Dzwonkówka szaroniebieskawa

Dzwonkówka szaroniebieskawa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	dzwonkówka
Gatunek	dzwonkówka szaroniebieskawa
	Nazwa systematyczna
	Entoloma griseocyaneum (Fr.) P. Kumm.; Führ. Pilzk. (Zerbst): 97 (1871)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonkówka szaroniebieskawa (Entoloma griseocyaneum (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus griseocyaneus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Paul Kummer w 1871 r.^[1]

Synonimy^[2]:

Agaricus griseocyaneus Fr. 1821
Entoloma griseocyaneum var. glyciosmus Esteve-Rav. & A. Ortega 1999
Entoloma griseocyaneum (Fr.) P. Kumm. 1871 var. griseocyaneum
Entoloma griseocyaneum var. nudipes (J. Favre) Bon & Cheype 1987
Entoloma griseocyaneum var. nudipes (J. Favre) E. Horak 1993
Entoloma griseocyaneum var. rhodocephalum Maire 1933
Hyporrhodius griseocyaneus (Fr.) J. Schröt. 1889
Leptonia griseocyanea (Fr.) P.D. Orton 1960
Rhodophyllus griseocyaneus (Fr.) Quél. 1886
Rhodophyllus griseocyaneus (Fr.) Quél. 1886 var. griseocyaneus
Rhodophyllus griseocyaneus var. nudipes J. Favre 1955

Nazwę zwyczajową zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1,5–5 cm, początkowo stożkowaty lub półkulisty, z wiekiem niewiele tylko wypłaszczający się. Brzeg początkowo podwinięty, potem wyprostowany. Jest niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym nieprzeźroczysty. Powierzchnia młodych owocników włóknista, blado żółto-brązowa z różowym odcieniem, lub w kolorze od sepii do czerwonobrązowego, u starszych pokryta delikatnymi, przylegającymi łuseczkami, czasem z mikrokrystalicznymi cząstkami^[4].

Blaszki

W liczbie 20-30, z międzyblaszkami (l = 3–7), rzadkie, zwykle grube, głęboko wykrojone do prawie wolnych. Początkowo kremowobiałe, potem różowe. Ostrza gładkie, tej samej barwy^[4].

Trzon

Wysokość 2–6 cm, grubość 1,5–5 mm, walcowaty lub spłaszczony, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia niebieska, niebiesko-szara do fioletowej, gęsto pokryta białymi włókienkami, często z żółtym odcieniem u podstawy^[4].

Miąższ

Mięsisty, pod powierzchnią skórki o tej samej barwie co powierzchnia kapelusza, wewnątrz biały. Bez zapachu i bez smaku^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki nieregularnie wielokątne, w widoku z boku z dwuścienną podstawą. Mają wymiary 9,0–13,5 × 6,5–8,0 (–9,0) μm. Podstawki 35-52 × 9–13,5 μm, 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Cystyd brak. Skórka kapelusza zbudowana z szeroko maczugowatych do elipsoidalnych strzępek o szerokości do 40 μm. W strzępkach skórki wewnątrzkomórkowy brązowy pigment. W skórce i tramie błyszczące granulki. Brak sprzążek^[4].

Występowanie i siedlisko

Dzwonkówka szaroniebieskawa w Europie jest szeroko rozpowszechniona – występuje od Hiszpanii po północne rejony Półwyspu Skandynawskiego, także w Anglii i Irlandii. Brak jej na Islandii oraz w Europie Wschodniej. Poza Europą podano jej występowanie tylko w stanie Vermont w USA^[5]. Jest bardzo rzadka^[4]. Na terenie Polski do 2003 r. podano 3 stanowiska (Puszcza Kampinoska 1974, Puszcza Augustowska 1967 i Międzyrzec Podlaski 1900). Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający^[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Holandii, Norwegii, Szwecji^[3].

Występuje pojedynczo lub w małych grupach na słabo nawożonych, półnaturalnych obszarach trawiastych, na kwaśnych i obojętnych glebach od lipca do października^[4]. W Polsce stanowiska znajdowały się na polanach leśnych^[3].

Gatunki podobne

Dzwonkówka błyszcząca (Entoloma lividocyanulum). Odróżnia się brakiem żłobień na kapeluszu i pępkowatym wklęśnięciem na jego środku. Dzwonkówka szaroniebieskawa nie ma takiego wklęśnięcia nigdy, nawet u starszych owocników w czasie wilgotnej pogody^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1988, 1:1-192
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-13].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[flora-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1988, 1:1-192

[discover-5] Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-13].

[6] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[wag-7] Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]