Karczmiska (gmina)

Karczmiska
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	opolski
TERC	0612032
Siedziba	Karczmiska Pierwsze
Wójt	Alicja Bełcik (od 2024)
Powierzchnia	95,21 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 5666
• gęstość	59,9 os./km²
Nr kierunkowy	81
Tablice rejestracyjne	LOP
	Adres urzędu:ul. Centralna 17; 24-310 Karczmiska Pierwsze
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	19
Liczba miejscowości	20
	Położenie na mapie województwa;
	51°13′48″N 21°59′20″E/51,230000 21,988889
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Karczmiska – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie opolskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie lubelskim.

Oficjalna siedziba gminy to Karczmiska (nie istnieje taka miejscowość)^[5]^[6], choć urząd gminy znajduje się we wsi Karczmiska Pierwsze.

Według danych z 30 czerwca 2004^[7] gminę zamieszkiwały 6272 osoby.

Historia

Karczmiska zwane pierwotnie „Krampą” zostały łącznie z Wietrzną Górą (później Kazimierzem Dolnym), nadane w 1181 roku przez Kazimierza Sprawiedliwego Norbertynkom Zwierzynieckim spod Krakowa i odtąd ciąg własnościowy układał się podobnie jak w Kazimierzu.

Wieś Karczmiska należała do starostwa Kazimierskiego i łącznie z nim w XV wieku była własnością rodziny Ostrowskich. W XVI i do połowy XVII wieku przeszła w posiadanie rodziny Firlejów, po czym kolejno: Lubomirskich, Radziwiłłów, Sanguszków i Sapiehów.

Żaden z tych utytułowanych rodów nie posiadał tu nigdy swojej siedziby rezydencjonalnej. Istniał tu natomiast folwark starościński zamieszkiwany przez kolejnych dzierżawców rekrutujących się spośród średniej szlachty. W skład folwarku wchodził budynek rezydencjonalny oraz drewniane zabudowania folwarczne. Po rozbiorach upadła instytucja starostw, które jako królewszczyzny przeszły na rzecz skarbu państwa.

W 1819 roku Królestwo dokonało transakcji z ks. Anną z Sapiehów Sanguszkową II voto Sewerynową Potocką, która za swoje dobra (Szydłowiec i Orańsko) otrzymała za dopłatą dawne starostwa kazimierskie i wąwolnickie, w tym także Karczmiska.

W 1829 roku dobra te odkupił od niej ks. Adam Czartoryski z pobliskich Puław, któremu jednak rząd carski skonfiskował je w 1832 roku za czynny udział w Powstaniu listopadowym. Później starostwo nabyli Wesselowie. W 1908 roku spadkobiercy sprzedali Karczmiska Romualdowi, Zbigniewowi Strażycowi. W trzy lata później właściciel rozprzedał znaczną część gruntów, z których utworzono 60 kolonii.

W drugiej połowie XIX wieku na terenie gminy miały miejsce wystąpienia chłopów walczących o ziemię i serwituty. W 1861 mieszkańcy Karczmisk odmówili odrabiania pańszczyzny, a w 1903 wniesienia składki szkolnej.

Od 1917 roku majątek prowadzi wdowa po Zbigniewie, a następnie przejmują go dzieci Stanisława Stażyca i jego siostra Janina za Wincentym Radyszkiewiczem. Nowy właściciel mieszkający w pałacyku dokonał rozbudowy dworu Wesslów.

Po wojnie majątek rozparcelowano na mocy reformy rolnej.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[8] gmina Karczmiska ma obszar 95,21 km², w tym:

użytki rolne: 72%
użytki leśne: 22%

Gmina stanowi 11,84% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[7]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	6272	100	3128	49,9	3144	50,1
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	65,9		32,9		33

Piramida wieku mieszkańców gminy Karczmiska w 2014 roku^[2].

Sołectwa

Bielsko, Chodlik, Głusko Duże-Kolonia, Głusko Duże, Górki, Jaworce-Mieczysławka, Karczmiska Drugie, Karczmiska Pierwsze, Karczmiska Pierwsze Kolonia, Noworąblów, Słotwiny, Słotwiny – Czerwone Łąki, Uściąż, Uściąż-Kolonia, Wolica, Wolica-Kolonia, Wymysłów, Zaborze, Zagajdzie^[3]

Miejscowości bez statusu sołectwa: Głusko Małe, Zaborze-Kolonia.

Sąsiednie gminy

Kazimierz Dolny, Łaziska, Opole Lubelskie, Poniatowa, Wąwolnica, Wilków

Przypisy

↑ Wyniki w wyborach Wójta Gminy Karczmiska.
↑ ^a ^b Gmina Karczmiska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Strona gminy, sołectwa
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Lublinie
↑ Dz.U. z 1999 r. nr 110, poz. 1267
↑ M.P. z 2017 r. poz. 853
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[1] Wyniki w wyborach Wójta Gminy Karczmiska.

[populacja2016-2] Gmina Karczmiska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[sol-3] Strona gminy, sołectwa

[us-4] Urząd Statystyczny w Lublinie

[ustalenie-1999-5] Dz.U. z 1999 r. nr 110, poz. 1267

[obwieszczenie-2017-6] M.P. z 2017 r. poz. 853

[autonazwa2-7] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa1-8] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Wsie	Bielsko Chodlik Czerwone Łąki Głusko Duże Górki Jaworce Karczmiska Drugie Karczmiska Pierwsze Mieczysławka Noworąblów Słotwiny Uściąż Wolica Wolica-Kolonia Wymysłów Zaborze Zagajdzie
Kolonie	Głusko Duże-Kolonia Głusko Małe Lipki Uściąż-Kolonia Zaborze-Kolonia
Części wsi	Karczmiska Kąty Młyny Owczarnia Podlesie Rejtmanówka Słotwiny-Pniaki-Kolonia Wydzirów Zajączków
Części kolonii	Kobyla Góra Solec

Miasta	Józefów nad Wisłą Opole Lubelskie Poniatowa
Gminy miejsko-wiejskie	Józefów nad Wisłą Opole Lubelskie Poniatowa
Gminy wiejskie	Chodel Karczmiska Łaziska Wilków

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867–1915) woj. lubelskie (II RP) (1919–1939) woj. lubelskie (PRL) (1945–1975)
Miasta	Baranów (do 1870) Bobrowniki (do 1870) Józefów (do 1870) Kazimierz (Dolny) (do 1870 i od 1927) Końskowola (do 1870) Kurów (do 1870) Markuszów (do 1870) Nałęczów (od 1963) Opole (do 1870) Puławy (Nowa Aleksandria) (od 1906) Wąwolnica (do 1870)
Osiedla (1954–1972)	Nałęczów (1956–1963)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–1975)	Baranów (nad Wieprzem) (do 1877 i od 1933) Celejów (do 1954) Drzewce (do 1929) Garbów Godów (do 1954) Gołąb (1870–1954) Irena (1870–1939 →) Iwanowskie Sioło (do 1870) Janowiec (do 1973) Józefów (do 1877) Kamień (do 1954) Karczmiska (do 1954) Kazimierz (1870–1927) Kazimierz Dolny (od 1973) Końskowola (od 1870) Kowala (do 1874) Kurów Markuszów (1870–1954) Nałęczów (od 1929) Nowa Aleksandria (do 1919) Opole (do 1954) Puławy (1919–1933 i od 1973) Rogów (1874–?) Rybitwy (1877–1954) Szczekarków (do 1954) Wąwolnica (od 1929) Wola Czołnowska (1877–1933) Wronów (do 1874) Zastów (do 1874) Żyrzyn
Gromady (1954–1972)	Baranów (1954–1972) Bochotnica (1954–1972) Borowa (1954–1958) Braciejowice (1954 →) Bronowice (← 1955–1958) Celejów (1954–1972) Chruślina (1954 →) Chrząchów (1954–1958) Dęba (1954–1959) Dobre (1954 →) Drzewce (1954–1959) Garbów (1954–1972) Głusko (1954 →) Godów (1954 →) Gołąb (1954–1972) Góra Puławska (← 1955–1972) Gródek (1954–1958) Idalin (1954 →) Janowiec (← 1955–1972) Józefów n/Wisłą (1954 →) Kaliszany (1954 →) Kamień (1954 →) Karczmiska (1954 →) Klementowice (1954–1972) Kluczkowice (1954 →) Kłoda (1954–1959) Komaszyce Stare (1954 →) Końskowola (1954–1972) Kowala (1954 →) Kraczewice (1954 →) Kurów (1954–1972) Leśce (1954–1957) Łaziska (1954 →) Łubki (1954 →) Markuszów (1954–1972) Nałęczów (1954–1956) Niezabitów (1954 →) Niezdów (1954 →) Opole Lubelskie (1954 →) Osiny (1954–1959) Piotrowice (1954–1972) Poniatowa (1954 →) Pożóg (1954–1959) Prawno (1954 →) Rogów (1954 →) Rzeczyca (1954–1959) Sadurki (1954–1968) Skoków (1954 →) Skrudki (1954–1961) Słotwiny (1954 →) Spławy (1954 →) Śniadówka (1954–1958) Trzcianki (← 1955–1958) Wandalin (1954 →) Wąwolnica (1954–1972) Wilków (1954 →) Wola Przybysławska (1954–1959) Wronów (1954 →) Wrzelowiec (1954 →) Wrzelów (1954 →) Zagłoba (1954 →) Zagóźdź (1954–1958) Zagrody (1954 →) Zagrody (1954–1959) Zarzecze (← 1955–1968) Żyrzyn (1954–1972)

Przynależność wojewódzka	woj. lubelskie
Miasta	Opole Lubelskie (od 1957) Poniatowa (od 1962)
Osiedla (1954–72)	Poniatowa (1956–62)
Gromady (1954–72)	Boiska (← 1956–61) Braciejowice (← 1954–68) Chruślina (← 1954–59) Dobre (← 1954–59) Głusko (← 1954–68) Godów (← 1954–55 → i ← 1957–72) Idalin (← 1954–59) Janiszkowice (1957–59) Józefów n/Wisłą (← 1954–72) Kaliszany (← 1954–59) Kamień (← 1954–72) Karczmiska (← 1954–72) Kluczkowice (← 1954–59) Komaszyce Stare (← 1954–61) Kowala (← 1954–61) Kraczewice (← 1954–72) Łaziska (← 1954–72) Łubki (← 1954–55 →) Mazanów (1963–72) Niezabitów (← 1954–72) Niezdów (← 1954–59) Opole Lubelskie (← 1954–56) Opole Lubelskie (1960–72) Poniatowa (← 1954–55) Prawno (← 1954–62) Rogów (← 1954–61) Skoków (← 1954–72) Słotwiny (← 1954–59) Spławy (← 1954–68) Świeciechów (← 1956 →) Wandalin (← 1954–61) Wilków (← 1954–72) Wronów (← 1954–55 →) Wrzelowiec (← 1954–72) Wrzelów (← 1954–59) Zagłoba (← 1954–72) Zagrody (← 1954–59)
Gminy wiejskie (1973–75)	Józefów Karczmiska Łaziska Opole Lubelskie Poniatowa Wilków Wrzelowiec