Feliks Żukowski

Feliks Żukowski
	; Feliks Żukowski w filmie Przybłęda (1933)
Data i miejsce urodzenia	30 maja 1904 ; Ryga
Data i miejsce śmierci	17 stycznia 1976 ; Łódź
Zawód	aktor, reżyser
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Feliks Żukowski (ur. 30 maja 1904 w Rydze, zm. 17 stycznia 1976 w Łodzi) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser teatralny, obrońca Polski z września 1939, żołnierz Armii Krajowej, więzień obozu koncentracyjnego Sachsenhausen.

Życiorys

Urodził się 30 maja 1904 w Rydze (zob. Polacy na Łotwie), ówcześnie na terytorium Imperium Rosyjskiego (ob. Łotwa). W 1925 zdał aktorski egzamin eksternistyczny i do 1927 grał w Teatrze Miejskim w Lublinie. Przed II wojną światową występował głównie na scenach teatrów wileńskich, m.in. w Teatrze Komedii Muzycznej „Lutnia” (1926–1927) i Teatrze Reduta (1928–1930) oraz teatrów warszawskich, m.in. w Teatrze Kameralnym (1932–1933), Teatrze Ateneum (1933–1934), Teatrze Polskim (1934–1935), Teatrach TKKT (1935–1936), Teatrze Powszechnym (1936–1937) i Teatrze Narodowym (1937–1939).

Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 jako oficer rezerwy. Brał udział m.in. w obronie Warszawy i w bitwie nad Narwią, wzięty do niewoli uciekł i wrócił do Warszawy. Podczas okupacji imał się różnych zajęć, następnie pracował w Męskiej Miejskiej Szkole Zawodowej. Brał udział w walce konspiracyjnej Armii Krajowej. W 1944 został aresztowany i był więźniem obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-Oranienburg.

W 1945 wrócił do Polski i osiedlił się w Łodzi. Występował na deskach Teatru Kameralnego Domu Żołnierza (1945–1947) i Teatru Wojska Polskiego (1947–1949). W latach 1949–1952 był aktorem Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu. Od 1952 był nieprzerwanie związany ze scenami łódzkimi: Teatru im. Stefana Jaracza (1952–1957 i 1960–1976), Teatru Nowego (1957–1958) i Teatru Powszechnego (1959–1960). W latach 1953–1955 i 1960–1971 był dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru im. Stefana Jaracza. W latach 1952–1957 i 1960–1971 również reżyserował. Od 1973 był członkiem zasłużonym SPATiF–ZASP.

Występował również w Teatrze Telewizji, m.in. w spektaklach: Złota kareta Leonida Leonowa w reż. Jerzego Antczaka (1960) i Jak wam się podoba Williama Szekspira w reż. Zygmunta Hübnera (1963) i w Ziemi obiecanej Władysława Reymonta w reż. Tadeusza Worontkiewicza (1967), Niemcach Leona Kruczkowskiego (1968) i Pierwszym dniu wolności Leona Kruczkowskiego w reż. Zbigniewa Kuźmińskiego (1969), a także w roli tytułowej w przedstawieniu Jegor Bułyczow Maksima Gorkiego (1971) i w roli Brennana w Czerwonych różach dla mnie Seána O’Caseya w reż. Jerzego Domaradzkiego (1979). Ponadto od 1931 wystąpił w ponad 40 filmach.

Zmarł 17 stycznia 1976 w Łodzi, pochowany na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej (kwatera 41-3/9).

Filmografia (wybór)

1938: Za Zasłoną – Janek
1938: Serce matki – Antoni, mężczyzna w klinice ginekologicznej
1939/1940: Złota Maska – rządca Pieczynga
1939/1946: Czarne diamenty – Żuczek
1946: W chłopskie ręce – Franek Kruk
1946: Zakazane piosenki – Jurek, dowódca Romana i Ryszarda
1947: Jasne łany – Jakub Ruczaj, młynarz
1948: Stalowe serca – Michał Wontor
1953: Celuloza – chorąży Pawłowski
1953: Trudna miłość – sekretarz Kłyś
1953: Piątka z ulicy Barskiej – redaktor
1953: Pościg – dyrektor Zakładów Przemysłu Chemicznego im. Marii Curie-Skłodowskiej
1953: Przygoda na Mariensztacie – dyrektor zjednoczenia
1953: Żołnierz zwycięstwa
1954: Autobus odjeżdża 6.20 – Gorgoś, organizator narady hutników
1954: Niedaleko Warszawy – Szymon Bugaj, ojciec Wandy
1955: Trzy starty – sędzia pływacki
1957: Skarb kapitana Martensa – kapitan Gustaw Martens
1960: Krzyżacy – ksiądz Kaleb w Spychowie
1961: Czas przeszły – Polak ukrywający rodzinę Tenenbaumów
1961: Historia żółtej ciżemki – strażnik w Krakowie
1963: Mansarda – pan Z.
1964: Panienka z okienka – kupiec futrzany
1965: Głos ma prokurator – Józef Trepa, ojciec Wojciecha
1965: Powrót doktora von Kniprode – doktor Piotr, w czasie wojny oficer AK (cz. 2. W matni)
1966: Powrót na ziemię – mężczyzna w dworcowej restauracji, któremu wydaje się, że zna Wandę z czasów przedwojennych
1968: Stawka większa niż życie (serial telewizyjny) – pułkownik „Kornel” (odc. 7. Podwójny nelson)
1972: Chłopi (serial telewizyjny) – dziedzic z Raciborowic (odc. 2. Jarmark)
1973: Hubal – właściciel stadniny, gospodarz wigilii
1974: Gniazdo – arcybiskup
1974: Karino (serial telewizyjny)
1975: Czerwone i białe – dziedzic

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1973)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1961)
Krzyż Walecznych (1942)
Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 lutego 1955)^[1]
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)
Honorowa Odznaka Miasta Łodzi (1976)

Nagrody

Nagroda Państwowa II stopnia za rolę Lenina w sztuce Pogodina pt. Człowiek z karabinem w Państwowym Teatrze Polskim we Wrocławiu (1952)^[2]^[3]
Nagroda I stopnia na Festiwalu Sztuk Radzieckich i Rosyjskich w Katowicach za rolę Lenina w spektaklu Trzecia patetyczna Nikołaja Pogodina w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi (1963)
Nagroda Ministra Obrony Narodowej II stopnia (1963)

Przypisy

↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ Dziennik Polski, rok VIII, nr 176, (2639), s. 3.
↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-02].

Bibliografia

Feliks Żukowski w bazie filmpolski.pl
Feliks Żukowski w bazie Filmweb
Feliks Żukowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .

Linki zewnętrzne

Feliks Żukowski w bazie IMDb (ang.)
Feliks Żukowski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

[1] M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

[2] Dziennik Polski, rok VIII, nr 176, (2639), s. 3.

[3] Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-02].

[1]

[2]

[3]