Egretta

	Egretta
	T. Forster, 1817
	; Przedstawiciel rodzaju – czapla nadobna (E. garzetta)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	czaplowce
Rodzina	czaplowate
Podrodzina	czaple
Rodzaj	Egretta
	Typ nomenklatoryczny
	Ardea garzetta Linnaeus, 1758
Synonimy
	Garzetta Kaup, 1829; Lepterodas Hemprich & Ehrenberg, 1832; Demigretta Blyth, 1846; Hemiegretta Bonaparte, 1855; Florida Baird, 1858; Hydranassa Baird, 1858; Dichromanassa Ridgway, 1878; Leucophoyx Sharpe, 1894; Melanophoyx Sharpe, 1894; Notophoyx Sharpe, 1895; Tonophoyx Mathews, 1913; Hemigarzetta Mathews, 1914;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Egretta – rodzaj ptaków z podrodziny czapli (Ardeinae) w obrębie rodziny czaplowatych (Ardeidae).

Występowanie

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na wszystkich kontynentach, oprócz Antarktydy^[15].

Morfologia

Długość ciała 42,5–81 cm, rozpiętość skrzydeł 84–117 cm; masa ciała 213–869 g^[15].

Systematyka

Etymologia

Egretta: fr. Aigrette „czapla”, od zdrobnienia oks. Aigron „czapla”^[16].
Garzetta: epitet gatunkowy Ardea garzetta Linnaeus, 1766; wł. Garzetta lub Sgarzetta „czapla nadobna”^[16]. Gatunek typowy: Ardea garzetta Linnaeus, 1766.
Lepterodas: gr. λεπτος leptos „delikatny, smukły”; ερωδιος erōdios „czapla” (por. ερωγας erōgas „czapla”)^[16]. Gatunek typowy: Ardea schistacea Hemprich & Ehrenberg, 1828^[a].
Demigretta: nowołac. demi- „pół-”, od średniowoeicznołac. dimedius „połowa”; rodzaj Egretta T. Forster, 1817^[16]. Gatunek typowy: Demigretta concolor Blyth, 1846 (= Ardea sacra J.F. Gmelin, 1789).
Hemiegretta: gr. ἡμι- hēmi- „pół, mały”, od ἡμισυς hēmisus „połowa”; rodzaj Egretta T. Forster, 1817^[16]. Gatunek typowy: Ardea sacra J.F. Gmelin, 1789.
Florida: Floryda (ang. Florida), Stany Zjednoczone; z pięciu okazów, na podstawie których Baird opisał rodzaj, dwa zostały odłowione na Florydzie^[16]. Gatunek typowy: Ardea caerulea Linnaeus, 1758.
Hydranassa: gr. ὑδρο- hudro- „wodny”, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos „woda”; ανασσα anassa „królowa, dama”, od αναξ anax, ανακτος anaktos „król” (por. νασσα nassa „kaczka”)^[16]. Gatunek typowy: Ardea ludoviciana A. Wilson, 1814 (= Egretta ruficollis Gosse, 1847^[b]).
Dichromanassa: gr. διχρωμος dikhrōmos „dwukolorowy”, od δι- di- „podwójny”, od δις dis „dwa razy”, od δυο duo „dwa”; χρωμα khrōma, χρωματος khrōmatos „kolor”, od χρωζω khrōzō „plamić”; ανασσα anassa „królowa, dama”, od αναξ anax, ανακτος anaktos „król” (por. νασσα nassa „kaczka”)^[16]. Gatunek typowy: Ardea rufa Boddaert, 1793 (= Ardea rufescens J.F. Gmelin, 1789).
Leucophoyx: gr. λευκος leukos „biały”; φωυξ phōux „czapla”^[16]. Gatunek typowy: Ardea candidissima J.F. Gmelin, 1789 (= Ardea thula G.I. Molina, 1782).
Melanophoyx: gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; φωυξ phōux „czapla”^[16]. Gatunek typowy: Ardea calceolata Du Bus, 1837 (= Ardea ardesiaca Wagler, 1827).
Notophoyx: gr. νοτος notos „południe”; φωυξ phōux „czapla”^[16]. Gatunek typowy: Ardea novaehollandiae Latham, 1790.
Tonophoyx: anagram nazwy rodzaju Notophoyx Sharpe, 1895^[16]. Gatunek typowy: Notophoyx flavirostris Sharpe, 1894 (= Ardea picata Gould, 1845).
Hemigarzetta: gr. ἡμι- hēmi- „pół, mały”, od ἡμισυς hēmisus „połowa”; wł. Garzetta lub Sgarzetta „czapla nadobna”^[16]. Gatunek typowy: Herodias eulophotes Swinhoe, 1860.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[17]:

Egretta picata (Gould, 1845) – czapla srokata
Egretta novaehollandiae (Latham, 1790) – czapla białolica
Egretta rufescens (J.F. Gmelin, 1789) – czapla rdzawoszyja
Egretta ardesiaca (Wagler, 1827) – czapla czarna
Egretta vinaceigula (Sharpe, 1895) – czapla łupkowata
Egretta tricolor (Statius Müller, 1776) – czapla trójbarwna
Egretta caerulea (Linnaeus, 1758) – czapla śniada
Egretta thula (G.I. Molina, 1782) – czapla śnieżna
Egretta garzetta (Linnaeus, 1766) – czapla nadobna
Egretta gularis (Bosc, 1792) – czapla rafowa
Egretta sacra (J.F. Gmelin, 1789) – czapla czczona
Egretta eulophotes (Swinhoe, 1860) – czapla żółtodzioba

Uwagi

↑ Podgatunek E. gularis.
↑ Podgatunek E. tricolor.

Przypisy

↑ Egretta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ T.I.M. Forster: A synoptical catalogue of British birds; intended to identify the species mentioned by different names in several catalogues already extant. Forming a book of reference to Observations on British ornithology. London: Printed by and for Nichols, son, and Bentley, 1817, s. 59. (ang.).
↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 76. (niem.).
↑ F.W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones Avium quae ex itinere par Africam Borealem et Asiam Occidentalem. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1828, s. sig. i. (łac.).
↑ E. Blyth. Notes on the Fauna of the Nicobar Islands. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 15, s. 372, 1846. (ang.).
↑ Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 2. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1857, s. 120. (łac.).
↑ Baird 1858 ↓, s. xlv, 671.
↑ Baird 1858 ↓, s. 660.
↑ R. Ridgway. Studies of the american herodiones. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 4 (1), s. 224, 246, 1878. (ang.).
↑ Sharpe 1894 ↓, s. xxxix.
↑ Sharpe 1894 ↓, s. xxxviii.
↑ R.B. Sharpe. List of the species of Ardeidae. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 5 (29), s. xiii, 1895. (ang.).
↑ G.M. Mathews. New genera. „Austral Avian Record”. 1, s. 195, 1912–1913. (ang.).
↑ G.M. Mathews: The Birds of Australia. Cz. 3. Londyn: H.F. & G. Witherby, 1913–1914, s. 448. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Herons, Egrets, and Bitterns (Ardeidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.ardeid1.01. [dostęp 2020-05-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ardeinae Leach, 1820 – czaple (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-21].

Bibliografia

S.F. Baird: Reports of explorations and surveys, to ascertain the most practicable and economical route for a railroad from the Mississippi River to the Pacific Ocean. Made under the direction of the secretary of war, in 1853-6. Cz. 9. Washington: A.O.P. Nicholson, Printer, 1858, s. i–lvi, 1–1005. (ang.).
R.B. Sharpe. New genera of Ardeidæ. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 3 (17), s. xxxvii–xxxix, 1894. (ang.).

[17] Podgatunek E. gularis.

[18] Podgatunek E. tricolor.

[itis-1] Egretta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Forster-2] T.I.M. Forster: A synoptical catalogue of British birds; intended to identify the species mentioned by different names in several catalogues already extant. Forming a book of reference to Observations on British ornithology. London: Printed by and for Nichols, son, and Bentley, 1817, s. 59. (ang.).

[Kaup-3] J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 76. (niem.).

[Hemprich&Ehrenberg-4] F.W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones Avium quae ex itinere par Africam Borealem et Asiam Occidentalem. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1828, s. sig. i. (łac.).

[Blyth-5] E. Blyth. Notes on the Fauna of the Nicobar Islands. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 15, s. 372, 1846. (ang.).

[Bonaparte-6] Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 2. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1857, s. 120. (łac.).

[CITEREFBaird1858[https://www.biodiversitylibrary.org/page/11689189_xlv],_[https://www.biodiversitylibrary.org/page/11689871_671]-7] Baird 1858 ↓, s. xlv, 671.

[CITEREFBaird1858[https://www.biodiversitylibrary.org/page/11689860_660]-8] Baird 1858 ↓, s. 660.

[Ridgway-9] R. Ridgway. Studies of the american herodiones. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 4 (1), s. 224, 246, 1878. (ang.).

[CITEREFSharpe1894[https://www.biodiversitylibrary.org/page/32475253_xxxix]-10] Sharpe 1894 ↓, s. xxxix.

[CITEREFSharpe1894[https://www.biodiversitylibrary.org/page/32475251_xxxviii]-11] Sharpe 1894 ↓, s. xxxviii.

[Sharpe-12] R.B. Sharpe. List of the species of Ardeidae. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 5 (29), s. xiii, 1895. (ang.).

[Mathews1913-13] G.M. Mathews. New genera. „Austral Avian Record”. 1, s. 195, 1912–1913. (ang.).

[Mathews1914-14] G.M. Mathews: The Birds of Australia. Cz. 3. Londyn: H.F. & G. Witherby, 1913–1914, s. 448. (ang.).

[Winkler&inni-15] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Herons, Egrets, and Bitterns (Ardeidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.ardeid1.01. [dostęp 2020-05-25]. (ang.).

[Jobling-16] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-19] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ardeinae Leach, 1820 – czaple (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-21].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[a]

[b]

[17]