Giovanni Boccaccio

Giovanni Boccaccio
	; Portret Boccaccia pędzla Andrei del Castagna (ok. 1450)
Data i miejsce urodzenia	1313 ; Certaldo
Data i miejsce śmierci	21 grudnia 1375 ; Certaldo
Dziedzina sztuki	literatura
	Ważne dzieła
	Dekameron
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Giovanni Boccaccio (ur. 1313 w Certaldo, zm. 21 grudnia 1375 tamże) – pisarz włoski, znany zwłaszcza ze swego dzieła Dekameron. Twórca nowożytnej nowelistyki^[1].

Życiorys

Był nieślubnym dzieckiem toskańskiego kupca i jego kochanki pochodzącej z Certaldo bądź Florencji. Dzieciństwo spędził we Florencji, od piętnastego roku życia przebywał w Neapolu, gdzie niezbyt chętnie studiował prawo i handel, co uznał za czas stracony. Jednak to właśnie w tym czasie wszedł do kręgu admiratorów Francesca Petrarki, zbliżył się do literatury i kultury antycznej^[2]. Szczególnie umiłował Tacyta i Liwiusza. W wieku 23 lat zakochał się w nieślubnej córce króla, Marii d’Aquino, która stała się jego muzą. W roku 1340 ponownie powrócił do Florencji, gdzie zajmował wiele zaszczytnych stanowisk. Jednak po pewnym czasie zrezygnował z życia politycznego, mimo że kilkakrotnie miasto powierzało mu misje dyplomatyczne. W 1346 roku gościł u Ostasia de Polenta, władcy Rawenny, a w 1347 w Forlì u Francesca II Ordelaffi. Po powrocie do Florencji, w 1350 roku, poznał osobiście Petrarkę i zaprzyjaźnił się z nim^[3].

Cechował go umiarkowany antyklerykalizm. Choć nie odrzucił chrześcijańskich prawd wiary, ani nie odwrócił się od Kościoła, często kpił z księży i zakonników nieprzestrzegających celibatu i niestroniących od światowych uciech, a zaniedbujących obowiązki religijne^[4].

Giovanni Boccaccio poświęcił życie literaturze. Pozostawił ogromny dorobek, na który składają się poematy epickie, powieści miłosne oraz wiersze. Zafascynowany twórczością Dantego, napisał biografię Żywot Dantego oraz komentarz do jego Piekła^[1]. Najwybitniejszym dziełem Boccaccia jest Dekameron (Il Decamerone, 1348-1353). Jest to zbiór 100 nowel podzielonych na 10 dni, stąd nazwa znacząca po grecku „Księga dziesięciu dni”. Nowele te są połączone w całość i są opowiadaniami grupy młodych kobiet i mężczyzn, którzy podczas zarazy schronili się w okolicach Florencji. Jako pierwszy poeta Boccaccio stosował w poematach epickich oktawę^[5], przygotowując tym samym grunt pod użycie tej formy w eposach renesansowych Mattea Marii Boiarda, Luigiego Pulciego, Ludovica Ariosta i Torquata Tassa.

Pisma

Ponieważ Boccaccio pracował wiele lat nad swoimi tekstami oraz często wprowadzał poprawki i nowe redakcje, ich datowanie jest niedokładne i budzi wiele wątpliwości.

W volgare

Łowy Diany (przed 1334) – poemat tercyną.
Opowieść o nimfach z Fiesole (1344-1346) – niedługi poemat oktawą.
Filostrato – poemat oktawą.
Filocolo (do 1366) – opowieść prozą.
Tezeida o zaślubinach Emilii (1339-1340) – poemat oktawą w dwunastu księgach.
Komedia o florenckich nimfach – poemat nawiązujący do Dantego, przeplatający tercyny z fragmentami prozą.
Miłosne widzenie – poemat tercyną, opisujący marzenie senne.
Fiammetta (1343-1344) – opowieść o miłości dworskiej, widzianej oczami kobiety. Uchodzi za pierwszą włoską powieść psychologiczną.
Dekameron (1350–1353) – wśród nowel przeważa tematyka miłosna. Ich charakter jest zróżnicowany. W swym dziele Boccaccio opisuje wielką „komedię ludzką”.
Żywot Dantego (pierwsza wersja tekstu powstała w latach 1351–1355) oraz Objaśnienia do komedii Dantego są owocem cyklu wykładów z Boskiej komedii, jakie Boccaccio wygłaszał w kościele Santo Stefano in Badia.
Corbaccio (ok. 1365) – ostra inwektywa przeciwko kobietom.

Po łacinie

Sielanki (do 1367) – zbiór szesnastu eklog, nawiązujący do Petrarki.
O przypadkach sławnych mężów (łac. De Casibus Virorum Illustrium) (główne fragmenty zostały napisane w latach 1355–1360, finalne modyfikacje i opracowanie nastąpiło do 1373 roku) – traktat będący zbiorem pięćdziesięciu sześciu nieszczęśliwych historii postaci różnych epok. Tekst ma charakter moralizatorski, w dużej mierze odchodzi od prawdy historycznej w stronę literackiej fikcji.
O sławnych niewiastach (1361, poprawiane do 1375) – sto dwie biografie kobiet mitycznych, antycznych i średniowiecznych – traktat moralizatorski.
O nazwach gór, lasów, źródeł, jezior, rzek, stawów, bagien i mórz – traktat etymologiczny.
Genealogia bogów (od 1350) – zbiór starożytnych mitów, próba usystematyzowania mitologii.

Ekranizacje

Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Giovanniego Boccaccia.

Przypisy

↑ ^a ^b Andrzej Z. Makowiecki, Andrzej Markowski, Włodzimierz Paszyński, Tomasz Wroczyński, Pamiętajcie o ogrodach... Część 1, str 235-236, WSiP, Warszawa 2002.
↑ Giovanni Bocaccio: Dekameron. tłum. Edward Boyé, tekst poprawił, uzupełnił i przedmową opatrzył Mieczysław Brahmer. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972, s. 8.
↑ Historia powszechna - Od imperium Karola Wielkiego do kryzysu XIV wieku. T. 8. Mediaset Group SA, 2007, s. 676. ISBN 978-84-9819-815-7.
↑ J. M. Roberts, Ilustrowana historia świata. Od wieków średnich po wiek oświecenia, Łódź 1987, s. 144.
↑ ottava rima, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-09-22] (ang.).

Bibliografia

K. Żaboklicki, Historia literatury włoskiej, PWN, Warszawa 2008.
P. Salwa (red.), Historia literatury włoskiej, Semper, Warszawa 2006.

Linki zewnętrzne

Utwory Boccacia. liberliber.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-05)]. (wł.).
Sokół Boccaccia (nowela z Dekameronu) po polsku. jezyk-polski.cislo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-09)].
Utwory Boccaccia w różnych językach
Dekameron w tłumaczeniu Edwarda Boyé w serwisie Wolne Lektury
Giovanni Boccaccio – dzieła w bibliotece Polona

[PoO-1] Andrzej Z. Makowiecki, Andrzej Markowski, Włodzimierz Paszyński, Tomasz Wroczyński, Pamiętajcie o ogrodach... Część 1, str 235-236, WSiP, Warszawa 2002.

[2] Giovanni Bocaccio: Dekameron. tłum. Edward Boyé, tekst poprawił, uzupełnił i przedmową opatrzył Mieczysław Brahmer. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972, s. 8.

[3] Historia powszechna - Od imperium Karola Wielkiego do kryzysu XIV wieku. T. 8. Mediaset Group SA, 2007, s. 676. ISBN 978-84-9819-815-7.

[4] J. M. Roberts, Ilustrowana historia świata. Od wieków średnich po wiek oświecenia, Łódź 1987, s. 144.

[Encyclopaedia_Britannica-5] ottava rima, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-09-22] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]