Przejdź do zawartości

Edward Jaworski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Edward Jaworski
Ilustracja
podpułkownik pilot podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1920
Trzebinia

Data i miejsce śmierci

26 września 2012
Zielona Góra

Przebieg służby
Lata służby

1938–1947

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF

Jednostki

605 dywizjon myśliwski
315 dywizjon myśliwski
317 dywizjon myśliwski
302 dywizjon myśliwski
308 dywizjon myśliwski
131 Skrzydło Myśliwskie

Stanowiska

dowódca eskadry
oficer taktyczny skrzydła

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Późniejsza praca

hutnik, pilot sanitarny

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941, trzykrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi Medal za Ofiarność i Odwagę Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal Lotniczy Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal „Pro Memoria” Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania) Medal Wojny 1939–1945 (Wielka Brytania) Medal Obrony (Wielka Brytania) Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania) Gwiazda Atlantyku (Wielka Brytania)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Edward Jaworski (ur. 18 maja 1920 w Trzebini, zm. 26 września 2012 w Zielonej Górze) – polski pilot wojskowy i lotnictwa sanitarnego, podpułkownik Wojska Polskiego, uczestnik II wojny światowej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 18 maja 1920 w Trzebini, w rodzinie Franciszka i Wiktorii z Głowackich, miał czwórkę rodzeństwa[1]. Ukończył Szkołę Powszechną w Trzebini, a w 1938 złożył maturę w gimnazjum w Chrzanowie[2].

Jako harcerz odbył teoretyczne szkolenie szybowcowe w Harcerskim Oddziale Szybowcowym w Trzebini[3]. W 1937 roku w Wojskowym Obozie Szybowcowym w Ustianowej koło Ustrzyk Dolnych, odbył szkolenie praktyczne i zdobył licencję pilota szybowcowego kategorii A i B. W 1938 roku na lotnisku Aleksandrowice, w ramach Przysposobienia Wojskowego, ukończył kurs pilotażu na samolocie RWD-8[3].

30 września 1938 roku został powołany do służby wojskowej i skierowany na dywizyjny kurs podchorążych rezerwy 6 DP przy 20 pułku piechoty Ziemi Krakowskiej w Krakowie[4]. 2 stycznia 1939 został przeniesiony do „Szkoły Orląt”[a]. Posiadając wcześniejsze umiejętności pilotażu trafił od razu do zaawansowanej grupy, szkolonej w przyspieszonym tempie. Do wybuchu wojny został przeszkolony jako pilot myśliwski na samolotach PWS-10 i PZL P.7[3].

Po rozpoczęciu II wojny światowej został 18 września 1939 roku ewakuowany ze swoją grupą podchorążych do Rumunii i tam internowany. Uciekł z internowania i wraz z innymi polskimi lotnikami na pokładzie statku „Aghios Nicolaos” dopłynął z Bałcziku do Bejrutu, a stamtąd francuskim transportowcem „Ville de Strasbourg” 29 października dotarł do Marsylii[3]. Został zakwaterowany w Istres i Bazie Bron pod Lyonem, gdzie odbył szkolenie na samolotach francuskich[5].

Został wyznaczony do grupy lotników, która miała tworzyć polskie lotnictwo w Wielkiej Brytanii. 17 lutego 1940 wypłynął z Cherbourga do Southampton i został przydzielony do Stacji RAF w Eastchurch[6]. Po odmowie złożenia przysięgi na wierność królowi Wielkiej Brytanii został jednak odesłany 13 marca do Francji i skierowany do piechoty, do obozu w Bressuire, a następnie do Lyon[6]. 24 czerwca 1940, po interwencji delegacji podchorążych, został ponownie ewakuowany statkiem SS Arandora Star z Jean de Luz do Liverpoolu[7]. Przebywał w różnych bazach, przechodząc szkolenie na angielskim sprzęcie lotniczym. Otrzymał numer służbowy RAF P-1684[8].

7 maja 1941 roku został przydzielony do brytyjskiego 605 dywizjonu myśliwskiego RAF, w którego składzie wykonał dwa loty operacyjne, po czym został przeniesiony do polskiego 315 dywizjonu myśliwskiego[9]. Latał tam na samolotach Hawker Hurricane, następnie Supermarine Spitfire II i V[9]. Pierwszy lot bojowy wykonał 9 sierpnia 1941 roku nad Francją (w drodze powrotnej lądował przygodnie z braku paliwa, lecz nie uszkodził samolotu)[9]. Brał udział w walkach powietrznych, 21 października 1941 roku jego samolot został poważnie uszkodzony, lecz powrócił na lotnisko[9]. 1 stycznia 1942 roku awansował na stopień oficerski podporucznika[9]. 25 sierpnia 1943 roku po odbyciu pierwszej tury lotów został skierowany na odpoczynek do szkolnictwa jako instruktor[9]. 1 marca 1944 roku został przydzielony do 317 dywizjonu myśliwskiego, w składzie którego walczył nad Francją po inwazji alianckiej[9]. 30 sierpnia 1944 roku został przeniesiony do 302 dywizjonu myśliwski, jako dowódca eskadry A[9]. 1 lutego 1945 roku po odbyciu drugiej tury lotów został przeniesiony do sztabu 131 Skrzydła Myśliwskiego jako oficer taktyczny[10]. 1 marca 1945 roku awansował na stopień kapitana[10]. Po wojnie, od 1 września 1945 roku do rozformowania w grudniu 1946 roku latał w 308 dywizjonie myśliwskim jako dowódca eskadry A[10]. W czasie wojny wykonał w sumie 200 lotów bojowych i 43 loty operacyjne[10].

22 lipca 1947 roku powrócił do Polski, po czym zamieszkał w Trzebini. W ramach represji okresu stalinizmu, nie mógł znaleźć zatrudnienia w lotnictwie i w 1948 roku odebrano mu licencję pilota, po czym musiał podjąć pracę w hutnictwie[11]. Po odwilży politycznej w czerwcu 1957 roku odzyskał licencję pilota, po czym od 1 października 1957 roku podjął pracę jako pilot Zespołu Lotnictwa Sanitarnego w Zielonej Górze[12]. 29 maja 1973 roku musiał lądować przymusowo z powodu awarii silnika samolotu Let L-200 Morava, po czym wyciągnął z wraku pasażerów. Za ten czyn został odznaczony Medalem za Ofiarność i Odwagę[13]. W 1976 roku przeszkolił się także na śmigłowcach Mi-2[10]. Był wieloletnim kierownikiem Zespołu Lotnictwa Sanitarnego w Zielonej Górze[14]. 31 maja 1981 roku odszedł na emeryturę[10].

W 1973 roku awansował na stopień majora, a w 2000 roku – podpułkownika w stanie spoczynku[10].

W 1995 wydał swoje wspomnienia zatytułowane „Zranione skrzydło”. W 1997 otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Trzebini[10]. 31 stycznia 2012 Rada Miasta Zielona Góra „za przyczynienie się do sławy polskiego żołnierza i w uznaniu zasług dla Miasta” nadała mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Zielona Góra[15] Zmarł 26 września 2012 r., został pochowany na cmentarzu komunalnym w Zielonej Górze[16].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W 1950 roku ożenił się z Barbarą Kamińską, z którą miał dwoje dzieci[10].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Prawdopodobnie była to Szkoła Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Radomiu-Sadkowie.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jaworski 1995 ↓, s. 11.
  2. ↑ Jaworski 1995 ↓, s. 19.
  3. ↑ a b c d Zmyślony 2012 ↓, s. 28.
  4. ↑ Jaworski 1995 ↓, s. 20.
  5. ↑ Jaworski 1995 ↓, s. 46.
  6. ↑ a b Jaworski 1995 ↓, s. 45.
  7. ↑ Jaworski 1995 ↓, s. 50.
  8. ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 246.
  9. ↑ a b c d e f g h Zmyślony 2012 ↓, s. 29.
  10. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Zmyślony 2012 ↓, s. 30.
  11. ↑ Jaworski 1995 ↓, s. 176-177.
  12. ↑ Jaworski 1995 ↓, s. 177-178.
  13. ↑ Jaworski 1995 ↓, s. 18-187.
  14. ↑ Zmarł Edward Jaworski, pilot Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie [online], Onet.pl, 1 października 2012 [zarchiwizowane z adresu 2012-10-04].
  15. ↑ Uchwała Nr XXVII.213.2012 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 31 stycznia 2012 r. w sprawie nadania honorowego obywatelstwa miasta Zielona Góra.
  16. ↑ Edward Jaworski. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2023-07-11]. (pol.).
  17. ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 426.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edward_Jaworski&oldid=71196111”