Grzybówka żelatynowoblaszkowa

Grzybówka żelatynowoblaszkowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka żelatynowoblaszkowa
Nazwa systematyczna
Mycena vulgaris (Pers.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zerbst): 108 (1871)

Grzybówka żelatynowoblaszkowa, grzybówka zwyczajna (Mycena vulgaris (Pers.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Takson ten opisał w 1794 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus vulgaris. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Paul Kummer w 1871 r.

Synonimy:

• Agaricus vulgaris Pers. 1794
• Prunulus vulgaris (Pers.) Murrill 1916

Maria Lisiewska w 1987 r. nadała mu polską nazwę grzybówka zwyczajna będącą tłumaczeniem nazwy naukowej. Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę grzybówka żelatynowoblaszkowa.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 15–20 mm, początkowo stożkowy lub paraboliczny, czasem ze spiczastym garbkiem lub nieco wklęsłym środkiem, potem spłaszczony, bruzdkowany, półprzeźroczyście-prążkowany. Jest wilgotny, lepki i nagi, pokryty galaretowatą błonką. Powierzchnia na środku ciemnobrązowa, na brzegu o barwie od jasnobrązowej do szarobrązowej.

Blaszki

W liczbie 14–25 dochodzących do trzonu, łukowate, szeroko przyrośnięte do zbiegających, żyłkowane, o barwie od bladoszarej do bladoszarobrązowej. Na krawędzi ostrza blaszki występuje oddzielna, jaśniejsza błonka.

Trzon

Wysokość 20–60 cm, grubość 1–1,5 mm, w środku pusty, walcowaty lub nieco szerszy na wierzchołku, prosty lub zagięty. Powierzchnia górą oprószona, niżej gładka. Jest kleisty lub lepki, pokryty oddzielającą się galaretowatą błonką, białawą na wierzchołku, głębiej w dole szarobrązową do dość ciemnobrązowej. Podstawa pokryta długimi, grubymi białawymi włókienkami.

Miąższ

Bez zapachu, lub o słabym owocowo-mącznym.

Cechy mikroskopowe

Podstawki 22–33 × 6–9,5 µm, maczugowate, 4-zarodnikowe ze sterygmami o długości 4,5–5,5 µm. Zarodniki 7–9 × 3,5–5 µm, pipetowate, amyloidalne. Cheilocystydy 18–35 × 2–4,5 µm, tworzące sterylne pasma, zatopione w galaretowatej materii, zakończone silnie rozgałęzionymi, żelatynizującymi naroślami 2–13 × 1–2,5 µm. Pleurocystyd brak. Trama blaszek dekstrynoidalna. Strzępki w skórce kapelusza o szerokości 2,5–3,5 µm z końcowymi komórkami przypominającymi cystydy, z dużą ilością rozgałęzionych wybrzuszeń, osadzone w galaretowatej materii. Strzępki warstwy korowej trzonu o szerokości 1,5–3,5 µm, gładkie, zatopione w galaretowatej materii, komórki końcowe z gęstymi wybrzuszeniami. Sprzążki występują w strzępkach wszystkich części grzyba.

Występowanie i siedlisko

Grzybówka żelatynowoblaszkowa jest szeroko rozprzestrzeniona w Ameryce Północnej (USA, Kanada), w Europie i w Rosji, podano jej występowanie także w Maroku. Władysław Wojewoda w wykazie podstawkowych grzybów wielkoowocnikowych Polski przytacza wiele stanowisk z uwagą, że jej rozmieszczenie i stopień zagrożenia nie są znane.

Grzyb saprotroficzny. Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, zarówno na nizinach jak i w górach wśród mchów i na igliwiu. Owocniki od lata do jesieni.

Gatunki podobne

Lepki kapelusz i trzon upodabnia nieco grzybówkę żelatynowoblaszkową do grzybówki cytrynowej (Mycena epipterygia), jednak nigdy nie ma ona żółtawych kolorów charakterystycznych dla grzybówki cytrynowej. Ponadto zarodniki grzybówki cytrynowej są większe, a strzępki skórki kapelusza są rozgałęzione, zespolone i często tworzące gęste masy. Śliski kapelusz i kleisty trzon może mieć także grzybówka tarczowata (Mycena clavicularis), nie ma ona jednak oddzielnej błonki ani oddzielnej krawędzi blaszkowej, a cechy mikroskopowe są zupełnie inne.