Grzybówka pofałdowana

Grzybówka pofałdowana

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka pofałdowana
Nazwa systematyczna
Mycena mucor (Batsch) Quél. Mem. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 436 (1875)

Grzybówka pofałdowana (Mycena mucor (Batsch) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Takson ten opisał w 1786 r. August Johann Georg Karl Batsch nadając mu nazwę Agaricus mucor. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Lucien Quélet w 1875 r.

Synonimy:

• Agaricus mucor Batsch 1786
• Merulius mucor (Batsch) Spreng. 1827
• Pseudomycena mucor (Batsch) Cejp 1930

Polską nazwę nadała Maria Lisiewska w 1987 r.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1–4 mm, kształt od stożkowatego do szeroko dzwonkowatego, paraboliczny lub wypukły, często nieco spłaszczony, w stanie dojrzałym czasem płytko zagłębiony, promieniście bruzdowany i półprzeźroczyście prążkowany. Powierzchnia oprószona lub naga, początkowo bladoszara lub szarobrązowa, ale szybko staje się bardziej biaława.

Blaszki

W liczbie 5–13 dochodzących do trzonu, brzuchate, białe.

Trzon

Wysokość 2–20 mm, nitkowaty, walcowaty, tej samej szerokości na całej wysokości, lub nieco grubszy przy podstawie, prosty lub zgięty. Powierzchnia w większej części naga, tylko przy podstawie oprószona lub owłosiona, błyszcząca, wo barwie od białej do lekko szarej, czasem dość ciemnoszara przy podstawie, która wyrasta z małego, białawego, owłosionego dysku.

Miąższ

Bez zapachu.

Cechy mikroskopowe

Podstawki 13–20 × 6–10 µm, szeroko maczugowate, 4-zarodnikowe ze sprzążkami. Zarodniki 7–12 × 3–4,5 µm, wydłużone, prawie cylindryczne, amyloidalne. Cheilocystydy o kształcie od maczugowatego do gruszkowatego lub prawie kuliste, z dość nielicznymi, zwykle prostymi, sporadycznie rozgałęzionymi, zakrzywionymi lub zgiętymi wypukłościami o wymiarach 2–18 × 1–2 µm. Pleurocystyd brak. Trama blaszek dekstrynoidalna. Strzępki włosków kapelusza o szerokości 1,5–7 µm, z wybrzuszeniami lub gładkie, rozgałęzione i splecione, osadzone w galaretowatej substancji. Górna ich część składa się z grubszych, brodawkowatych strzępek o szerokości 1,5–3 μm, zakończonych maczugowatymi lub prawie kulistymi komórkami z brodawkami i kolcami o wymiarach 2–10 × 0,5–1 μm. Strzępki warstwy korowej trzonu gładkie, o szerokości 1,5–3 µm. Kaulocystydy o długości 9–65 (–105) µm, zazwyczaj z nabrzmiałą podstawą o szerokości 3,5–6,5 µm, stopniowo zwężającą się na zewnątrz, rozgałęzione, miej lub bardziej pogięte. Sprzążki występują w strzępkach wszystkich części grzyba.

Występowanie i siedlisko

Grzybówka pofałdowana znana jest w Ameryce Środkowej, Europie i na Nowej Zelandii. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza 7 stanowisk z uwagą, że rozprzestrzenienie tego gatunku i stopień zagrożenia nie są znane. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Grzybówka pofałdowana zaliczona w nim jest do listy grzybów rzadkich, wartych objęcia ochroną.

Grzyb saprotroficzny. Występuje na opadłych, rozkładających się liściach dębu. Często znajduje się pod warstwą z liści i jest niewidoczny. Rzadko spotykany jest na innych podłożach, jak owoce dębu, liście buka oraz opadłe liście i gałązki róży. Owocniki od jesieni do późnej jesieni.

Gatunki podobne

Grzybówka pofałdowana jest łatwa do zidentyfikowania ze względu na swoje niewielkie rozmiary, kapelusz o barwie od białawej do bladoszarej, dysk przy podstawie trzonu i występowanie na liściach dębu. Dysk podstawy jest jednak tak mały, że czasami może być trudny do zobaczenia, a wówczas można ją pomylić z grzybówką dębową (Mycena polyadelpha), która występuje na takich samych siedliskach. Grzybówka pofałdowana ma jednak zwykle bardziej rozwinięte blaszki i jest bardziej błyszcząca. W przypadku wątpliwości rozstrzygające będzie badanie mikroskopowe.

Na rozkładających się galasach, na miseczkach żołędzi dębu lub na opadłych baziach olszy szarej, rzadko na opadłych szczątkach kasztana jadalnego i leszczyny pospolitej występuje Mycena rhenana. Odróżnia się zapachem, brakiem cheilocystyd i owłosionym kapeluszem z akantohyfidami oraz szeroko stożkowatymi kaulocystydami z ostrym, niekiedy igiełkowatym wierzchołkiem. Na opadłych liściach dębu może występować również grzybówka dyskowata (M. stylobates). Odróżnia się cheilocystydami z grubymi, rozdętymi naroślami. Poza tym brzeg podstawy jej dysku jest orzęsiony, podczas gdy u grzybówki pofałdowanej jest tylko aksamitny, nie orzęsiony.