Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w Warszawie

Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego
	nr rej. 660 1965-07-01
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Foksal 19
Typ budynku	kamienica
Styl architektoniczny	neogotycki
Architekt	elewacja: Bronisław Brochowicz-Rogoyski plan budynku: Kazimierz Matecki
Wysokość całkowita	15,5 m
Rozpoczęcie budowy	1895
Ukończenie budowy	1897
Zniszczono	1944
Odbudowano	1947
	Położenie na mapie Warszawy Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego
	Położenie na mapie Polski Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego
	52°14′00″N 21°01′13″E/52,233333 21,020278
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego – zimowa siedziba najstarszego stowarzyszenia sportowego w Polsce, wybudowana w latach 1895–1897 ze składek członków WTW oraz wkładu hrabiego Ksawerego Branickiego. Projekt elewacji wykonał inż. Bronisław Brochwicz-Rogoyski, zaś plan budynku inż. Kazimierz Matecki. Budynek mieści się przy ulicy Foksal 19 w Warszawie.

Historia

Budynek wybudowany został w celu uprawiania w zimie szermierki i gimnastyki^[1]. W 1895 roku nabyta została przez hr. Ksawerego Branickiego (ówczesnego prezesa WTW) działka pod budowę gmachu. Plany budynku opracował inż. Kazimierz Matecki (ówczesny wiceprezes WTW). Na projekt elewacji ogłoszono konkurs, który wygrał architekt Bronisław Brochowicz-Rogoyski. Budowa trwała 2 lata, od 1895 do 1897. Koszty wybudowania gmachu finansował hr. Branicki, jednakże WTW ze składek swoich członków stopniowo je spłacało. Ostatnia część długu uiszczona została w 1920. Wtedy to WTW przejęło budynek na własność. W 1939 budynek został zabrany przez Niemców, zaś w 1944, w czasie powstania warszawskiego został przez nich od środka spalony, ocalała tylko fasada. W pierwszych latach po wojnie odbudowano go staraniem WTW i dzięki zaciągniętym przez członków towarzystwa pożyczkom^[2]^[3]. Gmach po wojnie pełnił funkcje siedziby WTW do 1948 r. – w tym czasie towarzystwo przymusowo zostało wcielone do zrzeszenia Związkowiec, a później do Budowlanych. Od 1951 r. budynek w rękach Zrzeszenia Sportowego "Kolejarz", działały w nim m.in. klub sportowy Polonia^[1] i Polski Związek Lekkiej Atletyki. Później, przez kilka lat kamienicę dzierżawił również bank.^[4]

W 1914 r., podczas I wojny światowej, w gmachu ulokowano szpital wojskowy^[1]

1 lipca 1965 gmach wpisany został do rejestru zabytków m.st. Warszawy. W 1978, w wyniku długiego procesu sądowego WTW odzyskało dom przy Foksal.

We wrześniu 2019 roku doszło do rozległego pożaru budynku. Straty wyniosły około 5,5 miliona złotych, a sprawcy podpalenia zostali zatrzymani^[5].

Gmach WTW

Wygląd

Gmach składa się z dwóch pięter, ma 15,5 m wysokości. Asymetryczna elewacja została wykonana w duchu zmodernizowanego neogotyku. Na życzenie hrabiego Ksawerego Branickiego wyłożona została żółtą glazurowaną cegłą. Okna zakończone są ostrołukiem, zaś w górnym rzędzie po ich obu stronach wbudowane zostały małe kolumienki. Po prawej stronie fasady widnieje smukła wieżyczka, w której znajduje się spiralna klatka schodowa. Po lewej stronie budynku umieszczona została rzeźba Hipolita Marczewskiego pt. Alegoria Wisły. Przedstawia ona młodą kobietę (oznaczającą Polskę), trójkę pacholąt (trzy zabory) oraz unoszącą się na Wiśle łódź (dążenie narodu do niepodległości). Szczególną ozdobą budynku są: diabły ze skrzydłami, rzygacze w formie smoków. Przed wojną budynek różnił się od obecnej jego formy. Niegdyś po prawej stronie gmachu, ponad wieżyczką wznosiła się iglica ze stalowym masztem, który zdobił wiatrowskaz w kształcie łodzi wiosłowej, zaś na elewacji widniały lwy z tarczami herbowymi. Inne było pokrycie dachu a także zagospodarowanie wnętrza gmachu.

Galeria

Rzeźba „Alegoria Wisły” Hipolita Marczewskiego na gmachu Towarzystwa Wioślarskiego
Henryk Piątkowski, Wisła – obraz w Sali Balowej
Józef Rapacki, Wiosna – obraz w Sali Balowej
Józef Rapacki, Jesień – obraz w Sali Balowej

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie – WTW
↑ "Korzenie miasta: warszawskie pożegnania. T. 2, Śródmieście północne" J. Kasprzycki wyd. VEDA Warszawa 1997
↑ StanisławS. Żółkiewski StanisławS., Warszawskie kluby: Kurator odchodzi z WTW, „Życie Warszawy” (273), 21 listopada 1987, s. 10 .
↑ "Warszawa nieodbudowana: metropolia belle époque", J.S. Majewski, wyd. VEDA, Warszawa 2003
↑ W cztery minuty puścili z dymem 5,5 mln zł. Klub przy Foksal spłonął na zlecenie konkurencji, wyborcza.pl [dostęp: 2019-11-21]

Bibliografia

"Pałac Zamoyskich na Foksalu", T.S.Jaroszewski, wyd. PWN, Warszawa 1987
"Warszawa nieodbudowana: metropolia belle époque", J.S. Majewski, wyd. VEDA, Warszawa 2003
"Korzenie miasta : warszawskie pożegnania. T. 2, Śródmieście północne" J. Kasprzycki wyd. VEDA Warszawa 1997
"WTW 1878-1958" : (wydawnictwo okolicznościowe, oprac. Komitet Obchodu Jubileuszu 80-lecia Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w składzie: Wojciech Giełżyński et al.) wyd. Państwowe Wydawnictwo "Sport i Turystyka" Warszawa 1958
"Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie wczoraj i dziś", (oprac. autorskie:Zbigniew Grabowski) wyd. Wydawnictwa Akcydensowe Warszawa 1978

Linki zewnętrzne

Budynek WTW na portalu warszawa1939.pl

[autonazwa2-1] Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie – WTW

[2] "Korzenie miasta: warszawskie pożegnania. T. 2, Śródmieście północne" J. Kasprzycki wyd. VEDA Warszawa 1997

[3] StanisławS. Żółkiewski StanisławS., Warszawskie kluby: Kurator odchodzi z WTW, „Życie Warszawy” (273), 21 listopada 1987, s. 10 .

[autonazwa1-4] "Warszawa nieodbudowana: metropolia belle époque", J.S. Majewski, wyd. VEDA, Warszawa 2003

[5] W cztery minuty puścili z dymem 5,5 mln zł. Klub przy Foksal spłonął na zlecenie konkurencji, wyborcza.pl [dostęp: 2019-11-21]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]