Foka
| Phoca | |||
| Linnaeus, 1758[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – foka pospolita (P. vitulina) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
foka | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Phoca vitulina Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Foka[6] (Phoca) – rodzaj dużych, morskich ssaków z rodziny fokowatych (Phocidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w północnym Oceanie Atlantyckim i Spokojnym, w przybrzeżnych wodach Ameryki Północnej, północnej Europy i wschodniej Azji[7][8][9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała samic 120–170 cm, samców 140–190 cm; masa ciała samic 65–120 kg, samców 85–140 kg; nowo narodzone foki mierzą 75–100 cm i ważą 7–12 kg[8][10].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w pierwszej części dziesiątego wydania Systema Naturae[1]. Linneusz wymienił cztery gatunki – Phoca ursina Linnaeus, 1758, Phoca leonina Linnaeus, 1758, Phoca rosmarus Linnaeus, 1758 i Phoca vitulina Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) Phoca vitulina Linnaeus, 1758 (foka pospolita).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Phoca: gr. φωκη phōkē ‘foka’[11].
- Ambysus: etymologia niejasna, Rafinesque nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[12].
- Arctias: gr. αρκτος arktos ‘niedźwiedź’; przyrostek -ιας -ias ‘specjalna cecha’[13].
- Calocephalus: gr. καλος kalos ‘piękny’; -κεφαλος -kephalos ‘-głowy’, od κεφαλη kephalē ‘głowa’[14]. Gatunek typowy: Cuvier wymienił kilka gatunków – Calocephalus discolor F. Cuvier, 1826 (species inquirenda), Calocephalus lagurus F. Cuvier, 1826 (= Phoca groenlandica Erxleben, 1777), Calocephalus vitulinus F. Cuvier, 1826 (= Phoca vitulina Linnaeus, 1758), Calocephalus leporinus F. Cuvier, 1826 (= Phoca barbata Erxleben, 1777), Calocephalus groenlandicus F. Cuvier, 1826 (= Phoca groenlandica Erxleben, 1777), Calocephalus hispidus F. Cuvier, 1826 (= Phoca hispida von Schreber, 1775) i Calocephalus barbatus F. Cuvier, 1826 (= Phoca barbata Erxleben, 1777) – z których gatunkiem typowym jest Phoca vitulina Linnaeus, 1758.
- Halicyon: gr. ἁλι- hali- ‘morski’, od ἁλς hals, ἁλος halos ‘morze’; κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Halicyon richardii[b] J.E. Gray, 1864.
- Haliphilus: gr. ἁλι- hali- ‘morski’, od ἁλς hals, ἁλος halos ‘morze’; φιλος philos ‘miłośnik’, od φιλεω phileō ‘kochać’[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Halichoerus antarcticus Peale, 1848 (= Phoca vitulina Linnaeus, 1758).
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[16][10][7]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[6] | Podgatunki[8][7][10] | Rozmieszczenie geograficzne[8][7][10] | Podstawowe wymiary[8][10][c] | Status IUCN[17] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) |
Phoca vitulina | Linnaeus, 1758 | foka pospolita | 3 podgatunki | północny Ocean Atlantycki w północno-wschodniej Kanadzie, wschodnich Stanach Zjednoczonych, zachodniej i wschodniej Grenlandii, Islandii, na Svalbardzie i w Morzu Barentsa na południe do północno-zachodniej Francji (Bretania), północnego Oceanu Spokojnego od Aleutów wzdłuż zachodniej Kanady i zachodnich Stanów Zjednoczonych do Kalifornii Dolnej w północnym Meksyku na wschodzie i wzdłuż Kamczatki i Wysp Kurylskich do Hokkaido w północnej Japonii na zachodzie | DC: 120–190 cm MC: 80–140 kg |
LC |
 |
Phoca largha | Pallas, 1811 | foka plamista | gatunek monotypowy | północny Ocean Spokojny od Morza Żółtego i Zatoki Pohaj w północnej Chińskiej Republice Ludowej na północ przez Morze Japońskie, Morze Ochockie, Morze Beringa i Morze Czukockie do zachodniego Morza Beauforta i Alaski | DC: 151–176 cm MC: 65–115 kg |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.
Opisano również gatunki wymarłe:
- Phoca moori Newton, 1890[18] (Europa)
- Phoca procaspica Gadzhiev, 1961[19] (Azja)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Nomen nudum.
- ↑ Podgatunek P. vitulina.
- ↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 37. (łac.).
- ↑ a b C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 60. (fr.).
- ↑ F. Cuvier: Phoque. (Mamm.). W: Dictionnaire des sciences naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d’après l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité qu'en peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les artes. Suivi d’une biographie des plus célèbres naturalistes. T. 39. Paris; Strasbourg: F. G. Levrault; Le Normant, 1826, s. 544. (fr.).
- ↑ J.E. Gray. Notes on seals (Phocidae), including the description of a new seal (Halicyon richardii) from the West Coast of North America. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 28, 1864. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. Observations on the „Prodrome of a Monograph of the Pinnipedes, by Theodore Gill”. „The Annals and magazine of natural history”. Third series. 17 (102), s. 446, 1866. (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 446. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e B. Stewart: Family Phocidae (Earless Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 180–182. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Phoca. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-22]. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 680. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 532.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 92.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 116.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 154.
- ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 307.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-19]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
- ↑ E.T. Newton. On some new mammals from the Red and Norwich Crags. „Quarterly Journal of the Geological Society”. 46 (1–4), s. 446, 1890. DOI: 10.1144/GSL.JGS.1890.046.01-04.29. (ang.).
- ↑ D. Gadzhiev, [Późnosarmacka fauna hipparionowa z Eldaru], [w:] Praca doktorska, Baku: Azerbejdżańska Akademia Nauk, 1961, s. 1–37 (ros.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).