El Lissitzky

Łazar Markowicz Lisicki
Эль Лисицкий
El Lissitzky
	; Autoportret, 1924
Data i miejsce urodzenia	10 listopada?/22 listopada 1890 ; Poczinok
Data i miejsce śmierci	30 grudnia 1941 ; Moskwa
Alma Mater	Uniwersytet Techniczny w Darmstadt
Dziedzina sztuki	malarstwo, grafika, fotografia
	Multimedia w Wikimedia Commons

El Lissitzky (ros. Эль Лисицкий^[1], ur. 10 listopada^?/22 listopada 1890 w Poczinoku, zm. 30 grudnia 1941 w Moskwie) – rosyjski malarz, grafik, architekt, typograf i fotografik.

Życiorys

Urodzony w rodzinie żydowskiej. Studiował architekturę na Wyższej Szkole Technicznej w Darmstadt. Zgłębiał żydowską sztukę i architekturę oraz ornamentykę w starych synagogach^[2]. W 1919 został profesorem w Szkole Sztuk Pięknych w Witebsku. Poznał tam artystów reprezentujących różne kierunki malarskie, m.in. Marca Chagalla i Kazimierza Malewicza. Od 1921 do 1925 roku pracował w różnych krajach Europy: Niemczech, Holandii i Szwajcarii, będąc jednocześnie od 1921 roku profesorem na Akademii Sztuk Pięknych w Moskwie. W 1925 roku wrócił jednak z Zachodu do Moskwy i zaangażował się w pracę w postrewolucyjnej szkole – Wchutiemasie. Lissitzky pracował również dla międzynarodowej gazety „ZSRR w architekturze”. Ponadto pomiędzy 1923 a 1925 zaprojektował „Wolkenbügel”, znany w Polsce jako Wygładzacz Chmur – zespół nowoczesnych, oszklonych wieżowców w Moskwie.

Twórczość

W wykonaniu artystycznym poematu M. Brodersona „Siches chulin” (hebr., pogawędka) w r. 1917, zawarł zarówno elementy rosyjskiej sztuki ludowej, jak i synagogalnej^[3]. Wydany w 1919 zbiór akwarel „Chad Gadia” (1919) (aram. Jedno koźlątko) był wizualnym przekładem tradycyjnej pieśni śpiewanej pod koniec sederu^[4].

Styl Ela Lissitzky’ego wywarł duży wpływ na projektowanie lat 20. i 30. Lissitzky był współtwórcą konstruktywizmu w sztuce i architekturze, sam pozostając pod silnym wpływem suprematyzmu. Zestawienie prostych form geometrycznych przybierało u Lissitzky’ego łatwego do odczytania znaczenia symbolicznego. Rewolucję październikową przedstawiał jako wydarzenie o przełomowym znaczeniu dla ludzkości. Sztuka Lissitzky’ego wywarła wielki wpływ na późną twórczość grupy De Stijl oraz na Bauhaus.

Nazywane prounami obrazy stanowią kompozycję figur geometrycznych, które tworzą na płaszczyźnie wrażenie przestrzeni. Lissitzky traktował swoją pracę jako syntezę architektury i malarstwa. W grafice i typografii odrzucał klasyczny druk oparty na tradycyjnym składzie, preferując skład fotograficzny.

Wybrane dzieła

Grafika

Okładki amerykańskiego magazynu Broom
Reklamy produktów piśmienniczych Pelikan
Czasopismo Wieszcz, Objet, Gegenstand
Plakat Czerwonym klinem bij w białych (ros. Клином красным бей белых)

Publikacje

Die Kunstismen, z Hansem Arpem, Zurych, 1925
Historia dwóch kwadratów – książka ilustrowana dla dzieci, 1920

Architektura

1924 – trybuna dla Lenina
1923–1925 – Wygładzacz chmur

Przypisy

↑ Właściwie Łazar Markowicz Lisicki (Лазарь Маркович Лисицкий/) Эль ЛисицкийЭль Лисицкий.
↑ Gail Levin: Świecka sztuka żydowska: tożsamość żydowska w kontekście kosmopolityzmu [w:] Jarosław Suchan (red.) Polak, Żyd, artysta. Tożsamość a awangarda. Muzeum Sztuki w Łodzi, 2010.
↑ Piotr Paziński: Tożsamość a awangarda. 2010-02-19. [dostęp 2011-11-27]. (pol.).
↑ El Lissitzky, Arnold J. Band, Nancy Perloff: Had gadya: The only kid: facsmile of El Lissitzky’s edition of 1919. Getty Research Institute, Los Angeles, 2004. ISBN 0-89236-744-X.

Bibliografia

Sophie Lissitzky-Küppers: El Lissitzky, Drezno 1967.
Sophie Lissitzky-Küppers: El Lisstizky, Maler, Architekt, Typograf, Fotograf; Erinnerungen, Briefe, Schriften, Drezno 1976.
J. Christoph Bürkle: El Lissitzky Der Traum vom Wolkenbügel gta, Zurych.
Ausstellungskatalog El Lissitzky, architect, painter, photographer, typographer, Eindhoven, Madryt, Paryż, 1990.
Inge Münz-Koenen: Der Kinderbuch-Architekt El Lissitzky w: Laboratorium Vielseitigkeit. Zur Literatur der Weimarer Republik, wydawcy: Petra Josting i Walter Fähnders, Bielefeld 2005, s. 89-112, ISBN 3-89528-546-3.

Linki zewnętrzne

ЛИСИЦКИЙ Эль. Церкви. Новый Иерусалим. 1917. Масло [online], www.staratel.com [dostęp 2021-04-17] .
Strona poświęcona artyście i jego krótka biografia
Krótka notka na portalu portalwiedzy.onet.pl

[1] Właściwie Łazar Markowicz Lisicki (Лазарь Маркович Лисицкий/) ^ⓘЭль Лисицкий.

[Levin-2] Gail Levin: Świecka sztuka żydowska: tożsamość żydowska w kontekście kosmopolityzmu [w:] Jarosław Suchan (red.) Polak, Żyd, artysta. Tożsamość a awangarda. Muzeum Sztuki w Łodzi, 2010.

[Paziński-3] Piotr Paziński: Tożsamość a awangarda. 2010-02-19. [dostęp 2011-11-27]. (pol.).

[HadGadya-4] El Lissitzky, Arnold J. Band, Nancy Perloff: Had gadya: The only kid: facsmile of El Lissitzky’s edition of 1919. Getty Research Institute, Los Angeles, 2004. ISBN 0-89236-744-X.

[1]

[2]

[3]

[4]