Przejdź do zawartości

Frans Eemil Sillanpää

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Frans Eemil Sillanpää
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 września 1888
Hämeenkyrö

Data i miejsce śmierci

3 czerwca 1964
Helsinki

Narodowość

fińska

Język

fiński

Dziedzina sztuki

literatura

Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Frans Eemil Sillanpää (ur. 16 września 1888 w Hämeenkyrö, zm. 3 czerwca 1964 w Helsinkach) – fiński pisarz, jeden z najwybitniejszych powieściopisarzy i nowelistów fińskich XX wieku[1], przedstawiciel ruchu modernistycznego w literaturze oraz laureat literackiej Nagrody Nobla za 1939 rok, którą − z uzasadnienia jury − otrzymał za „głębokie przeniknięcie w życie fińskich chłopów i wyborne opisanie ich obyczajów w więzi z przyrodą”[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z niezamożnej rodziny – kosztem wyrzeczeń ojca ukończył szkołę w okolicy Tampere. Dzięki finansowemu wsparciu przyjaciół rozpoczął w 1908 studia przyrodnicze na Uniwersytecie w Helsinkach. Poznał wówczas środowisko artystyczne stolicy Finlandii, m.in. Jana Sibeliusa, Eero Järnefelta i Juhani Aho’ego. Członkowie tych kręgów silnie oddziaływali na jego formację artystyczną. W grudniu 1913, po rozczarowaniach miejskim życiem, przerwał studia, których już nigdy nie ukończył i wrócił do wsi rodzinnej. Pierwszą powieść (Słońce życia) wydał w 1916[2].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Był autorem realistycznych, nasyconych liryzmem powieści o wymowie humanistycznej, osadzonych głównie w hermetycznym środowisku wiejskim miejsc znanych Fransowi Sillanpää z dzieciństwa.

Pomimo realizmu powieści fińskiego pisarza, prezentowany w nich obraz życia na wsi często podnoszony jest do rangi mistycznej oraz kosmogonicznej. Sillanpää mocno akcentuje przy tym kwestię Jedności wszechrzeczy, przeczucie doskonałego zjednoczenia człowieka z wszechświatem, które przejawia się w najprostszym bezpośrednim kontakcie jednostki ludzkiej z naturą. W powieściach takich jak Słońce życia (1916) czy Sierpień (1941) życie na wsi jest jednocześnie dotknięciem unio mystica; platonicznym symbolem pradawnego obcowania człowieka z Bogiem, powrotem do utraconego Raju, w którym panuje bezczas, doskonałość i pełnia w doświadczeniu zarówno indywidualnej jak i uniwersalnej egzystencji.

Sillanpää pozujący dla rzeźbiarza Mauno Oittinena (1931)

Osobną kategorię stanowią późne powieści Fransa Sillanpää, które powstały na gruncie osobistych przeżyć autora związanych z załamaniem psychicznym oraz chwilową utratą talentu pisarskiego. Utwory te − przesiąknięte typowo dekadenckim nastrojem melancholii, rozpaczy i nihilizmu − opowiadają głównie o „wypalonych” artystach pozbawionych nadziei oraz ludziach z marginesu społecznego.

Napisał też kilka poematów[3].

Dzieła

[edytuj | edytuj kod]
  • 1916: Słońce życia
  • 1917: Ludzie w korowodzie życia
  • 1919: Nabożna nędza
  • 1923: Hiltu i Ragnar
  • 1931: Zasnęła za młodu
  • 1934: Ludzie w noc letnią
  • 1941: Sierpień
  • 1945: Dole i niedole człowieczego życia
  • Chłopiec żył własnym życiem
  • Opowiadam i wyobrażam
  • Główne zdarzenie dnia
  • Śmierć i zmartwychwstanie

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Literacka Nagroda Nobla
  2. nota biograficzna w: Frans Eemil Sillanpää, Słońce życia, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1966, okładka
  3. Mały słownik pisarzy świata. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1968, s. 340. OCLC 749549846.