HMS Teme
 Bliźniacza fregata „Monnow” w 1944 r. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
25 maja 1943 |
| Wodowanie |
11 listopada 1943 |
Zamówiony dla  Royal Navy
| |
| Nazwa |
HMS „Teme” (K458) |
 Royal Canadian Navy
| |
| Nazwa |
HMCS „Teme” (K458) |
| Wejście do służby |
16 marca 1944 |
| Wycofanie ze służby |
4 maja 1945 |
| Los okrętu |
ciężko uszkodzony 29 marca 1945 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 1310–1460 ton |
| Długość |
całkowita: 91,8 metra |
| Szerokość |
11,2 m |
| Zanurzenie |
3,61–3,89 m |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5500 KM 2 kotły, 2 śruby | |
| Prędkość |
20 węzłów |
| Zasięg |
7200 Mm przy prędkości 12 węzłów |
| Sensory | |
| radary Typ 271 lub 272, 291 sonary | |
| Uzbrojenie | |
| 2 działa kal. 102 mm (2 x I) 4–6 działek plot. kal. 20 mm (4–6 x I) 1 miotacz Hedgehog 8 mbg, 2 zrzutnie bg | |
| Załoga |
140 |
HMS Teme (K458) – brytyjska, a następnie kanadyjska fregata z okresu II wojny światowej, jedna ze 135 zbudowanych jednostek typu River. Okręt został zamówiony przez Royal Navy i zwodowany 11 listopada 1943 roku w stoczni Smith’s Dock Company w South Bank jako HMS „Teme”, lecz po ukończeniu 16 marca 1944 roku wszedł w skład Royal Canadian Navy pod nazwą HMCS „Teme” i z numerem burtowym K458. Jednostka została storpedowana przez niemieckiego U-Boota U-315 29 marca 1945 roku na Morzu Celtyckim i tak ciężko uszkodzona, że wycofano ją ze służby i w maju 1945 roku zwrócono Brytyjczykom. W grudniu 1945 roku fregata została sprzedana i następnie złomowana.
Projekt i budowa
[edytuj | edytuj kod]Projekt okrętu powstał na skutek konieczności budowy jednostek eskortowych przeznaczonych do ochrony konwojów o lepszych parametrach od korwet typu Flower, budowanych masowo w początkowym okresie II wojny światowej[1]. Bazując na rozwiązaniach konstrukcyjnych tych ostatnich, inżynier William Reed zaprojektował jednostki znacznie dłuższe, szersze, wyposażone w siłownię o większej mocy z dwiema śrubami (lecz nadal była to maszyna parowa, znacznie tańsza od nowocześniejszych turbin parowych), co w konsekwencji spowodowało wzrost zasięgu, dzielności morskiej, prędkości i ilości przenoszonego uzbrojenia[1][2]. Wykorzystanie cywilnych metod budowy i podzespołów dało możliwość masowej i taniej produkcji okrętów nawet w małych stoczniach, w wyniku czego powstało aż 135 fregat typu River[1]. Nowy typ jednostki zwalczania okrętów podwodnych był pierwszym, który został sklasyfikowany jako fregata[2].
HMS[a] „Teme” zbudowany został w stoczni Smith’s Dock Company w South Bank[3][4]. Stępkę okrętu położono 25 maja 1943 roku, a zwodowany został 11 listopada 1943 roku[5][6].
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]Okręt był oceaniczną fregatą, przeznaczoną głównie do zwalczania okrętów podwodnych[7]. Długość całkowita wynosiła 91,8 metra (86,3 metra między pionami), szerokość 11,2 metra i zanurzenie maksymalne 3,89 metra[5][7]. Wyporność standardowa wynosiła pomiędzy 1310 a 1460 ton, a pełna 1920–2180 ton[5][7]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5500 KM, do których parę dostarczały dwa trójwalczakowe kotły Admiralicji[5][7]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 20 węzłów[5][7]. Okręt zabierał maksymalnie zapas 646 ton mazutu, co zapewniało zasięg wynoszący 7200 Mm przy prędkości 12 węzłów (lub 5400 Mm przy prędkości 15 węzłów)[5][8].
Uzbrojenie artyleryjskie jednostki składało się z dwóch pojedynczych dział uniwersalnych kal. 102 mm (4 cale) QF HA Mark XIX L/40[5][7]. Uzbrojenie przeciwlotnicze składało się z 4–6 pojedynczych działek automatycznych Oerlikon kal. 20 mm Mark II/IV L/70[5]. Broń ZOP stanowiły: miotacz Hedgehog oraz osiem miotaczy i dwie zrzutnie bomb głębinowych (z łącznym zapasem do 150 bg)[5]. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało radary Typ 271 lub 272, 291 oraz sonary[5].
Załoga okrętu składała się z 140 oficerów, podoficerów i marynarzy[5][7][b].
Służba
[edytuj | edytuj kod]Okręt wszedł do służby w Royal Canadian Navy 16 marca 1944 roku pod nazwą HMCS[c] „Teme”, otrzymując numer taktyczny K458[4][6]. Podczas operacji Overlord 10 czerwca 1944 roku jednostka została poważnie uszkodzona w kolizji z brytyjskim lotniskowcem eskortowym HMS „Tracker”, tracąc sześciu członków załogi[9]. Okręt został przyholowany do Cardiff przez bliźniaczą fregatę HMCS „Outremont”[9].
W 1944 roku wzmocniono uzbrojenie przeciwlotnicze jednostki, instalując dodatkowe działka kal. 20 mm (od tego momentu fregata była uzbrojona w 10-12 działek Oerlikon kal. 20 mm Mark II/IV L/70 (sześć podwójnych lub cztery podwójne i dwa pojedyncze)[5][10]. W 1945 roku dokonano kolejnej modyfikacji uzbrojenia: zdemontowano dwa pojedyncze działa kal. 102 mm, instalując w zamian podwójny zestaw QF Mark XVI L/45 tego samego kalibru[5][10].
HMCS „Teme”, płynący na Morzu Celtyckim w eskorcie konwoju BTC-111, 29 marca 1945 roku o godzinie 8:22 został storpedowany nieopodal Falmouth przez niemieckiego U-Boota U-315 (na pozycji 50°08′N 5°45′W/50,133333 -5,750000)[11][12]. Wybuch torpedy akustycznej spowodował oderwanie części rufowej okrętu o długości 18 metrów i śmierć czterech członków załogi[13]. Ciężko uszkodzoną fregatę przeholowano do Falmouth i wobec nieopłacalności naprawy uznano za zniszczoną[4][13]. Jednostka została wycofana ze służby 4 maja 1945 roku i przekazana Brytyjczykom[5][13]. 8 grudnia 1945 roku okręt został sprzedany firmie E. Rees w celu złomowania, które przeprowadzono w Llanelly[4][14].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ HMS – His/Her Majesty’s Ship – Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
- ↑ Borowiak 2013 ↓, s. 341 podaje, że załoga liczyła między 114 a 141 osób.
- ↑ HMCS – His/Her Majesty’s Canadian Ship – Kanadyjski Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Borowiak 2013 ↓, s. 340.
- ↑ a b Jackson 2001 ↓, s. 276.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 59.
- ↑ a b c d Lenton 1974 ↓, s. 45.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gogin 2018C ↓.
- ↑ a b Friedman 2012 ↓, s. 566.
- ↑ a b c d e f g Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 58.
- ↑ Borowiak 2013 ↓, s. 341.
- ↑ a b Blair 1999 ↓, s. 603.
- ↑ a b Gogin 2018B ↓.
- ↑ Borowiak 2013 ↓, s. 344.
- ↑ Borowiak 2009 ↓, s. 190.
- ↑ a b c Helgason 2018 ↓.
- ↑ Colledge i Warlow 2006 ↓, s. 346.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Clay Blair: Hitlera wojna U-Bootów. Ścigani 1942-1945. Warszawa: Wydawnictwo MAGNUM, 1999. ISBN 83-85852-42-5.
- Mariusz Borowiak: Zabójcy U-Bootów. Bitwa o Atlantyk 1939-1945. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2013. ISBN 978-83-7020-471-6.
- Mariusz Borowiak: Żelazne rekiny Dönitza. T. 2. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2009. ISBN 978-83-7020-406-8.
- J.J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-281-8. (ang.).
- Norman Friedman: British Destroyers and Frigates: The Second World War and After. Barnsley: Seaforth Publishing, 2012. ISBN 978-184832-015-4. (ang.).
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Ivan Gogin: early River frigates (1943, 1943-1944/1944). Navypedia. [dostęp 2018-07-18]. (ang.).
- Ivan Gogin: "RIVER" (British- and early Canadian-built) frigates (1942 - 1944). Navypedia. [dostęp 2018-07-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: HMCS Teme (K 458). uboat.net. [dostęp 2018-07-18]. (ang.).
- Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-1109-273-7.
- H.T. Lenton: British Escort Ships. New York: Arco Publishing Company, Inc., 1974. ISBN 0-668-03507-2. (ang.).