Fakt

Fakt – zaistniały stan rzeczy, a w rozumieniu potocznym wydarzenie, które miało miejsce w określonym miejscu i czasie. W tym sensie faktem nie może być zdarzenie, które nie miało jeszcze miejsca, można jednak mówić o przewidywaniu przyszłych faktów – czyli zdarzeń, które najprawdopodobniej wydarzą się. Zdarzenia te jednak stają się faktami dopiero wówczas, kiedy już wydarzą się.

Fakt w filozofii Wittgensteina

Twórcą pierwszego systemu filozoficznego, w którym pojęcie faktu stanowi podstawową kategorię ontologiczną, był Ludwig Wittgenstein, który zaprezentował ten system w swym jedynym wydanym za życia dziele Tractatus Logico-Philocopicus. Zwrócił on uwagę na to, że fakty, a nie rzeczy są elementami składowymi świata rzeczywistego. W dyskursie językowym faktom zachodzącym w świecie odpowiadają zdania syntetyczne prawdziwe. Zdaniom syntetycznym fałszywym nie odpowiadają fakty w rzeczywistości. Takie zdania opisują niezaistniałe stany rzeczy. W takim rozumieniu faktu nie jest istotna relacja czasowa pomiędzy zaistnieniem tego faktu a wyartykułowaniem odpowiadającego mu zdania. Zdaniom analitycznym, prawdziwym lub fałszywym na mocy znaczenia zawartych w nich wyrażeń, np. twierdzeniom logiki formalnej czy zaksjomatyzowanych teorii matematycznych nie odpowiadają żadne stany rzeczy w świecie rzeczywistym, pozajęzykowym. Odniesienie tych zdań do rzeczywistości uzyskuje się drogą interpretacji teorii, do których należą.

Zobacz też

• fakt prasowy (faktoid)
• fakt społeczny
• faktografia
• literatura faktu
• teatr faktu
• stan rzeczy

Linki zewnętrzne

• Krzysztof Zamorski, Fakt historyczny, Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych – Uniwersytet Jagielloński (CKBI UJ), kanał „Copernicus” na YouTube, 23 grudnia 2018 [dostęp 2024-10-14].
• KevinK. Mulligan KevinK., FabriceF. Correia FabriceF., Facts, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 8 listopada 2017, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-08-07]  (ang.). (Fakty)