Duranta
 Duranta wzniesiona | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
duranta | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Duranta L. Sp. Pl. 637. 1 Mai 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
D. erecta Linnaeus[3] | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Duranta (Duranta L.) – rodzaj roślin należących do rodziny werbenowatych (Verbenaceae). Obejmuje 17[5] do ok. 20[6] gatunków. Rośliny te występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej obu kontynentów amerykańskich[5][6] (od Bermudów i Florydy po Argentynę[7]). Duranta wzniesiona D. erecta introdukowana została do południowej i wschodniej Azji[5][8], do międzyzwrotnikowej Afryki[4] i Australii[7].
Niektóre gatunki z tego rodzaju uprawiane są jako rośliny ozdobne, przy czym zdecydowanie najbardziej popularna jest duranta wzniesiona[5][9]. Roślina ta uprawiana może być w gruncie w strefach mrozoodporności od 10 do 12. Nadaje się do formowania i prowadzona jest zarówno jako niewielkie drzewko, jak i przycinany krzew, często też sadzona jest w formie żywopłotów. Mięsiste owoce opisywane są jako trujące[9]. Walorami tego gatunku jest szybki wzrost i efektowne kwiaty[10]. Wyhodowano różne odmiany ozdobne o odmiennym niż typowe ubarwieniu liści i kwiatów[9].
Nazwa rodzajowa upamiętnia francuskiego botanika i lekarza papieskiego Castora Durante (ok. 1529–1590)[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Niewielkie drzewa i krzewy o pędach prosto wzniesionych lub przewisających, czasem ciernistych[6], niewyraźnie czworokanciastych, nagich lub owłosionych[7].
- Liście
- Zimozielone[9] lub sezonowe[4]. Ogonkowe[4], naprzeciwległe lub w pozornych okółkach, pojedyncze, całobrzegie, piłkowane lub ząbkowane[6][8].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowe lub wyrastające w kątach liści silnie zwykle wydłużone i luźne kłosy. Kwiaty zwykle szypułkowe wsparte są drobnymi przysadkami. Kielich kształtu rurkowatego lub dzwonkowatego tworzony jest przez pięć zrośniętych działek na końcu z 5 łatkami. Płatki korony niebieskie, fioletowe lub białe, mniej lub bardziej promieniste, w dole zrośnięte w rurkę, w górze z szeroko rozpostartymi łatkami[6]. Czasem opisywana jest jako dwuwargowa z dolną wargą trójłatkową i większą, górną, dwułatkową[8]. Pręciki płodne są cztery, schowane w rurce korony. Zalążnia powstaje z czterech owocolistków, każdy z dwiema komorami, w których rozwijają się pojedyncze zalążki, których w sumie jest 8. Szyjka słupka na szczycie słabo rozdziela się na czworo i zakończona jest główkowatymi znamionami[6].
- Owoce
- Mięsiste pestkowce[4] z czterema dwunasiennymi pestkami, na szczycie z trwałymi działkami kielicha[6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj z rodziny werbenowatych Verbenaceae[2][11]. W obrębie rodziny rodzaj jest blisko spokrewniony z Citharexylum, cechuje się też szeregiem podobieństw do roślin z rodzaju Rhaphithamnus[7].
- Wykaz gatunków[4]
- Duranta arida Britton & P.Wilson
- Duranta armata Moldenke
- Duranta cajamarcensis Moldenke
- Duranta costaricensis (Donn.Sm.) Standl.
- Duranta dombeyana Moldenke
- Duranta erecta L. – duranta wzniesiona[9]
- Duranta × lineata Hayek
- Duranta mandonii Moldenke
- Duranta mutisii L.f.
- Duranta neblinensis Aymard & J.R.Grande
- Duranta obtusifolia Kunth
- Duranta parvifolia Moldenke
- Duranta × penlandii Moldenke
- Duranta peruviana Moldenke
- Duranta × rupestris Hayek
- Duranta serratifolia (Griseb.) Kuntze
- Duranta × skottsbergiana Moldenke
- Duranta sprucei Briq.
- Duranta stenostachya Tod.
- Duranta steyermarkii Moldenke
- Duranta triacantha Juss.
- Duranta vestita Cham.
- Duranta woronowii Moldenke
- Duranta wrightii Moldenke
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-04-09] (ang.).
- ↑ a b c Duranta L.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-04-09].
- ↑ a b c d e f g Duranta L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-04-09].
- ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 459, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e f g K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 467. ISBN 978-3-642-62200-7.
- ↑ a b c d e Ahmad Abid Munir. A taxonomic revision of the genus Duranta L. (Verbenaceae) in Australia. „Journal of the Adelaide Botanic Gardens”. 16, s. 1-16, 1995.
- ↑ a b c Duranta Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-04-09].
- ↑ a b c d e Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 317, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Christopher Brickell (red.): Encyclopedia of plants & flowers. New York: American Horticultural Society, 2012, s. 568. ISBN 978-0-7566-6857-0.
- ↑ Genus: Duranta L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2020-04-09].