Elektra (opera)

Elektra

Inscenizacja Elektry w Operze Królewskiej w Sztokholmie (2009)
Muzyka	Richard Strauss
Libretto	Hugo von Hofmannsthal
Liczba aktów	1
Źródło literackie	Sofokles
Czas trwania	ok. 90 min
Prapremiera	25 stycznia 1909 Drezno
Premiera polska	1971 Warszawa

Elektra (op. 58) – tragedia muzyczna w jednym akcie z muzyką Richarda Straussa i librettem autorstwa Hugo von Hofmannsthala według tragedii Sofoklesa. Prapremiera miała miejsce w Dreźnie 25 stycznia 1909 roku, premiera polska w Teatrze Wielkim w Warszawie w roku 1971.

Osoby

• Chryzotemis – sopran
• Elektra – sopran
• Egistos – tenor
• Klitemnestra – mezzosopran
• Młody służący – tenor
• Niosąca tren – sopran
• Opiekun Orestesa – bas
• Orestes – baryton
• Powiernica – sopran
• pięć dziewcząt – dwa soprany, dwa mezzosoprany, alt
• Stary sługa – bas
• Szafarka – sopran

Treść

Akcja rozgrywa się kilka lat po zakończeniu wojny trojańskiej, w Mykenach. Po powrocie z wojny Agamemnon zostaje zamordowany przez swoją żonę Klitemnestrę i jej kochanka Egistosa, po czym ta para obejmuje rządy w Mykenach. Córki Agamemnona i mężobójczyni, Elektra i Chryzotemis, zostają zapędzone do niewolniczej pracy, zaś syn Orestes przed niechybną śmiercią z polecenia matki zostaje uratowany przez wiernego sługę (Opiekun Orestesa). Są to wydarzenia poprzedzające akcję rozgrywającą się na scenie.
Od tej chwili Elektra żyje wyłącznie myślą o zemście i oczekiwaniem na powrót brata, jest nimi wręcz opętana. Żywi głęboką nienawiść do matki, a także gardzi całym jej mykeńskim dworem, oraz dworskim życiem, sama żyjąc jak pustelniczka. Tymczasem Klitemnestrą, która wraz z Egistosem przejęła rządy nad Mykenami, zaczynają targać wyrzuty sumienia. Zwraca się ona do Elektry z pytaniem, jak przebłagać bogów, na co córka odpowiada, że jedynie ofiara złożona przez Orestesa z krwi Klitemnestry jest w stanie cofnąć klątwę nad rodem Atrydów. Jednak Powiernica przynosi wiadomość o śmierci syna tyranki. Wobec tej niespodziewanej wieści Elektra najpierw namawia siostrę do morderstwa, potem sama postanawia dopełnić zemsty. Jednak, gdy wykopuje z ziemi ukryty przez siebie topór, którym zabito Agamemnona, pojawia się Orestes. Okazuje się, że on sam rozpuścił plotki o swojej śmierci, aby bezpiecznie dostać się w pobliże zamku. Wkrótce zemsta zostaje dopełniona, jednak nie daje to ukojenia Elektrze, która umiera w ekstatycznym tańcu.

Charakterystyka

Opera rozwija pomysły Richarda Wagnera w zakresie obsady (ogromny zespół orkiestrowy, w którym wyróżniono m.in. trzy zespoły smyczkowe; sekcja dęta składająca się z 40 muzyków), motywów przewodnich (motyw śmierci, zabitego Agamemnona, zemsty, wizji itd.).

Dzieło cechuje również szereg elementów charakterystycznych dla kierunku ekspresjonistycznego w muzyce:

• Ujawnianie wybujałych przeżyć wewnętrznych
• Zainteresowanie przeżyciami patologicznymi
• Pesymistyczny wydźwięk
• Stopniowy zanik centrum tonalnego - odważne wykraczanie w dziele poza ramy systemu dur-moll
• Nieustanne napięcie dramatyczne oraz harmoniczne
• Fragmenty deklamacyjne

Linki zewnętrzne

• Elektra Straussa w Warszawie, Maestro.net.pl, 1 kwietnia 2010