Duk

Duk
	Pygathrix
	É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812
	; Duk wspaniały (P. nemaeus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpokształtne
Parvordo	małpy wąskonose
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Podrodzina	gerezy
Plemię	Presbytini
Rodzaj	duk
	Typ nomenklatoryczny
	Simia nemaeus Linnaeus, 1771
Synonimy
	Daunus J.E. Gray, 1821;
	Daunus J.E. Gray, 1821;
Gatunki
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Duk^[3] (Pygathrix) – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny gerez (Colobinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w orientalnej Azji^[4]^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 49–60 cm, samców 55–66 cm, długość ogona samic 42–80 cm, samców 52–84 cm; masa ciała samic 4,7–11,7 kg, samców 8–12,5 kg^[6]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1812 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w artykule poświęconym systematyce ssaków, opublikowanym na łamach Annales du Muséum d’histoire naturelle^[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) duka wspaniałego (P. nemaeus).

Etymologia

Pygathrix: gr. πυγη pugē ‘zad’; θριξ thrix, τριχος trikhos ‘włosy’^[8].
Daunus: w mitologii greckiej Daunos (gr. Δαυνος Daunos) był królem Apulii^[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Simia nemaeus Linnaeus, 1771.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]^[7]^[4]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[6]^[4]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[6]^[4]^[7]	Podstawowe wymiary^[6]^[7]^[a]	Status IUCN^[11]
Pygathrix nemaeus	(Linnaeus, 1771)	duk wspaniały	gatunek monotypowy	wschodnio-centralny i południowo-wschodni Laos, północny i centralny Wietnam (bardzo rozdrobniony) oraz niewielki obszar w północno-wschodniej Kambodży (Voensei, prowincja Rôttanak Kiri)	DC: 49–63 cm DO: 42–66 cm MC: 6–11,6 kg	CR
Pygathrix cinerea	Nadler, 1997	duk szaronogi	gatunek monotypowy	środkowy Wietnam (prowincje Quảng Nam, Kon Tum, Quảng Ngãi, Gia Lai i Bình Định) oraz niewielki obszar w północno-wschodniej Kambodży	DC: 51–66 cm DO: 54–65 cm MC: 4,7–12,5 kg	CR
Pygathrix nigripes	(Milne-Edwards, 1871)	duk czarnonogi	gatunek monotypowy	wschodnia Kambodża (na wschód od rzeki Mekong, na południe od rzeki Srepok) i południowo-zachodni Wietnam (od około 14° szerokości geograficznej północnej do południowego Parku Narodowego Cát Tiên); niepotwierdzony w południowym Laosie	DC: 54–63 cm DO: 65–84 cm MC: 6–11 kg	CR

Kategorie IUCN: CR – gatunek krytycznie zagrożony.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des quadrumanes, ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 19, s. 90, 1812. (fr.).
↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 298, 1821. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 254. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Pygathrix. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 725–726. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 166. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 599.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 218.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-10]. (ang.).
↑ Taxonomy: Pygathrix - Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 599, seria: North American Fauna. (ang.).

[11] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Geoffroy-1] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des quadrumanes, ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 19, s. 90, 1812. (fr.).

[Gray-2] J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 298, 1821. (ang.).

[Cichocki&inni-3] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 254. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Pygathrix. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].

[Zinner&inni-6] D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 725–726. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[amw-7] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 166. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655755_599]-8] Palmer 1904 ↓, s. 599.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655374_218]-9] Palmer 1904 ↓, s. 218.

[mdd-10] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-10]. (ang.).

[12] Taxonomy: Pygathrix - Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[a]

[11]