Przejdź do zawartości

Grodzisko Dolne (gmina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grodzisko Dolne
gmina wiejska
Ilustracja
Urząd Gminy Grodzisko Dolne
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

leżajski

TERC

1808022

Wójt

Jacek Chmura (2006)

Powierzchnia

78,42 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności


7921[1]

• gęstość

102,6 os./km²

Nr kierunkowy

17

Kod pocztowy

37-306

Tablice rejestracyjne

RLE

Adres urzędu:
Grodzisko Dolne 125a
37-306 Grodzisko Dolne
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw

10[2][3]

Liczba miejscowości

9[3]

Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Grodzisko Dolne”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Grodzisko Dolne”
Ziemia50°10′N 22°28′E/50,161944 22,463889
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Grodzisko Dolne – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie leżajskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie rzeszowskim.

Siedziba gminy to Grodzisko Dolne.

Według danych z 30 czerwca 2004[4] gminę zamieszkiwało 8177 osób, (ok. 11,80% ludności powiatu), z czego 6 tys. mieszka w Grodzisku (Dolnym, Górnym i Wólce).

Struktura powierzchni

[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002[5] gmina Grodzisko Dolne ma obszar 78,42 km², w tym:

  • użytki rolne: 70%
  • użytki leśne: 23%

Gmina stanowi 13,45% powierzchni powiatu.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Tereny te początkowo wchodziły w skład dóbr jarosławsko-przeworskich, możnego rodu Tarnowskich. W późniejszym czasie Grodzisko należało do Lubomirskich - właścicieli klucza przeworskiego.

Pod koniec XVI wieku z północno-zachodniej części Grodziska wyodrębniła się Wólka Grodziska. Na początku wieku XVIII ze środkowej części wyodrębniło się Miasteczko, które około 1740 roku uzyskało prawa miejskie. Pod koniec XVIII wieku wyodrębniło się Grodzisko Górne, a następnie powstały przysiółki: Krzaki, Podlesie, Zagrody, Chałupki, Zarowie.

W 1786 roku Austriacy podzielili wieś na gromady: Grodzisko Dolne, Miasto, Grodzisko Górne, Wólkę Grodziską. W 1930 roku włączono Miasteczko do Grodziska Dolnego[6].

W 1779 roku Marcin Lubomirski sprzedał Grodzisko Maciejowi Aleksandrowi Borzęckiemu. W 1787 roku Grodzisko należało już do Michała Drohojowskiego. Następnie właścicielami Grodziska byli Kellermanowie. Na przełomie XIX i XX wieku właścicielką Grodziska Dolnego, Miasteczka, Grodziska Górnego była baronowa Domicela Branhidy, a Wólka Grodziska wchodziła w skład ordynacji Potockich z Łańcuta. Po 1918 roku Miasteczko utraciło prawa miejskie. Ostatnimi właścicielami folwarku w Grodzisku Dolnym byli Irena i Zygmunt Lityński[7].

1 kwietnia 1930 roku gmina wiejska Grodzisko Miasteczko została zniesiona, a jej terytorium włączono do gminy wiejskiej Grodzisko Dolne. Gmina Wólka Grodziska została zniesiona, a jej terytorium włączono do gminy wiejskiej Grodzisko Górne[8].

1 sierpnia 1934 roku została utworzona gmina zbiorowa Grodzisko Dolne, w której skład weszły dotychczasowe gminy wiejskie: Chodaczów, Dembno, Grodzisko Dolne, Grodzisko Górne, Laszczyny, Opaleniska, Zmysłówka[9]. Gmina należała do powiatu łańcuckiego.

W 1954 roku na mocy reformy podziału administracyjnego wsi, gmina Grodzisko Dolne została zniesiona, a w jej miejsce utworzono gromady:

  • Gromada Dębno – w jej skład weszła dotychczasowa gromada wiejska Dębno.
  • Gromada Grodzisko Dolne – w jej skład weszły dotychczasowe gromady wiejskie: Grodzisko Dolne (bez przysiółka Podlesie), Chodaczów, Laszczyny.
  • Gromada Grodzisko Górne – w jej skład weszły dotychczasowe gromady wiejskie: Grodzisko Górne, Wólka Grodziska.
  • Gromada Zmysłówka – w jej skład weszły dotychczasowe gromady wiejskie: Zmysłówka (bez przysiółków Podbudy i Kasprówka), Opaleniska, część gromady Grodzisko Dolne (przysiółek Podlesie)[10].

1 stycznia 1956 roku gromady te zostały przydzielone do nowo utworzonego powiatu leżajskiego[11].

1 stycznia 1973 roku na mocy reformy podziału administracyjnego zniesiono gromady, a w ich miejsce odtworzono gminę Grodzisko Dolne, w której skład weszły sołectwa: Chodaczów, Grodzisko Dolne, Grodzisko Górne, Laszczyny, Nowe Grodzisko, Opaleniska, Podlesie, Wólka Grodziska, Zmysłówka[12].

Naczelnicy gminy:[13]
1973. Stanisław Majka.
1973–1975. Stanisław Krzeszowski.
1975–1977. Jan Pelc.
1977–1983. Zbigniew Ząbczyk.
1983–1989. Marian Gałusza.
1989–1990. Józef Majkut.
Wójtowie gminy:
1990–1997. Zbigniew Rynasiewicz.
1997–2006. Franciszek Krajewski.
2006– nadal Jacek Chmura.

Sołectwa

[edytuj | edytuj kod]
Sołectwo[2] Ludność Sołtys Parafia Szkoła Geodezyjny identyfikator
obrębu ewidencyjnego
Chodaczów 562 Stanisław Wojtyna Parafia MB Nieustającej Pomocy Szkoła podstawowa 180802_2.0011
Grodzisko Tadeusz Mazurek części Grodziska Dolnego i Górnego
Grodzisko Dolne Monika Moszkowicz Parafia św. Barbary Szkoła podstawowa 180802_2.0012
Grodzisko Górne Monika Ślanda Szkoła podstawowa 180802_2.0013
Grodzisko Nowe 739 Jan Bielecki Parafia św. Andrzeja Apostoła 180802_2.0012
Grodzisko-Podlesie Marzena Czech Podlesie i część Grodziska Górnego
Laszczyny 440 Dariusz Lizak Szkoła podstawowa 180802_2.0014
Opaleniska 258 Stefan Wacnik Szkoła podstawowa 180802_2.0015
Wólka Grodziska 731 Krzysztof Dąbek Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego Szkoła podstawowa 180802_2.0016
Zmysłówka 606 Kazimierz Bechta Parafia św. Józefa 180802_2.0017

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2004[4]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 8177 100 4100 50,1 4077 49,9
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 104,3 52,3 52

Sąsiednie gminy

[edytuj | edytuj kod]

Białobrzegi, Leżajsk, Tryńcza, Żołynia

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Gmina Grodzisko Dolne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ a b Sołectwa
  3. ↑ a b Urząd Statystyczny w Rzeszowie
  4. ↑ a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  6. ↑ Zarys historii Grodziska Dolnego [online], Załącznik do uchwały Nr XXXV/276/2017 Rady Gminy Grodzisko Dolne z dnia 29 sierpnia 2017 r. Program opieki nad zabytkami i ochrony dziedzictwa kulturowego Gminy Grodzisko Dolne na lata 2017-2020 [dostęp 2017-08-29].
  7. ↑ Historia miejscowości [online], sztetl.org.pl.
  8. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 marca 1930 r. o zniesieniu gmin wiejskich Grodzisko Miasteczko i Wulka Grodziska w powiecie łańcuckim, województwie lwowskiem. Dz.U. z 1930 r. nr 22, poz. 197
  9. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 lipca 1934 r. o podziale powiatu łańcuckiego w województwie lwowskiem na gminy wiejskie. Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 597
  10. ↑ Uchwała Nr 27/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu łańcuckiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
  11. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 listopada 1955 r. w sprawie utworzenia powiatów leżajskiego i ropczyckiego oraz zmiany granic niektórych powiatów w województwie rzeszowskim. Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 283
  12. ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972 r., Nr 16, Poz. 196
  13. ↑ 50 lat Gminy Grodzisko Dolne, Gazeta z Grodziska i okolic 01/2023

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Grodzisko Dolne
Wsie
Części wsi
  • Glinice
  • Górka
  • Górki
  • Kąty
  • Koło Szkoły (Grodzisko Górne)
  • Koło Szkoły (Wólka Grodziska)
  • Kormanice
  • Krzaki
  • Majdany
  • Miasto
  • Moczary
  • Mokrzanka
  • Na Lądach
  • Na Polach
  • Na Rybakach
  • Piaski
  • Piekło
  • Pod Miastem
  • Pod Wałem
  • Pod Wólką
  • Podkościele
  • Podpastwiszcze
  • Skalówki
  • Zabłocie
  • Zaborcze
  • Zabrowarze
  • Zadróżka
  • Zarowie
  • Źródła
Osady wsi
Przysiółki wsi
Powiat leżajski
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Powiat łańcucki (1920–39 i 1945–75) (► II RP)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39[A] i 1945–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39[A], 1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
  1. ↑ a b c podczas okupacji 1939–45 powiat włączono do Landkreis Jaroslau (dystrykt krakowski, GG), oprócz gminy Kuryłówka, włączonej do Landkreis Bilgoraj (dystrykt lubelski, GG)
Powiat jarosławski (1920–1975) (► II RP) (► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–1939 i 1944–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–1939, 1944–54 i 1973–1975)
Gromady
(1954–1972)
Gminy (1939–44)
Miejskie
Wiejskie[C]
  1. ↑ a b c d e f 1939–41 w ZSRR
  2. ↑ a b c d w 1939 gmina częściowo przecięta granicą GG–ZSRR
  3. ↑ kursywą opisano jednostki utworzone przez władze hitlerowskie
Powiat leżajski (1956–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (← 1956–75)
Osiedla (1954–72)
Gromady
(1956–72)
Gminy wiejskie zbiorowe (1973–75)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grodzisko_Dolne_(gmina)&oldid=73763159”