Dom Wedla w Warszawie
52°12′20″N 21°01′20″E/52,205556 21,022222 nr rej. 1613-A z 4.03.1996[1]
| |
 Dom Wedla, widok od strony skrzyżowania ulic Puławskiej i Madalińskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Puławska 28 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Ukończenie budowy |
1936 |
| Ważniejsze przebudowy |
lata 60. XX wieku – zabudowa parteru, 2008 – renowacja elewacji |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°12′20″N 21°01′20″E/52,205556 21,022222
| |
Dom Wedla, także kamienica Jana Wedla[3] – kamienica zbudowana w 1936 przy ul. Puławskiej 28 róg ul. Madalińskiego na warszawskim Mokotowie.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Budynek został zaprojektowany przez Juliusza Żórawskiego w nawiązaniu do pięciu zasad architektury nowoczesnej Le Corbusiera[3]. Jest przykładem architektury funkcjonalnej[2]. Świadczy o tym elewacja bez zdobień, niezabudowany parter oraz płaski dach z przeznaczeniem na taras rekreacyjny.
Jedną z cech charakterystycznych budynku jest kratownica umieszczona na dachu, na której niegdyś znajdował się neon firmy E. Wedel. Zgodnie z duchem stylu międzynarodowego, budynek nie miał zdobień zewnętrznych (poza płaskorzeźbą Tygrys Stanisława Komaszewskiego). W holu umieszczono malowidło ścienne Zofii Stryjeńskiej Taniec góralski[3]. Nie zachowała się rzeźba Koziołek (nazywana także Sielanką) Stanisława Komaszewskiego, która znajdowała się na wewnętrznym dziedzińcu[3].
Budynek był bardzo dobrze wyposażony, miał eleganckie windy, chromowane skrzynki pocztowe, spalarnie śmieci, zbiorczą antenę radiową, a klatki schodowe wyłożone były ozdobną terakotą.
W czasie powstania warszawskiego, w sierpniu 1944, zajmowany przez Niemców budynek był atakowany przez żołnierzy zgrupowania pułku „Baszta”, jednak powstańcom nie udało się go zdobyć[4]. Ulica Puławska aż po ul. Odyńca była w zasięgu znajdujących się w budynku niemieckich cekaemów[5].
W latach 60. XX w. parter budynku został zabudowany i umieszczono w nim sklepy, a ogród, wraz ze znajdującymi się tam rzeźbami, zniszczono.
W 1996 budynek został wpisany do rejestru zabytków[1].
Do renowacji, przeprowadzonej w 2008 roku, na elewacji widoczne były ślady kul z czasów II wojny światowej. Podczas remontu użyto tynku sprowadzonego z Niemiec o składzie niemal identycznym z oryginalnym. Mimo to skucie oryginalnej elewacji oraz ogólny efekt renowacji wywołały kontrowersje[6].
W 2019 staraniem wspólnoty mieszkaniowej na znajdującej się na dachu budynku kratownicy odtworzono przedwojenny neon E. WEDEL CZEKOLADA, wykonany przez Muzeum Neonów[7][8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 5. [dostęp 2020-08-02].
- ↑ a b Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 184.
- ↑ a b c d Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 71. ISBN 83-60350-00-0.
- ↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 750. ISBN 978-83-240-1057-8.
- ↑ Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 197. ISBN 83-11-07078-4.
- ↑ Tomasz Urzykowski: Sknocili Dom Wedla na Mokotowie. gazeta.pl, 2009-02-17. [dostęp 2011-12-24]. (pol.).
- ↑ Tomasz Urzykowski. Czekoladowy neon. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 16 grudnia 2019.
- ↑ Tadeusz Michalski. Wzdłuż Puławskiej. „Skarpa Warszawska”. 2 (130), s. 25, luty 2020.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dariusz Błaszczyk: Juliusz Żórawski – przerwane dzieło modernizmu. Warszawa: Salix Alba, 2010, s. 85-88, seria: Architekci Polscy 20. Wieku. ISBN 978-83-93093-70-0.