Elmizaur
| Elmisaurus | |||
| Osmólska, 1981 | |||
| Okres istnienia: 70 mln lat temu | |||
 skamieniałe pozostałości | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | celurozaury | ||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
elmizaur | ||
| Synonimy | |||
| |||
Elmizaur, Elmisaurus – rodzaj drapieżnego dinozaura z grupy owiraptorozaurów z rodziny Caenagnathidae z późnej kredy. Był teropodem, który posiadał zrośnięte kości śródstopia.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Znaczenie nazwy tego dinozaura to stopa jaszczura.
Wielkość
[edytuj | edytuj kod]Długość: 3-4 metry
Pożywienie
[edytuj | edytuj kod]Mięsożerny.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Zamieszkiwał Azję (Mongolia) pod koniec późnej kredy, w mastrychcie.
Odkrycie
[edytuj | edytuj kod]Holotypem jest kompletny lewy tarsometatarsus, a materiał kopalny opisany w 1981 roku przez Halszkę Osmólską obejmuje także kości prawej stopy, kości prawej dłoni, fragmenty niezidentyfikowanych kości kończyn oraz część prawego tarsometatarsus[1]. Currie, Funston i Osmólska (2016) opisali dodatkowy materiał kopalny obejmujący głównie kości kończyn, ale także kość czołową, niekompletne kręgi i części żeber i kości miednicy[2]. Funston i współpracownicy (2021) opisali niekompletny szkielet m.in. z zachowaną częścią kości czaszki, żuchwy, obręczy barkowej i miednicy. Podobieństwo kości tego szkieletu i odpowiadających im kości szkieletu Nomingia gobiensis doprowadziło powołanych autorów do wniosku, że N. gobiensis może być młodszym synonimem Elmisaurus rarus[3].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Dwunożny, tylne kończyny większe od przednich.
Gatunki
[edytuj | edytuj kod]Gatunek typowy E. rarus opisała Halszka Osmólska[1]. w 1981 na podstawie materiału z mongolskiej części Gobi. Występował w mastrychcie około 71-65Ma. Zwierzę szacuje się na 3-4m długości - to dużo jak na owiraptorozaura. Jednak niedawne odkrycie z Chin ukazuje, że niektóre ptakopodobne owiraptorozaury osiągały także znacznie większe rozmary. Długość niedorosłego osobnika rodzaju Gigantoraptor oszacowano na 8m! Znalezione kości to przede wszystkim stopy i dłonie, 8 kręgów ogonowych i być może kość udowa i czaszka. W formacji Hell Creek w USA, pochodzącej z samego końca ery dinozaurów, znaleziono także kości stopy przypisywane temu gatunkowi. Doniesiono także o dwóch kolejnych osobnikach. Pierwszy składający się z kości piszczelowych i strzałkowych, kości stopy i śródstopia. Natomiast drugi okaz to kości śródstopia i różne inne fragmentaryczne pozostałości.
W 1989 r. włączony do rodzaju Elmisaurus został drugi gatunek, Elmisaurus elegans[4] znany ze skamieniałości odkrytych na terenie prowincji Alberta w Kanadzie. Gatunek ten opisany został już w 1933 roku przez Parksa, który jednak zaliczył go wówczas do rodzaju Ornithomimus[5]. Na pewno znany tylko z kanadyjskiej formacji Dinosaur Park (późny kampan); szczątki, które być może należą do tego zwierzęcia odkryto też w osadach formacji Hell Creek i wcześniejszej Judith River. Jeśli istotnie przypisywane mu skamieniałości należą do zwierząt z tego samego gatunku, to żył on w dość długim przedziale czasu - około 78-65 mln lat temu. Znaleziony materiał to kości stopy, śródstopia, być może kości zębowe i żuchwa. Jednak status rodzajowy amerykańskiego gatunku jest wciąż dyskusyjny, bo np. Hans-Dieter Sues uznał go za młodszy synonim Chirostenotes pergracilis[6]. Z kolei Longrich i współpracownicy (2013) przenieśli ten gatunek do odrębnego rodzaju Leptorhynchos[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Osmólska, H. (1981). Coossified tarsometatarsi in theropod dinosaurs and their bearing on the problem of bird origins. Palaeontologica Polonica 42:79-95.
- ↑ Philip J. Currie, Gregory F. Funston i Halszka Osmólska. New specimens of the crested theropod dinosaur Elmisaurus rarus from Mongolia. „Acta Palaeontologica Polonica”. 61 (1), s. 143–157, 2016. DOI: 10.4202/app.00130.2014. (ang.).
- ↑ Gregory F. Funston, Philip J. Currie, Chinzorig Tsogtbaatar i Tsogtbaatar Khishigjav. A partial oviraptorosaur skeleton suggests low caenagnathid diversity in the Late Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia. „PLoS ONE”. 16 (7), s. e0254564, 2021. DOI: 10.1371/journal.pone.0254564. (ang.).
- ↑ Currie, P.J. (1989). The first records of Elmisaurus (Saurischia, Theropoda) from North America. Canadian Journal of Earth Sciences 26(6):1319-1324.
- ↑ Parks, W.A. (1933). New species of dinosaurs and turtles from the Upper Cretaceous formations of Alberta. University of Toronto Studies, Geological Series 34:1-33.
- ↑ Sues, H.-D. (1997). "On Chirostenotes, a Late Cretaceous oviraptorosaur (Dinosauria: Theropoda) from western North America." Journal of Vertebrate Paleontology 17(4):698-716.
- ↑ Nicholas R. Longrich, Ken Barnes, Scott Clark i Larry Millar. Caenagnathidae from the Upper Campanian Aguja Formation of West Texas, and a Revision of the Caenagnathinae. „Bulletin of the Peabody Museum of Natural History”. 54 (1), s. 23–49, 2013. DOI: 10.3374/014.054.0102. (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
