Grybów (gmina wiejska)

Grybów
	gmina wiejska
	; Siedziba Urzędu Gminy w Grybowie
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
TERC	1210042
Wójt	Jacek Migacz
Powierzchnia	153,01 km²
Populacja (31.12.2020); • liczba ludności	; 25 618
• gęstość	162,5 os./km²
Nr kierunkowy	18
Tablice rejestracyjne	KNS
	Adres urzędu:ul. Jakubowskiego 33; 33-330 Grybów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	16
Liczba miejscowości	16
	Położenie na mapie powiatu;
	49°37′28″N 20°56′54″E/49,624444 20,948333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Grybów – gmina wiejska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Siedzibą gminy jest Grybów.

Geografia

Gmina położona jest na terenie Pogórza Rożnowskiego i Pogórza Ciężkowickiego oraz Beskidu Niskiego, wśród Gór Grybowskich, w dolinie rzeki Białej.

Gmina ma obszar 153,01 km², w tym: użytki rolne 61%, użytki leśne: 33%. Stanowi to 9,87% powierzchni powiatu.

Historia

Grybów został założony przez Kazimierza Wielkiego 15 maja 1340. Z kolejnych latach otrzymywał od kolejnych władców liczne przywileje. XVII wiek to początek powolnego upadku miasta i regionu. W okresie od XVI wieku do pierwszego rozbioru Polski miasto było siedzibą powiatu, następnie wchodziło w skład cyrkułu sądeckiego. Powiat grybowski istniał ponownie w latach 1861–1931. I i II wojna światowa przyniosła regionowi duże zniszczenia.

Osobny artykuł: Grybów#Historia.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców gminy Grybów w 2014 roku^[1]

Zabytki

Zabytki Grybowa.
Drewniany kościółek w Krużlowej Wyżnej z 1520 w stylu gotyckim. Stąd pochodzi rzeźba Madonna z Krużlowej – kopia, która stanowi arcydzieło snycerstwa gotyckiego. We wnętrzu zachowały się polichromowane stropy z 1520, odnawiane w 1933 roku. Oglądać można również dekorację z motywami roślinnymi w nawie, dwa zabytkowe obrazy z XVII i XVIII wieku oraz XV-wieczna chrzcielnicę.
Drewniany kościółek w Polnej z 1520 o cechach gotyckich. We wnętrzu polichromia figuralna z XVI i XVIII wieku, XVIII-wieczny ołtarz główny z zabytkowym cennym późnorenesansowym obrazem Najświętszej Marii Panny (XVI wiek) oraz barokowa ambona z XVIII wieku oraz chrzcielnica i kropielnica z XVI w.
Drewniany kościółek w Ptaszkowej z 1555 w stylu późnogotyckim. Posiada on konstrukcję zrębową z wieżą na słup. Jest to świątynia jednonawowa, przebudowana w latach 1880 i 1889. We wnętrzu polichromia z 1795 i malowidła z XVI wieku. We wnętrzu gotycka płaskorzeźba Modlitwa w Ogrójcu dłuta Wita Stwosza, statua Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1420 Matka Boska ze Słonecznikiem.
Drewniana cerkiew w Binczarowej z 1760. Posiada ona charakterystyczną wieżę o pochyłych ścianach z podwieszoną izbicą. We wnętrzu ikonostas, carskie wrota, ikony: Chrystusa Pankratora, Matki Boskiej z Dzieciątkiem. (Wirtualny spacer po cerkwi im. Dymitra Męczennika)
Murowana cerkiew we Florynce z 1875 z barokowym ołtarzykiem.
Cmentarze z okresu I wojny światowej w Binczarowej, Florynce, Wawrzce i Stróżach.

Kultura

W gminie działa Dziecięcy Zespół Ludowy „Wesołe Nutki”, Zespół Regionalny „Kowalnia” w Stróżach, zespoły muzyczne, instrumentalne, chóry, zespoły teatralne oraz orkiestry.

Turystyka

Na terenie działa wyciąg narciarski w Cieniawie oraz narciarska trasa biegowa w Ptaszkowej.

W Ptaszkowej powstało także Centrum Sportów Zimowych, gdzie znajduje się m.in. hotel, restauracja, strefa SPA, siłownia, wypożyczalnia sprzętu sportowego, trasy narciarskie, kompleks zjeżdżalni, ścianki wspinaczkowe oraz siłownia zewnętrzna, a także park linowy. W Białej Niżnej natomiast znajduje się lodowisko i kort tenisowy (okres letni)^[4].

Sport

Kluby sportowe:

Grybovia Grybów
Kolejarz Stróże
Ludowe Zespoły Sportowe w Białej Niżnej i Polnej
Wiejsko-Parafialny Klub Sportowy „Sokół” Krużlowa
Parafialny Klub Sportowy „Jaworze” w Ptaszkowej
Klub Sportowy „Orzeł Ptaszkowa” w Ptaszkowej

Miasta partnerskie

Francja – Château-Thierry
Węgry – Herend

Sołectwa

Biała Niżna, Binczarowa, Chodorowa, Cieniawa, Florynka, Gródek, Krużlowa Niżna, Krużlowa Wyżna, Kąclowa, Polna, Ptaszkowa, Siołkowa, Stara Wieś, Stróże, Wawrzka, Wyskitna^[2].

Sąsiednie gminy

Bobowa, Chełmiec, Gorlice, Kamionka Wielka, Korzenna, Krynica-Zdrój, Łabowa, Łużna, Ropa, Uście Gorlickie oraz miasto Grybów.

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Grybów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-04-30] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Strona gminy, sołectwa.
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Krakowie.
↑ Strona GOSiR w Grybowie.

Linki zewnętrzne

Oficjalny Gminny Portal Mapowy Urzędu Gminy Grybów

[pwl-1] Gmina Grybów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-04-30] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[sol-2] Strona gminy, sołectwa.

[us-3] Urząd Statystyczny w Krakowie.

[4] Strona GOSiR w Grybowie.

[a-5] ursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[A]

Siedziba gminy	Grybów
Wsie	Biała Niżna Binczarowa Chodorowa Cieniawa Florynka Gródek Kąclowa Krużlowa Niżna Krużlowa Wyżna Polna Ptaszkowa Siołkowa Stara Wieś Stróże Wawrzka Wyskitna
Integralne części wsi	Babiarzówka Bajorki Bania (Cieniawa) Bania (Stara Wieś) Barbarzaki Bąkowiec Berdechów Bielanka Binczarki Błazkówka Brzegówka Brzeski Brzezie Bucze Niżne Bucze Wyżne Bugaj Cieniawka Cierniakówka Czerwonki Ćwierć Danielówka Do Leśnych Do Michałowskich Do Młyna Dolinki Dorolówka Dół Durlakówka Dworskie Dział Działek (Cieniawa) Działek (Kąclowa) Gawłówka Góra (Gródek) Góra (Siołkowa) Góraki Górkówka Grabna Grałkówka Granice (Biała Niżna) Granice (Gródek) Granice (Krużlowa Niżna) Gromnik Gryblówka Gurbówka Huchałówka Janczakówka Jeleniówka Kamera-Wieś Karczemne Niżne Karczemne Wyżne Karczyska (Cieniawa) Karczyska (Krużlowa Wyżna) Karolówka Kmakówka Kochanówka Kogutówka (Biała Niżna) Kogutówka (Ptaszkowa) Kopce Kopernakówka Koszykówka Kućmy Kuligówka Ligęzówka Lipie Liszkówka Łany Łazki Matoły Matołówka (Kąclowa) Matołówka (Siołkowa) Matusikówka Matusówka Michalikówka Michałówka Międzyłącze Młynarzówka Molówka (Gródek) Molówka (Siołkowa) Morańdówka Mosteczna Motykówka Muchówka Myziówka Na Drodze Na Garbach Na Pólku Na Wygonie Nad Browarem Nalepówka Niżny Pagórek Nowa Wieś Obla Obrzutówka Od Grybla Osików (Krużlowa Wyżna) Osików (Siołkowa) Pagórek Palaczkówka Pałubówka Pańskie Pawlakówka Pawłówka Pelusiówka Piekiełko Placusie Pod Brunarami Pod Dębami Pod Dębiną Pod Gościńcem Pod Kawiorami Pod Kiczorą Pod Kiczorką Pod Madynianką Pod Polanami Pod Świnką Pod Wawrzką Pod Zalarką Podchełmie Poddziale (Krużlowa Wyżna) Poddziale (Ptaszkowa) Podedworze Podgórze Podgranice Podlesie (Cieniawa) Podlesie (Gródek) Podleszcze Podpołudnie Porębówka Potoki (Krużlowa Wyżna) Potoki (Stara Wieś) Półanek Pruskówka Przebudowa Przylesie Psiarki Radówka Radziaki Role Rolówka Romankówka Równia Równie Rzeki Sadówka Siedlarze Skowronki Skrabówka Słopna Sołtysie Spisak Spod Chełmu Spod Madynianki Starowiejskie Stolarzówka Stróże Niżne Stróże Wyżne Strzylawki (Siołkowa) Strzylawki (Stara Wieś) Synowcówka Syskówka Szerokie Szyszkówka Święsówka Tomaszkówka W Granicach W Potokach Warchałówka Węglarnia Widomia Wierchowina Wojciakówka Wolakówka Wołoszczyny Wronówka Wygoniska Wygońskie Wygony Wyrąb Wyskidzianki Wystranka Wyżna Wieś Wyżny Pagórek Z Potoka Za Białą Za Działem Za Górą Za Ogrodem Za Potoczkiem Zadziele (Polna) Zadziele (Ptaszkowa) Zagórze (Gródek) Zagórze (Siołkowa) Zalesie Zamłynie Zarębka Zawodzie (Biała Niżna) Zawodzie (Florynka) Zawodzie (Stróże) Ząbry Ziółkówka Zza Ławek

siedziba Powiatu	Nowy Sącz
Miasta	Grybów Krynica-Zdrój Muszyna Piwniczna-Zdrój Stary Sącz
Gminy miejskie	Grybów
Gminy miejsko-wiejskie	Krynica-Zdrój Muszyna Piwniczna-Zdrój Stary Sącz
Gminy wiejskie	Chełmiec Gródek nad Dunajcem Grybów Kamionka Wielka Korzenna Łabowa Łącko Łososina Dolna Nawojowa Podegrodzie Rytro