Guncelin z Kuckenburga

Guncelin z Kuckenburga
	margrabia Miśni
Okres	od 1002; do 1009
Poprzednik	Ekkehard I
Następca	Herman I
	Dane biograficzne
Dynastia	Ekkehardyni
Data urodzenia	przed 982
Data śmierci	po 1017
Ojciec	Gunter z Merseburga
Rodzeństwo	Ekkehard I

Guncelin z Kuckenburga (ur. przed 982, zm. po 1017) – margrabia Miśni w latach 1002–1009, syn Guntera z Merseburga, brat Ekkeharda I, pretendenta do tronu niemieckiego po śmierci Ottona III. Naprawdę nazywał się Gunter; zwie się go Guncelin dla odróżnienia od ojca.

Dziedzictwo rodowe

Ojcem Guncelina był Günter, który po podziale Marchii Wschodniej Gerona otrzymał jej część tzw. merseburską w 965 roku. Stracił ją potem na rzecz Thietmara I, margrabiego Miśni, w 976. Gdy Thietmar zmarł w 979, Günter odzyskał swoją część i trzymał pieczę nad Merseburgiem aż do śmierci w bitwie z Saracenami.

W 982 władztwo jego przejął następca Thietmara I w Miśni, Rygdag, który pełnił zwierzchnictwo nad obiema marchiami do 985. W tym czasie syn Güntera, Ekkehard spowinowacił się z rodem Thietmara, przez małżeństwo z wdową po Thietmarze, Swanhildę. Małżeństwo ułatwiło mu przejęcie władzy ponad marchią po śmierci Rygdaga. Ekkehard wyrobił sobie wysoką pozycje przez działania wojenne, które podejmował; odbił Miśnię (tzn. stolicę marchii straconą w 983 na rzecz Wieletów), podbił ziemie Milczan i uzyskał duże wpływy w Czechach.

Działalność

Włączenie się w bieg wydarzeń przez Guncelina wiąże się z niepokojami, jakie wybuchły po śmierci cesarza Ottona III (†24 stycznia 1002). Do tronu w sposób pewny zmierzał, cieszący się wielkim uznaniem zmarłego cesarza, Ekkehard I. Starania jednak przerwał spisek, który doprowadził do śmierci tego margrabiego (†30 IV 1002). Marchię miśnieńską najechał wtedy Bolesław I Chrobry, który począł oblegać jej stolicę. Miasto opanowały zamieszki; buntownicy ogłosili swoim przywódcą Guncelina z Kuckenburga i zdobywszy miasto wpuścili do niego księcia polskiego. Guncelin prawdopodobnie związał się z Chrobrym jakimś tajnym przymierzem, ponieważ w pertraktacjach podjętych później z Henrykiem II Świętym (król niemiecki od 6 VI 1002) w sprawach zajętych przez Polskę obszarów, Bolesław reprezentował interesy Guncelina. Uzyskał dla niego książę polski tytuł margrabiego Miśni. Była to decyzja strategiczna ponieważ już w kolejnym roku (1003), korzystając ze związania wojsk króla Henryka oblężeniem Ratyzbony, Chrobry chciał przejąć Miśnię z pomocą władcy tej marchii Guncelina. Nie powiodły się te plany, ponieważ Guncelin okazał się tym razem lojalny wobec króla Niemiec. W następnym roku jednak nie udało się Henrykowi II zdobyć Budziszyna, ponieważ Guncelin właśnie, wbrew odgórnym rozkazom, zabronił podpalenia miasta (Budziszyn w końcu sam się poddał).

Okres margrabiostwa

Margrabia Guncelin cieszył się dużą niezależnością a nawet samowolą pomimo wyraźnych oznak braku szacunku dla praw cesarstwa i nielojalności w stosunku do króla. Wiadomo, że wbrew królewskim nakazom sprzedawał niewolników kupcom żydowskim i posuwał się do rabowania mienia innych grafów. Obrażał tym samym majestat królewski, co nieść za sobą mogło wysokiego wymiaru kary. Jednak przez 5 lat Guncelin sprawował urząd bez przeszkód.

Koniec kariery

W 1009 roku począł się konflikt pomiędzy Guncelinem a jego bratankiem (synem Ekkeharda I) Hermanem, który nie chciał oddać stryjowi Strzały (miasta nad Łabą). Guncelin wtedy zdobył i spalił inny gród Hermana, zwany Rochelinzi. W odpowiedzi Herman z bratem Ekkehardem (imię po ojcu) zagrabili i spalili skarbiec stryja w Altenburgu koło Naumburga. Wkrótce wydarzenia stały się na tyle głośne, że król sam zadziałał w tej sprawie. Henryk II wykorzystał okazję do oskarżenia Guncelina o wszystkie przypisywane mu wyżej zarzuty i skazał na długoletnie więzienie w Bambergu. Marchię miśnieńską otrzymał Herman. Sam Guncelin został zwolniony z więzienia pod koniec 1017 i prawdopodobnie niedługo potem zmarł, ponieważ nic już o nim nie słychać.

Guncelin: brat Bolesława Chrobrego

Najwięcej informacji na temat Guncelina z Kuckenburga pochodzi z kroniki biskupa merseburskiego Thietmara. Znaleźć tam można trzy zapiski mianujące Guncelina bratem Bolesława Chrobrego:

Tłumaczył Marian Jedlicki:

Księga V, rozdział 18 (10): Bolesław tymczasem... To tylko zdołał z trudem uzyskać, że Miśnia przyznana została jego bratu Guncelinowi.
Księga V, rozdział 36 (22): Bolesław... wezwał przez posłów swego brata Guncelina.
Księga VI, rozdział 54: Guncelin korzystał u swego brata Bolesława z większych względów.

Na tej podstawie buduje się gdzieniegdzie obecny pogląd o małżeństwie ojca Guncelina, Güntera, z Dobrawą, późniejszą żoną Mieszka I. Jest to założenie dzisiaj już stanowczo zarzucone, ponieważ nie wytrzymuje krytyki ze względu na chronologię; ślub Mieszka i Dobrawy w 965, a Günter zginął w 982 (poligamia czy odsyłanie żon w chrześcijańskich Niemczech nie do pomyślenia). A nawet jeśli taka była kolejność małżeństw to wspomniałby o niej Thietmar. Nic jednak o tym nie pisze w rozdziałach poświęconych Dobrawie [ks. IV, 55 (35) - 57 (36)]. Podobna sytuacja ma się z Odą, drugą żoną Mieszka I, na której rzekome małżeństwo z Günterem nie ma poświadczenia w źródłach (przede wszystkim Thietmar, wspomniane rozdziały). Najbardziej prawdopodobnym wydaje się małżeństwo Güntera z jakąś NN siostrą Mieszka I, co czyniłoby z Bolesława i Guncelina braci ciotecznych. Istnieje także teza uznająca, że wyraz brat (łac. frater) jest mocniejszej formy odpowiednikiem sojusznika.

Bibliografia

Oswald Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895
Stanisław Zakrzewski, Bolesław Chrobry Wielki, Lwów 1925
Robert Holtzmann, Beiträge zur Geschichte des Markgrafen Gunzelin von Meissen, w: Sachsen und Anhalt 8, Magdeburg 1932
Thietmar, Kronika (tłum. M. Z. Jedlicki), Kraków 2002