Giannantonio Selva

Giannantonio Selva
	; Portret Selvy na fasadzie Teatro la Fenice
Data i miejsce urodzenia	2 września 1751 ; Wenecja
Data i miejsce śmierci	22 stycznia 1819 ; Wenecja
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	architektura
Epoka	klasycyzm
	Ważne dzieła
	Teatro La Fenice (projekt); Kościół San Maurizio (projekt); Giardini Napoleonici (projekt); Villa Manfrin detta Margherita (projekt); Gallerie dell’Accademia (przebudowa);
	Multimedia w Wikimedia Commons

Giannantonio Selva, znany też jako Giovanni Antonio Selva (ur. 2 września 1751 w Wenecji, zm. 22 stycznia 1819 tamże) – włoski architekt epoki klasycyzmu, znany najbardziej z projektu weneckiego Teatro La Fenice oraz innych budowli sakralnych i świeckich w Wenecji i miejscowościach Wenecji Euganejskiej.

Życiorys i twórczość

Giannantonio Selva urodził się 2 września 1751 roku w Wenecji jako syn Lorenza i Anny Bianconi. Jego ojciec, autor eseju Sei Dialoghi ottici teorico-pratici... z 1787 roku, oraz dziadek Domenico, znany wytwórca soczewek i teleskopów z warsztatem w dzielnicy (sestiere) San Marco, byli znajomymi hrabiego Francesca Algarottiego, któremu Lorenzo zadedykował w 1761 roku broszurę z opisem instrumentów optycznych skonstruowanych przez Domenica. Ich pobyt w willi Algarottich miał decydujące znaczenie dla edukacji młodego Giannantonia. Zasadniczy wpływ na Selvę w zakresie architektury praktycznej i teoretycznej wywarł architekt Tommaso Temanza, uczeń Giovanniego Scalfarotta. Według Bartolomea Gamby Selva miał się uczyć technik rysunkowych od Pietro Antonio Novellego, a zasad perspektywy od Antonia Visentiniego^[1].

W latach 1778–1780 wraz z przyjacielem Antonio Canovą Selva przebywał w Rzymie, gdzie poznał Giacoma Quarenghiego. W 1778 roku na zlecenie senatora Abbondia Rezzonica wykonał dekorację sali muzycznej w pałacu Campidoglio. W tym samym roku na zlecenie ambasadora Republiki Weneckiej, Girolama Zuliana podjął próbę udekorowania sali balowej Palazzo Venezia^[1].

16 czerwca 1781 roku Selva przybył z Ostendy do Dover rozpoczynając swoją jedyną wizytę w Anglii. Pierwszego września wyruszył w drogę powrotną. Z podróży tej zachowały się pisemne zapiski. Selva był jedynym włoskim architektem, o którym wiadomo, że podróżował wówczas do Anglii i zarazem jednym z nielicznych Włochów, którzy kiedykolwiek odbyli taką podróż. Natomiast podróże osiemnastowiecznych studentów-architektów z Wielkiej Brytanii do Włoch były tak częste, że niemal powszechne, choć niewielu z nich prowadziło tak drobiazgowy dziennik jak Selva^[2].

Podczas podróży do Holandii i Anglii Selva oglądał różne dokonania architektów Williama i Roberta Adama, przez co nabrał zamiłowania do dekoracji wnętrz w stylu klasycystycznym. Po powrocie do Wenecji odnowił w tym stylu kilka rezydencji patrycjuszowskich^[1].

Po 1784 roku zaprojektował najwyższe piętra pałacu Smith Mangilli Valmarana wraz z nowym wystrojem wnętrz^[3].

W 1786 roku uzyskał dyplom rzeczoznawcy uprawniający do wykonywania zawodu architekta, a w roku następnym został mianowany profesorem architektury statycznej na Akademii Sztuk Pięknych w Wenecji, którą to funkcję pełnił do 1797 roku. W 1808 roku, już w okresie Królestwa Włoch, został mianowany dyrektorem-inżynierem Fabbriche Comunali (Budowli Miejskich). Pracował jako architekt głównie w regionie Wenecji Euganejskiej, projektując liczne dzieła, niektóre o znacznym oddziaływaniu urbanistycznym^[1].

Wzorcowym budynkiem zaprojektowanym przez Selvę pozostaje teatr La Fenice. W 1787 roku Towarzystwo Szlacheckie podjęło decyzję o wzniesieniu nowego teatru w Wenecji, w lutym 1789 roku zlecono Selvie zbadanie terenu wskazanego pod budowę, a 1 listopada ogłoszono konkurs na projekt. Jury wybrało projekt Selvy. W 1790 roku rozpoczęto prace budowlane, a 16 maja 1792 roku zainaugurowano działalność teatru^[1]. Kiedy w 1836 roku budynek teatru strawił pożar, bracia Meduna, uczniowie Selvy zdołali odbudować teatr z dużą wiernością pierwotnemu projektowi^[4].

W latach 1795–1806 Selva przebudował w stylu klasycystycznym kościół San Maurizio. Po jego śmierci prace budowlane dokończył Antonio Diedo^[5].

W w latach 1807–1811 zrealizował projekt adaptacji kościoła Santa Maria della Carità, klasztoru kanoników laterańskich i Scuola Grande di Santa Maria della Carità na Gallerie dell’Accademia^[4].

W 1807 roku z okazji wjazdu do miasta Napoleona Bonaparte, króla Włoch Selva zbudował łuk triumfalny nad Canal Grande. Wygląd tej konstrukcji znany jest z obrazu Giuseppe Borsata, przedstawiającego to wydarzenie. Kolejnym dziełem o znaczeniu urbanistycznym był projekt cmentarz św. Krzysztofa, którego budowę rozpoczęto w 1808 roku. Jednak późniejsze zmiany, dokonane po 1870 roku przez Annibale Forcelliniego, zatarły pierwotny układ^[1].

Następnym dokonaniem Selvy stał się projekt ogrodów Ogrodów Napoleońskich (Giardini Napoleonici) w dzielnicy (sestiere) Castello z 1810 roku, będący częścią planu upiększania miasta, przyjętego w 1807 roku przez Commissione d’Ornato. Wytyczona została aleja (obecnie via Garibaldi) oraz tereny zieleni. W celu realizacji projektu wyburzono szereg budowli, głównie sakralnych^[6].

Jednym z ostatnich jego dzieł był projekt kościoła Nome di Gesù z 1815 roku, który ukończył w 1834 roku Antonio Diedo^[7].

Selva zmarł w Wenecji 22 stycznia 1819 roku^[1].

Spuścizna

Selva, znany jako zwycięzca konkursu na projekt teatru La Fenice, był, razem ze swoimi przyjaciółmi Antonio Canovą i Leopoldem Cicognarą, czołową postacią okresu klasycystycznego^[a] w Wenecji. Był autorem stonowanych, eleganckich i „nowoczesnych” dokonań architektonicznych zarówno w mieście, jak i poza nim. Jednak najbardziej oryginalnym aspektem jego pracy jest działalność jako urbanisty, który opracował pierwszy „plan regulacyjny” Wenecji oraz stworzył obiekty usługowe i publiczne dobrze dostosowane do zasad nowoczesnego miasta, a jednocześnie w znacznym stopniu szanujące jego charakter i tysiącletnią historię^[8].