Dsungaripterus

Dsungaripterus
Yang, 1964
Okres istnienia: jura późna–kreda wczesna PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 161.5/100.5 161.5/100.5
Dsungaripterus weii
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Rząd	pterozaury
Podrząd	pterodaktyle
Nadrodzina	Dsungaripteroidea
Rodzina	Dsungaripteridae
Rodzaj	Dsungaripterus
Gatunki
Dsungaripterus weii (typowy) Yang, 1964 Dsungaripterus brancai Yang, 1964

Dsungaripterus – rodzaj pterozaura z rodziny Dsungaripteridae żyjącego od późnej jury do wczesnej kredy na terenie dzisiejszych Chin, Korei Południowej oraz Tanzanii. Jego nazwa oznacza „skrzydło z Basenu Junngar” (od miejsca znalezienia w Chinach).

Morfologia

Czaszka Dsungaripterus weii

Dsungaripterus był średniej wielkości pterozaurem – rozpiętość skrzydeł dochodziła do około 3–3,5 m, a długość czaszki do około 50 cm. Miał bardzo długi dziób z ostrymi, wygiętymi ku górze końcami. W tylnej części szczęk tkwiły krótkie, mocne płaskie zęby. Na szczycie czaszki znajdował się niewysoki grzebień, służący przypuszczalnie do ozdoby, być może zwiększający również właściwości aerodynamiczne. Dsungaripterus miał stosunkowo niewielkie oczodoły, kości o grubych ściankach oraz długie kończyny.

Filogeneza i klasyfikacja

Dsungaripterus jest rodzajem typowym rodziny Dsungaripteridae należącej do nadrodziny Dsungaripteroidea, stanowiącej część większego kladu Lophocrania, wchodzącego w skład podrzędu pterodaktyli. Jego najbliższymi krewnymi są również należące do Dsungaripteridae: Domeykodactylus, Lonchognathosaurus, Noripterus i „Phobetor”. „Phobetor” parvus był początkowo opisany jako Dsungaripterus parvus, jednak późniejsze badania wykazały jego odrębność od Dsungaripterus. Obecnie rodzaj Dsungaripterus obejmuje dwa gatunki: D. weii, będący gatunkiem typowym, oraz D. brancai.

Paleobiologia i paleoekologia

Dsungaripterus prowadził prawdopodobnie nadmorski tryb życia, na co wskazuje budowa dzioba – odpowiednia do brodzenia w mokrym piasku (jak dzisiejsze brodźce) i miażdżenia małży, krabów oraz innych niewielkich zwierząt chronionych przez twarde skorupy czy muszle. Badania Unwina i współpracowników (1997), wspierane przez Lima, Baeka i Yanga (2002) wskazują jednak na możliwy kontynentalny habitat Dsungaripterus. Hipotezę tę wspiera materiał kopalny – liczne szczątki pterozaurów z tego rodzaju odnajdowano w osadach lądowych, a nie morskich i nadmorskich. Możliwe, że kostny grzebień był jednym z przejawów dymorfizmu płciowego u tych pterozaurów, co wskazywałoby na terytorializm lub występowanie u nich okresu godowego.

Historia odkryć

Dsungaripterus został opisany w 1964 przez chińskiego paleontologa Yanga Zhongjiana. Gatunek typowy, D. weii, znany jest z kilku dobrze zachowanych, lecz niekompletnych szkieletów odkrytych w Sinciangu w Chinach. W 1973 opisany został – również przez Yanga – drugi gatunek – D. brancaii, występujący na terenach dzisiejszej Tanzanii. W 1982 Bakhurina opisał D. parvus. Obecnie jest on uznawany za przedstawiciela blisko spokrewnionego z Dsungaripterus, lecz odrębnego rodzaju. W 2002 w Korei Południowej odkryto kości nienazwanego jeszcze gatunku Dsungaripterus.