BHÉV
(Przekierowano z HÉV)
| szybka kolej miejska | |
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Operator |
MÁV-HÉV Helyiérdekű Vasút Zrt. |
| Liczba linii |
5 |
| Infrastruktura | |
| Długość sieci |
97 km |
| Rozstaw szyn |
1435 mm |
Budapesti Helyiérdekű Vasút, BHÉV, HÉV – węgierska naziemna kolejka podmiejska, którą zarządza BKV. Kursuje od dzielnic Budapesztu do miast leżących w okolicach stolicy (20-50 km od miasta). Kolejką można podróżować zarówno w obrębie Budapesztu, jak i poza granice miasta. Obecnie istnieje pięć linii HÉV.
Obecne linie BHÉV
[edytuj | edytuj kod]
- Linia 5 – pl. Batthyánya-Szentendre, 21 km. Uruchomiona w 1888 r., początkowo z Óbudy (przyst. Filatorigát), miała też połączenie z obwodową linią kolejową. W 1937 r. przedłużono ją do Mostu Małgorzaty w związku z remontem mostu, zaś w 1972 r. – do obecnego przystanku na pl. Batthyánya w celu lepszego powiązania Óbudy z otwartą właśnie linią metra M2 (czerwoną)[1]. Turyści podróżujący tą linią mijają ruiny Aquincum – dawnego osiedla rzymskiego, które powstało jeszcze w prowincji Pannonia.
- Linia 6 – Vágóhíd-Ráckeve, 40 km. Uruchomiona w 1887 r. jako pierwsza. Przystanek Vágóhíd znajduje się między dworcem Ferencvárosi a południowym mostem kolejowym; jego nazwa oznacza „rzeźnia”, bo właśnie przy dawnej rzeźni zaczynała trasę pierwsza kolejka HÉV. Początkowo prowadziła do Soroksár (ob. XXIII dzielnica), a do 1892 r. przedłużono ją do Ráckeve na wyspie Csepel[1].
- Linia 7 – Boráros tér-wyspa Csepel, 6,7 km. Uruchomiona w 1951 r.[1] Pl. Borárosa znajduje się przy peszteńskim przyczółku Mostu Petőfiego, przystanek końcowy – na wyspie, w XXI dzielnicy.
- Linia 8 – Örs vezér tére-Gödöllő, 25,5 km. Uruchomiona w 1888 r., początkowo od dw. Keleti do Cinkota (ob. w XVI dzielnicy)[2]. W 1911 r. przedłużona do Gödöllő[3]. W 1970 r. skrócona do pl. Örs vezér tére w związku z otwarciem pierwszego odcinka linii metra M2 (czerwonej)[4][5].
- Linia 9 – Örs vezér tére-Csömör, 10,7 km. Od pl. Örs vezér tére do Cinkota pokrywa się z linią 8. Odgałęzienie od Cinkota otwarto w 1900 r., początkowo wracało do linii 8 w Kistarcsa, obecnie odcinek od Csömör do Kistarcsa jest nieużywany. (Obie miejscowości znajdują się już poza granicami Budapesztu.)[2]
Historyczne linie BHÉV
[edytuj | edytuj kod]Dawniej istniały także następujące linie HÉV (mapa: metros.hu[6]):
- Dw. Nyugati-Lajosmizse – wybudowana w 1889 r., od dw. Nyugati do stacji Kőbánya-Kispest pokrywała się z linią kolejową Budapeszt-Cegléd-Szolnok. W latach 30. XX w. przeszła na własność MÁV i przedłużono ją do Kecskemét.
- Dw. Nyugati-Ostrzyhom – wybudowana w 1896 r., na moście Ujpesti pokrywała się z obwodową linią kolejową. W latach 30. XX w. przeszła na własność MÁV.
- Pl. św. Gellerta-Nagytétény– otwarta w 1899 r. Pl. św. Gellerta znajduje się przy budańskim przyczółku Mostu Wolności. Początkowo linia jeździła do Budafok (ob. XXII dzieln.), w 1907 przedłużono ją do Nagytétény. Dodatkowo w 1914 r. uruchomiono boczny odcinek od Albertfalva do Törökbálint. W 1942 r. skrócono je do pl. Zsigmonda Móricza, a w 1963 r. skasowano w związku z otwarciem pierwszego odcinka autostrady M7[7].
- Odgałęzienie linii nr 8 od Sashalom (stacja Nagyicce) do Rákosszentmihály (stacja Rákóczi út – ob. XVI dzielnica) – otwarte w 1911 r., w 1953 r. zastąpione linią tramwajową.
- Odgałęzienie linii nr 6 od Pesterzsébet na wyspę Csepel – otwarte w 1912 r. Linia biegła przez śluzę na wschodniej odnodze Dunaju (tzw. Ráckevei-Duna; śluzę w 1924 r. zastąpił most Gubacsi), a następnie trasą przyszłej linii 7. Po uruchomieniu linii 7 linia przez most Gubacsi była coraz słabiej wykorzystywana, aż wreszcie w 1978 r. zlikwidowano ją całkowicie[8].
Tabor
[edytuj | edytuj kod]Na liniach HÉV jeżdżą elektryczne zespoły trakcyjne, złożone z trzech członów (tzw. mały skład: jednostka silnikowa-wagon pośredni-jednostka silnikowa), które w godzinach szczytu mogą być łączone (dwa małe składy – tzw. duży skład). Są to następujące pojazdy (w sumie 98 małych składów):
- 14 MIXA – produkowane w l. 1963-66 w Budafok (XI dzielnica) i Dunakeszi, jeżdżą tylko na linii 7,
- 32 MX – wyprodukowane w 1971 r. w NRD przez LEW Hennigsdorf, jeżdżą tylko na linii 6,
- 150 MXA – produkowane w l. 1975-1983 przez LEW Hennigsdorf (unowocześniona wersja MX).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c [1] Historia BKV na www.euprojektek.hu, data dostępu 2011-10-24
- ↑ a b Magyar Vasúttörténet tom 2 s. 83–84
- ↑ Magyar Vasúttörténet tom 4, s. 173–174
- ↑ [2] Erzsébet K. Juhász, A kocogó lóvasúttól a metróig (Od truchtającego tramwaju konnego do metra), art. na www.c3.hu, data dostępu 2011-10-22
- ↑ [3] A Pesterzsébet, Határ út-Csepel HÉV-járat története (Historia kolei HÉV Pesterzsébet-Csepel) – art. na www.veke.hu (strona Stowarzyszenia Komunikacji Miejskiej i Podmiejskiej), data dostępu 2011-10-22
- ↑ Kolor szary to obszar Budapesztu sprzed 1950 r.
- ↑ [4] A dél-budai HÉV-ek (Linie HÉV w pd. Budzie) – kalendarium na dbkh.uw.hu, data dostępu 2011-10-22
- ↑ A Csepel-Pesterzsébet járat (Linia Csepel-Pesterzsébet), data dostępu 2011-10-22
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- László Kovács (red.), Magyar Vasúttörténet (Historia kolei węgierskich), tom 1-5. Budapest, 1996, Közlekedési Dokumentációs Kft.
- http://www.euprojektek.hu – strona poświęcona projektom wspieranym przez Unię Europejską