Dziewa

Dziewa

wieś
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	inowrocławski
Gmina	Dąbrowa Biskupia
Liczba ludności (III 2011)	54
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	88-133
Tablice rejestracyjne	CIN
SIMC	0083859
Położenie na mapie gminy Dąbrowa Biskupia Dziewa
Położenie na mapie Polski Dziewa
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Dziewa
Położenie na mapie powiatu inowrocławskiego Dziewa
52°43′51″N 18°27′16″E

Dziewa – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Dąbrowa Biskupia.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1252 r. - W średniowieczu we wsi znajdowała się kaplica, do której przyjeżdżali odprawiać msze kanoni­cy kolegiaty Św. Wita w Kruszwicy. Uposażenie tej ka­plicy zwane było prebendą i przejęło nazwę od wsi, w której się znajdowało. Prebenda Dziewa jest wzmiankowana w najstarszym spisie świętopietrza z lat 1325-1327. Należała wtedy do kanoników kolegiaty Św. Piotra w Kruszwicy, którzy stopniowo przejmowa­li uposażenie kanoników od Św. Wita. Prawo patrona­tu nad prebendą przysługiwało królowi. W 1488 roku król Kazimierz Jagiellończyk podarował prebendę sta­roście kruszwickiemu Andrzejowi Oporowskiemu her­bu Sulima. W XVI wieku przez niedopatrzenie archi­diakona kruszwickiego Stanisława Mielżyńskiego, łąka należąca do prebendy Dziewa, została włączona do uposażenia probostwa w Pieraniu. W latach 1564–1565 prebendę Dziewa posiadał ksiądz Dąmbski. W latach 1578–1582 biskup włocławski Stanisław Karnkowski przekazał prebendę kapitule włocławskiej.

W 1710 roku posiadał Dziewę kustosz kapituły włocławskiej, kanonik poznański Franciszek Wysoc­ki. W 1770 roku należała do Andrzeja Słubickiego herbu Prus II, miecznika inowrocławskiego. W 1774 roku była w posiadaniu Dąbkowskiego. W 1780 ro­ku Dziewa wraz z karczmą Czajka należała do Danie­la Mittelstaedta, który w tym roku sprzedał ją Alekse­mu Malczewskiemu. W 1796 roku właścicielami wsi byli Maciej i Magdalena Szuwalscy. Ich córka Anna poślubiła Jana Sobeskiego. Sobescy stali się właścicie­lami Dziewy w 1841 roku. W 1865 roku sprzedali majątek Józefie Kapelańskiej. W 1881 roku wieś na­byli Niemcy Rudolf Timm i jego żona Wanda z do­mu Wegner. Wieś pozostawała w ręku rodziny Tim-mów do 1919 roku, kiedy to przeszła na własność Władysława Sucharskiego, po którym w 1927 roku dziedziczyła Pelagia Sucharska. W 1946 roku mają­tek przejął Skarb Państwa Polskiego.

w 1252 roku między Dziewą a Paprosem istnia­ła komora celna przy przeprawie przez Bachorzę, z której cło pobierał kasztelan kruszwicki. W 1489 r. we wsi znajdowało się 11 łanów ziemi zasiedlo­nej i 1 łan opuszczony. W latach 1510–1511 docho­dy z 7 łanów w Dziewie czerpało staro­stwo inowrocławskie. W 2 poł. XVI w. znaj­dował się tu folwark i 4 łany ziemi chłopskiej. Wieś była wówczas zalewana przez jezioro Gopło wskutek spię­trzenia wód Noteci przez groblę młyńską w Mą­twach. Od XIV do XVIII w. wieś należała do wo­jewództwa inowrocławskiego. W latach 1655–1660 szkody wyrządziła wojna polsko-szwedzka. Zniszcze­nia gospodarcze spowodowane zostały również przez wojnę północną w latach 1700-1721.

W 1710 r. posiadał Dziewę kustosz kapituły włocławskiej, kanonik poznański Franciszek Wysoc­ki. W 1770 r. należała do Andrzeja Słubickiego herbu Prus II, miecznika inowrocławskiego. W 1774 r. była w posiadaniu Dąbkowskiego. W 1780 r. Dziewa wraz z karczmą Czajka należała do Danie­la Mittelstaedta, który w tym roku sprzedał ją Alekse­mu Malczewskiemu. W 1796 r. właścicielami wsi byli Maciej i Magdalena Szuwalscy. Ich córka Anna poślubiła Jana Sobeskiego. Sobescy stali się właścicie­lami Dziewy w 1841 r. W 1865 r. sprzedali majątek Józefie Kapelańskiej. W 1881 r. wieś na­byli Niemcy Rudolf Timm i jego żona Wanda z do­mu Wegner. Wieś pozostawała w ręku rodziny Timmów do 1919 r., kiedy to przeszła na własność Władysława Sucharskiego, po którym w 1927 r. dziedziczyła Pelagia Sucharska. W 1946 r. mają­tek przejął Skarb Państwa Polskiego. W wyniku I rozbioru Polski w 1772 r. Dzie­wa przypadła Prusom. W 1780 r. wieś zamieszki­wało 43 chłopów, w tym 3 innowierców. W latach 1807–1815 Dziewa wchodziła w skład Księstwa War­szawskiego. W 1815 r. przeszła ponownie pod pa­nowanie Prus. W połowie XIX w. przeprowadzo­no meliorację gruntów. W latach 80. XIX w. wieś zajmowała obszar 1143 mórg, na którym mieszkało 115 osób, w tym 104 katolików i 11 ewangelików. Wśród mieszkańców było 55 analfabetów. Niedaleko wsi znajdowała się karczma Czajka. Na początku XX w. w Dziewie i Głojkowie został wydzielony przez państwo pruskie okręg łowiecki o powierzchni 625 ha. Wieś zajmowała wówczas obszar 387,21 ha. Zamieszkiwało ją 160 osób.

W 1919 r. wieś znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej. W latach 20. XX w. fol­wark specjalizował się w hodowli owiec. W 1933 r. wieś weszła w skład gminy obwodowej Dąbro­wa Biskupia. W latach 1939–1945 Dziewa znajdowała się pod okupacją hitlerowską. Wieś była miejscem kaźni 12 Polaków o nieustalonych nazwiskach. Niemcy za­mordowali 2 mieszkańców Dziewy, których zwłoki w 1945 roku ekshumowano i pochowano na cmenta­rzu w Pieraniu. Wieś została wyzwolona w styczniu 1945 r.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 54 mieszkańców. Jest 24. co do wielkości miejscowością gminy Dąbrowa Biskupia.

Zabytki

Dwór z końca XIX w. - Dwór opuszczony, w ruinie

Park z końca XIX w. - o pow. około 1,5ha. W jego płd. części znajduje się urokliwy staw. Układ parku jest nieczytelny ze względu na bujnie rozrastające się samosiewy krzewów i drzew liściastych. Wśród cennego starodrzewu dominują dęby szypułkowe, w tym okazy pomnikowe.

Obora i spichlerz. z XIX w.

Domy kolonii mieszkalnej z końca XIX w.

Linki zewnętrzne

• Dziewa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 289 .
• Źródło: Gmina Dąbrowa Biskupia / Historia i współczesność / Informator / autor: Katarzyna Hewner
• tekst: http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/980/ Marek polskiezabytki.pl 2011