Eciton

	Eciton
	Latreille, 1804
	; Robotnica Eciton vagans
	; Głowa tego samego okazu
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Rodzina	mrówkowate
Podrodzina	Ecitoninae
Plemię	Ecitonini
Rodzaj	Eciton
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Eciton – rodzaj mrówek z podrodziny Ecitoninae. Należą tu neotropikalne mrówki koczujące (nomadne). Gatunkiem typowym jest E. hamatum. Najlepiej poznanymi gatunkami są E. burchellii i E. hamatum.

Morfologia

Robotnice Eciton są polimorficzne. Wyróżnia się wśród nich cztery podkasty: robotnice minor, opiekujące się potomstwem i królową; robotnice media, odpowiedzialne za zdobywanie pokarmu; robotnice submajor, transportujące pokarm do gniazda i robotnice major (żołnierze), odpowiedzialne za obronę kolonii. Te ostatnie charakteryzują się olbrzymimi, sierpowatymi żuwaczkami. Podkasta submajor jest szczególnie wyraźnie wyodrębniona u gatunku E. burchellii^[2].

U E. burchellii i E. hamatum liczba stadiów larwalnych wynosi pięć^[3].

E. hamatum ma dobrze rozwinięte gruczoły pygidialny i postpygidialny, nie mają natomiast gruczołu analnego. Dobrze rozwinięty jest za to nabłonek gruczołowy na powierzchni VII sternitu^[4]. U tego rodzaju występuje również gruczoł Dufoura, którego wydzielina odgrywa rolę w komunikacji między robotnicami^[5]. Posiadają gruczoł jadowy i żądło; jad E. burchellii zawiera skatol^[5].

Biologia

Eciton żyją w dużych koloniach, których liczebność szacowano na 150–700 tysięcy (E. burchellii) i 100–500 tysięcy (E. hamatum)^[6].

Mrówki Eciton charakteryzują się dwufazowym cyklem życiowym, w którym na zmianę występują faza osiadła (stacjonarna) i faza wędrowna (nomadna). W fazie stacjonarnej, trwającej około trzech tygodni, mrówki nie przemieszczają się, a robotnice z własnych ciał tworzą tymczasowe gniazdo, w środku którego chroniona jest królowa i jaja. W tym czasie królowa składa olbrzymie ilości jaj. Królowa E. burchellii może żyć sześć lat, w tym czasie ze złożonych przez nią jaj wylęga się około trzech milionów robotnic^[7]. Robotnice odbywają tzw. rajdy, penetrując okolicę i zabijając zwierzęta które nie są w stanie przed nimi uciec. U większości gatunków Eciton zdobyczą są wyłącznie inne owady społeczne, przede wszystkim mrówki. U E. burchellii, wyjątkowo, około 50% pokarmu stanowią mrówki, a na resztę składają się duże stawonogi i małe kręgowce^[8].

W fazie nomadnej, trwającej około dwóch tygodni, mrówki przemieszczają się w poszukiwaniu nowych żerowisk.

Wiele organizmów wykształciło złożone zależności z koloniami Eciton. Muchówki z rodzaju Stylogaster (Conopidae) i z rodziny Tachinidae składają jaja do ciał uciekających przed mrówkami owadów. Larwy rozwijają się w nich jako parazytoidy; jest to stosunkowo ryzykowna strategia ewolucyjna, ponieważ część tych owadów ostatecznie zostanie jednak złapana i pożarta przez mrówki. Myrmekofilne chrząszcze kusakowate i gnilikowate (m.in. Euxenister) przemieszczają się razem z kolonią^[9]. Marszom mrówek towarzyszą liczne ptaki, polujące na uciekające przed mrówkami owady^[10]^[11]. Pewne gatunki motyli Ithomiini odżywiają się odchodami tych ptaków^[12].

Wyspecjalizowane roztocze Circocylliba crinita spotykane są wyłącznie na wewnętrznej powierzchni żuwaczek E. dulcium^[13]. Nicienie Agamomermis ecitoni są pasożytami wewnętrznymi robotnic Eciton burchellii^[14].

Historia badań

Rodzaj Eciton opisał jako pierwszy Pierre-André Latreille w 1804^[15]. Cykl życiowy tych mrówek poznano dzięki pracom Theodore′a Christiana Schneirli.

Gatunki

Eciton burchellii(inne języki) Westwood, 1842
Eciton drepanophorum(inne języki) (F. Smith, 1858)
Eciton dulcium(inne języki) Forel, 1912
Eciton hamatum Fabricius, 1782
Eciton jansoni Forel, 1912
Eciton lucanoides Emery, 1894
Eciton mexicanum Roger, 1863
Eciton quadriglume (Haliday, 1836)
Eciton rapax F. Smith, 1855
Eciton setigaster Borgmeier, 1953
Eciton uncinatum Borgmeier, 1953
Eciton vagans Olivier, 1792

Przypisy

↑ Eciton, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Powell S, Franks NR. Caste evolution and ecology: a special worker for novel prey. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 272 (1577), s. 2173-2180, 2005. DOI: 10.1098/rspb.2005.3196.
↑ Wheeler GC, Wheeler J. Young larvae of Eciton (Hymenoptera: Formicidae: Dorylinae). „Psyche”. 93, s. 341-350, 1986. DOI: 10.1155/1986/98071.
↑ Hölldobler & Wilson, 1990 s. 235
↑ ^a ^b Sarah J.S.J. Keegans Sarah J.S.J. i inni, Volatile glandular secretions of three species of new world army ants, Eciton burchelli, Labidus coecus, and Labidus praedator, „Journal of Chemical Ecology”, 19 (11), 1993, s. 2705–2719, DOI: 10.1007/BF00980702, ISSN 0098-0331 (ang.).
↑ Bert Hölldobler, Edward Raymond Wilson: The Ants. Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press, 1990, s. 161. ISBN 0-674-04075-9.
↑ Franks 1985 Cytat za Hölldobler & Wilson, 1990
↑ Franks NR. Ecology and population regulation in the army ant Eciton burchelli. W: Leigh EG Jr., Rand AS, Windsor DM (ed.): The ecology of a tropical forest: seasonal rhythms and long-term changes. Oxford University Press; 1983. ss 389–395
↑ Guests of Eciton hamatum (Fab.) collected by Professor WM Wheeler. Psyche (1925) PDF
↑ E OE.O. Willis E OE.O., Y.Y. Oniki Y.Y., Birds and Army Ants, 28 listopada 2003, DOI: 10.1146/annurev.es.09.110178.001331 (ang.).
↑ Peter H. Wrege, Martin Wikelski, James T. Mandel, Thomas Rassweiler, and Iain D. Couzin. Antbirds parasitize foraging army ants. „Ecology”. 86, s. 555-559, 2005. DOI: 10.1890/04-1133.
↑ TS Ray, CC Andrews. Antbutterflies: Butterflies That Follow Army Ants to Feed on Antbird Droppings. „Science”. 210 (4474), s. 1147-1148, 1980. DOI: 10.1126/science.210.4474.1147. PMID: 17831470.
↑ Army Ant Mites: the Most Specialized Mites Found on Any Social Insect
↑ Poinar G, et al. Recent and fossil nematode parasites (Nematoda: Mermithidae) of Neotropical ants. „Journal of invertebrate pathology”. 91 (1), s. 19-26, 2006. DOI: 10.1016/j.jip.2005.10.003.
↑ Latreille PA. Tableau méthodique des insectes. Classe huitième. Insectes, Insecta. Nouveau Dictionnaire d’Histoire Naturelle 24: 129-200 (1804)

Linki zewnętrzne

Genus: Eciton – AntWeb. [dostęp 2009-10-17].

[itis-1] Eciton, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[2] Powell S, Franks NR. Caste evolution and ecology: a special worker for novel prey. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 272 (1577), s. 2173-2180, 2005. DOI: 10.1098/rspb.2005.3196.

[3] Wheeler GC, Wheeler J. Young larvae of Eciton (Hymenoptera: Formicidae: Dorylinae). „Psyche”. 93, s. 341-350, 1986. DOI: 10.1155/1986/98071.

[4] Hölldobler & Wilson, 1990 s. 235

[keegans-5] Sarah J.S.J. Keegans Sarah J.S.J. i inni, Volatile glandular secretions of three species of new world army ants, Eciton burchelli, Labidus coecus, and Labidus praedator, „Journal of Chemical Ecology”, 19 (11), 1993, s. 2705–2719, DOI: 10.1007/BF00980702, ISSN 0098-0331 (ang.).

[6] Bert Hölldobler, Edward Raymond Wilson: The Ants. Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press, 1990, s. 161. ISBN 0-674-04075-9.

[7] Franks 1985 Cytat za Hölldobler & Wilson, 1990

[8] Franks NR. Ecology and population regulation in the army ant Eciton burchelli. W: Leigh EG Jr., Rand AS, Windsor DM (ed.): The ecology of a tropical forest: seasonal rhythms and long-term changes. Oxford University Press; 1983. ss 389–395

[9] Guests of Eciton hamatum (Fab.) collected by Professor WM Wheeler. Psyche (1925) PDF

[10] E OE.O. Willis E OE.O., Y.Y. Oniki Y.Y., Birds and Army Ants, 28 listopada 2003, DOI: 10.1146/annurev.es.09.110178.001331 (ang.).

[11] Peter H. Wrege, Martin Wikelski, James T. Mandel, Thomas Rassweiler, and Iain D. Couzin. Antbirds parasitize foraging army ants. „Ecology”. 86, s. 555-559, 2005. DOI: 10.1890/04-1133.

[12] TS Ray, CC Andrews. Antbutterflies: Butterflies That Follow Army Ants to Feed on Antbird Droppings. „Science”. 210 (4474), s. 1147-1148, 1980. DOI: 10.1126/science.210.4474.1147. PMID: 17831470.

[13] Army Ant Mites: the Most Specialized Mites Found on Any Social Insect

[14] Poinar G, et al. Recent and fossil nematode parasites (Nematoda: Mermithidae) of Neotropical ants. „Journal of invertebrate pathology”. 91 (1), s. 19-26, 2006. DOI: 10.1016/j.jip.2005.10.003.

[15] Latreille PA. Tableau méthodique des insectes. Classe huitième. Insectes, Insecta. Nouveau Dictionnaire d’Histoire Naturelle 24: 129-200 (1804)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]