausanne, Éditions SPES, 1942
• Henryk Opieński, I.J. Paderewski. Esquisse de sa vie et de son oeuvre. Lausanne, Éditions SPES, 1928, 2ème édition 1948
• H. Opieński, Les premiers opéras polonais considérés dans leurs rapports avec la musique de Chopin. „Revue de Musicologie”. Paris, 1929 t. 13 n° 30
• H. Opieński, La symhonie polonaise au XVIIIe siècle, [Communication faite le 19 avril 1934 à la Société Française de Musicologie]. „Revue de Musicologie” Paris, 1934
• H. Opieński, Chopin. Wyd.drugie. Lwów-Warszawa, Książnica-Atlas, 1925
• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski [red.]: Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 532-533. ISBN 83-01-02722-3.

Linki zewnętrzne

• Dzieła Henryka Opieńskiego w bibliotece Polona
• Staatsarchiv Freiburg