Glimepiryd

Glimepiryd
	Wzór strukturalny
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	3-etylo-4-metylo-N-(4-(N-(trans-4-metylocykloheksylokarbamoilo)sulfamoilo)fenetylo)-2-okso-2,5-dihydro-1H-pirolo-1-karboksyamid
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	Glimepiridum
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C24H34N4O5S
Masa molowa	490,62 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały proszek
	Identyfikacja
Numer CAS	93479-97-1
PubChem	3476
DrugBank	DB00222
SMILES
	CCC1=C(CN(C1=O)C(=O)NCCC2=CC=C(C=C2)S(=O)(=O)NC(=O)NC3CCC(CC3)C)C
InChI
	InChI=1S/C24H34N4O5S/c1-4-21-17(3)15-28(22(21)29)24(31)25-14-13-18-7-11-20(12-8-18)34(32,33)27-23(30)26-19-9-5-16(2)6-10-19/h7-8,11-12,16,19H,4-6,9-10,13-15H2,1-3H3,(H,25,31)(H2,26,27,30)
	InChIKey
	WIGIZIANZCJQQY-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,29 g/cm³ (20 °C); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	praktycznie nierozpuszczalny
	w innych rozpuszczalnikach
	dimetyloformamid: rozpuszczalny; chlorek metylenu: trudno; metanol: bardzo trudno; DMSO: >10 g/l
Temperatura topnienia	207 °C
logP	2,94
Kwasowość (pKa)	4,99
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według kryteriów GHS; (na podstawie podanej karty charakterystyki).
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według europejskich kryteriów; (na podstawie podanej karty charakterystyki).
Numer RTECS	UX9363950
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	A10 BB12; A10 BD06; A10 BD04
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka
Działanie	hipoglikemizujące
Procent wchłaniania	100% (doustnie)
Biodostępność	100% (doustnie)
Okres półtrwania	ok. 5,3 h
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	>99,5%
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	58% z moczem i 35% z kałem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
Objętość dystrybucji	7,9–35,7 l
	Multimedia w Wikimedia Commons

Glimepiryd (łac. Glimepiridum) – organiczny związek chemiczny, lek hipoglikemizujący, pochodna sulfonylomocznika.

Mechanizm działania

Glimepiryd działa w dwojaki sposób: po pierwsze stymuluje komórki β trzustki do wydzielania insuliny, po drugie zaś działa pozatrzustkowo, między innymi poprzez zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę.

Stymulacja trzustki

Glimepiryd, podobnie jak inne pochodne sulfonylomocznika, stymuluje wydzielanie insuliny poprzez blokowanie w błonie komórek β trzustki kanałów potasowych zależnych od ATP. Zamknięcie tych kanałów depolaryzuje błonę komórkową komórek β, co z kolei prowadzi do otwarcia kanałów wapniowych i zwiększonego napływu jonów wapnia do komórki. Dochodzi w ten sposób do uwalniania insuliny na drodze egzocytozy. Działanie blokujące kanały potasowe zależne od ATP w komórkach β trzustki wynika z odwracalnego wiązania się glimepirydu z receptorami związanymi z tymi właśnie kanałami. Miejsce wiązania glimepirydu jest jednak inne od tego, jakie zajmują pozostałe pochodne sulfonylomocznika.

Działanie pozatrzustkowe

Glimepiryd zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę oraz zapobiega nadmiernemu wychwytowi tego hormonu przez wątrobę.

Wychwytywanie glukozy przez obwodową tkankę mięśniową i tłuszczową odbywa się za pomocą specjalnych białek transportowych, umiejscowionych na błonie komórkowej. Glimepiryd zwiększa liczbę aktywnych białek transportujących, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonego wychwytu glukozy.
Glimepiryd wpływa na zwiększenie aktywności fosfolipidazy C, enzymu specyficznego dla glikozylofosfatydyloinozytolu, skorelowanego z lipogenezą i glikogenezą prowokowaną przez lek w komórkach mięśniowych i tłuszczowych.

Glimepiryd zatrzymuje w wątrobie wytwarzanie glukozy – lek zwiększa stężenie wewnątrzkomórkowego fruktozo-2,6-bisfosforanu, hamując tym samym glukogenezę.

Właściwości farmakokinetyczne

Z przewodu pokarmowego lek wchłania się całkowicie. Maksymalne stężenie we krwi osiąga po ok. 2,5 h od momentu podania. Pokarm nie wpływa na stężenie terapeutyczne leku, może jednak wydłużać czas jego wchłaniania. W ponad 99% wiąże się z białkami osocza. Lek przenika przez barierę krew-łożysko i do mleka matki. Średni okres półtrwania glimepirydu wynosi od 5 do 8 godzin.
Lek jest metabolizowany w wątrobie, przy udziale cytochromu P450 (głównym enzymem jest CYP2C9). Wydalany w większości z moczem (58%), wyłącznie w postaci metabolitów.

Wskazania

Cukrzyca typu 2, gdy zmniejszenie masy ciała, wysiłek fizyczny i dieta nie dały zadowalających rezultatów. W przypadku otyłości i niewielkiego dobowego zapotrzebowania na insulinę przewagę w leczeniu mają pochodne biguanidu (metformina)^[5].

Przeciwwskazania

Leku nie należy stosować, gdy u pacjenta występuje:

nadwrażliwość na glimepiryd lub jakikolwiek składnik preparatu, inne preparaty przeciwcukrzycowe będące pochodnymi sulfonylomocznika lub sulfonamidu
śpiączka cukrzycowa
ciężkie zaburzenia czynności wątroby lub nerek
kwasica ketonowa
cukrzyca insulinozależna
okres ciąży i karmienia piersią.

Specjalne środki ostrożności

Nieregularne spożywanie posiłków może doprowadzić podczas leczenia glimepirydem do wystąpienia hipoglikemii. Nie należy przekraczać dziennej dawki leku 6 mg.

Interakcje

Nasilenie działania hipoglikemizującego może nastąpić w przypadku przyjmowania glimepirydu z następującymi lekami:

metformina
tetracykliny
insulina
doustne leki przeciwcukrzycowe o przedłużonym działaniu
fenylobutazon, oksyfenbutazon, azapropazon, sulfinpirazon
salicylany, kwas p-aminosalicylowy
inhibitory monoaminooksydazy
sterydy anaboliczne i męskie hormony płciowe
chinolony
probenecyd
chloramfenikol
leki przeciwzakrzepowe z grupy kumaryny
mikonazol
cyklofosfamid, trofosfamid, ifosfamid
fenfluramina
sympatykolityki
pentoksyfilina (podawana pozajelitowo w dużych dawkach)
allopurynol
fibraty
trytokwalina
fluoksetyna
inhibitory konwertazy angiotensyny
flukonazol.

Należy unikać podawania glimepirydu z wyżej wymienionymi lekami, ze względu na duże ryzyko wystąpienia hipoglikemii.

Osłabienie działania hipoglikemizującego może nastąpić w przypadku łącznego zażywania glimepirydu z następującymi lekami:

estrogeny i progestageny
acetazolamid
pochodne fenotiazyny
saluretyki, diuretyki tiazydowe
stymulatory tarczycy, kortykosteroidy
glukagon
ryfampicyna
barbiturany
fenytoina
diazoksyd
środki przeczyszczające (przy długotrwałym stosowaniu)
pochodne kwasu nikotynowego (w tym również palenie papierosów)
sympatykomimetyki.

Antagonisty receptora H₂, β-blokery, rezerpina, klonidyna, etanol mogą powodować zarówno spadek, jak i wzrost aktywności hipoglikemizującego glimepirydu.
Lek może osłabiać lub nasilać działanie pochodnych kumaryny.

Działania niepożądane

Występują niezbyt często i nie mają ciężkiego charakteru. Mogą pojawić się: zaburzenia widzenia, zmiany w obrazie krwi (trombocytopenia, leukopenia, erytropenia, granulocytopenia, agranulocytoza, niedokrwistość hemolityczna, pancytopenia, które zmuszają do odstawienia leku).

Bardzo rzadko występują również: nadwrażliwość leukoklastyczna, objawy ze strony układu krążenia (zapalenie żył), zaburzenia ze strony układu pokarmowego, zaburzenia czynności wątroby, reakcje alergiczne, spadek stężenia sodu w surowicy.

Preparaty^[6]

Amaryl
Avaron
Diaril
Glibetic
Glimehexal
Glipid
Limeral
Pemidal

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .
↑ Glimepiride (nr G2295) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
↑ Glimepiryd. ^{[martwy link]} The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-09-03]. (ang.).^{[niewiarygodne źródło?]}
↑ ^a ^b Glimepiride, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00222 (ang.).
↑ Artur Czyżyk Cukrzyca. W: Endokrynologia Kliniczna PZWL 1984
↑ Glimepiryd (glimepiride): dostępność w aptekach [online], GdziePoLek.pl [dostęp 2022-03-24] (pol.).

Bibliografia

J. Podlewski, A. Chwalibogowska-Podlewska, Leki współczesnej terapii, Split Trading, Warszawa 2005, wyd. 17, ISBN 83-85632-82-4

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[FP8-1] Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .

[SA-2] Glimepiride (nr G2295) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.

[3] Glimepiryd. ^{[martwy link]} The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-09-03]. (ang.).^{[niewiarygodne źródło?]}

[DB-4] Glimepiride, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00222 (ang.).

[5] Artur Czyżyk Cukrzyca. W: Endokrynologia Kliniczna PZWL 1984

[6] Glimepiryd (glimepiride): dostępność w aptekach [online], GdziePoLek.pl [dostęp 2022-03-24] (pol.).

[1]

[3]

[4]

[2]

[5]

[6]