Dzwonkówka kwietniowa

Dzwonkówka kwietniowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	dzwonkówka
Gatunek	dzwonkówka kwietniowa
Nazwa systematyczna
Entoloma aprile (Britzelm.) Sacc. Syll. fung. (Abellini) 5: 696 (1887)

Dzwonkówka kwietniowa (Entoloma aprile (Britzelm.) Sacc.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1885 r. Max Britzelmayr nadając mu nazwę Agaricus aprilis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Pier Andrea Saccardo, przenosząc go do rodzaju Entoloma.

Synonimy:

• Agaricus aprilis Britzelm. 1885
• Entoloma clypeatum var. aprile (Britzelm.) Krieglst. 2003
• Rhodophyllus aprilis (Britzelm.) Romagn. 1947
• Rhodophyllus aprilis (Britzelm.) Romagn. 1947 f. aprilis

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 17–75 mm, kształt początkowo ostrostożkowaty do stożkowatego, potem rozszerzający się, dzwonkowaty, w końcu płaskowypukły z wyraźnym, często stożkowatym garbem. Brzeg początkowo lekko podgięty, potem prosty, czasami nieregularnie pofałdowany i popękany. Jest higrofaniczny. Powierzchnia w wilgotnym stanie o barwie ciemnej sepii, szarobrązowa lub żółtawobrązowa, nieznacznie jaśniejąca ku brzegowi. Jest prążkowana do 2/3 promienia kapelusza i gładka. W stanie suchym zmienia barwę na blado żółtawobrązową, czasami ze słabym oliwkowym odcieniem.

Blaszki

Średniogęste, wąsko przyrośnięte do głęboko zbiegających, często z ząbkiem. Liczba blaszek; 30-60, L=1-7. Początkowo są jasnoszare, potem różowe z brązowym lub szarym odcieniem.

Trzon

Wysokość 3-8,5 cm, grubość do 0,4-1,2 cm, cylindryczny, czasami z poszerzoną podstawą, rzadko bulwiasty, kruchy, łatwo rozszczepiający się podłużnie. Powierzchnia szara do szarobrązowej, rzadko brudnobiała. U podstawy nagi, poza tym silnie podłużnie prążkowany, pod kapeluszem oprószony.

Miąższ

Stosunkowo cienki, kruchy, u młodych owocników biały, u starszych z szarym odcieniem, zwłaszcza pod skórką. Zapach silnie mączno zjełczały.

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników różowy. Zarodniki wielokątne, o rozmiarach 9,0–11,5 × 7,0–9,5 (–10,0) μm. Podstawki o rozmiarach (25–) 40–68 × 13–17 μm, 4–zarodnikowe (wyjątkowo 2-zarodnikowe), ze sprzążkami. Cystyd brak. Radialnie ułożone strzępki w skórce są cylindryczne, mają grubość 4–10 μm. Sprzążki liczne tylko w hymenium, poza tym rzadkie. Strzępki skórki są wewnątrzkomórkowo brązowo pigmentowane.

Występowanie i siedlisko

Występuje w Europie. Na nizinach Europy Zachodniej i Północnej nie jest rzadka. W Polsce jej rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W pismiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko jedno stanowisko (w Roztoczańskim Parku Narodowym, 1972 r.).

Pojawia się w grupach w próchnicznym runie leśnym od kwietnia do czerwca.

Znaczenie

Prawdopodobnie grzyb mikoryzowy. W niektórych przewodnikach jest opisywany jako jadalny, nie zaleca się jednak zbierania go, ze względu na możliwość pomylenia z trującymi dzwonkówkami. Rozróżnianie ich gatunków jest trudne.

Gatunki podobne

Dzwonkówka kwietniowa jest blisko spokrewniona z dzwonkówką tarczowatą (Entoloma clypeatum), która również ma ciemno zabarwiony i higrofaniczny kapelusz. Dzwonkówka kwietniowa odróżnia się od niej jednak bardziej smukłym i kruchym trzonem i twardszym miąższem, mikroskopowo rzadszymi sprzążkami. Ponadto najczęściej rośnie w pobliżu wiązów, podczas gdy dzwonkówka tarczowata jest związana z gatunkami z rodziny różowatych. Wiosną pojawia się jeszcze dzwonkówka wiosenna (Entoloma vernum), ten gatunek jednak ma bardzo ciemnobrązowo-szary kapelusz i trzon i nie ma mącznego zapachu. Jest jeszcze wiele podobnych gatunków dzwonkówek. Pewne ich rozpoznanie często możliwe jest tylko poprzez analizę zarodników pod mikroskopem.