Dmitrij Pawłow

Dmitrij Pawłow
Дмитрий Григорьевич Павлов
	; Dmitrij Pawłow w mundurze komkora RKKA (czerwiec-lipiec 1937)
	generał armii
Pełne imię i nazwisko	Dmitrij Grigoriewicz Pawłow
Data i miejsce urodzenia	23 października?/4 listopada 1897 ; Woniuch, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	22 lipca 1941 ; Moskwa, ZSRR
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1941
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Armia Czerwona
Stanowiska	dowódca Zachodniego Specjalnego Okręgu Wojskowego, dowódca Frontu Zachodniego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa,; wojna domowa w Rosji,; wojna domowa w Hiszpanii,; II wojna światowa wojna zimowa; atak Niemiec na ZSRR;
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dmitrij Grigoriewicz Pawłow, ros. Дмитрий Григорьевич Павлов (ur. 23 października^?/4 listopada 1897 we wsi Woniuch, zm. 22 lipca 1941 pod Moskwą) – radziecki dowódca wojskowy, generał armii, uczestnik I wojny światowej, wojny domowej w Rosji, wojny domowej w Hiszpanii, wojny radziecko-fińskiej i wielkiej wojny ojczyźnianej. Bohater Związku Radzieckiego i deputowany do Rady Najwyższej ZSRR.

Życiorys

Urodził się 4 listopada 1897 we wsi Woniuch (ob. Pawłowo) w gub. kostromskiej, w rodzinie chłopskiej. Służył w Armii Imperium Rosyjskiego. W czasie I wojny światowej na ochotnika poszedł na front i dosłużył się stopnia podoficerskiego. W 1916 został ranny i trafił do niewoli z której został zwolniony po zakończeniu wojny. W 1918 wstąpił na ochotnika do Czerwonej Gwardii. W czasie wojny domowej dowodził kolejno plutonem i szwadronem, a następnie został zastępcącą dowódcy pułku^[1]. Od 1919 był członkiem Socjaldemokratycznej Robotniczej Partii Rosji (SDPRR).

W 1921 ukończył Omską Wyższą Szkołę Piechoty. Od początku 1923 służył w 6 Ałtajskiej Brygadzie Kawalerii na Froncie Turkiestańskim. W lutym 1923 walczył jako dowódca Oddziału Egzekucyjnego przeciwko basmaczom Turdybaja. Od sierpnia 1919 we wschodniej Bucharze dowódca 77 Pułku Kawalerii w walkach przeciwko oddziałom Ibrachimbeka. W 1928 ukończył Akademię Wojskową im. Michaiła Frunzego w Moskwie^[1], a następnie został dowódcą pułku kawalerii, pułku zmotoryzowanego i brygady zmotoryzowanej. W 1932 ukończył Wyższy Akademicki Kurs w Wojskowej Akademii Technicznej^[1].

W latach 1936–1937 walczył jako dowódca brygady pancernej w wojnie domowej w Hiszpanii^[1]. W czasie bitwy pod Guadalajarą (19–21 marca 1937) dowodzona przez niego jednostka udanym kontratakiem zadała poważne straty włoskim oddziałom pancernym i w znacznym stopniu przyczyniła się do zwycięstwa oddziałów republikańskich. Do ZSRR powrócił w aureoli bohatera i sławie zdolnego dowódcy nowoczesnego pola walki. Od 1937 deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 1. kadencji. Od listopada 1937 szef Zarządu Pancerno-Motorowego Robotniczo Chłopskiej Armii Czerwonej (RKKA) i członek Głównej Rady Wojskowej ZSRR. Opierając się na doświadczeniach wojny domowej w Hiszpanii, uznał, że korpus pancerny nie nadaje się do działań typu ofensywnego, ponieważ przełamanie frontu nieprzyjaciela na szerokości odpowiednio dużej, aby mógł w nią wejść tak duży związek pancerny nie jest możliwe. M.in. na podstawie jego uwag (i doświadczeń z Polski), w listopadzie 1939 Główna Rada Wojskowa ZSRR podjęła decyzję o rozwiązaniu korpusów pancernych i utworzeniu w ich miejsce dywizji zmotoryzowanych^[2]. W latach 1939–1940 uczestniczł w wojnie radziecko-fińskiej^[1]. 4 czerwca 1940 otrzymał awans na stopień generała-pułkownika wojsk pancernych. Od 11 czerwca 1940 dowódca Specjalnego Białoruskiego Okręgu Wojskowego, przemianowanego w lipcu 1940 na Zachodni Specjalny Okręg Wojskowy. Jako taki, w czerwcu tego samego roku stanął na czele zgrupowania RKKA mającego na celu zbrojną aneksje Litwy w wypadku odrzucenia przez nią ultimatum rządu radzieckiego z 15 czerwca (ostatecznie do zbrojnej interwencji nie doszło na skutek przyjęcia ultimatum przez rząd Litwy)^[3]. 22 lutego 1941 został awansowany na stopień generała armii. Chociaż nigdy nie dowodził w walce ugrupowaniem większym niż brygada pancerna, dokładnie na cztery miesiące przed niemieckim atakiem na ZSRR, powierzono mu cztery armie (672 tys. żołnierzy, 2200 czołgów, 1900 samolotów^[4]) i blisko 450-kilometrowy odcinek granicy państwa, przez który wiodła najkrótsza droga lądowa do Moskwy.

Atak III Rzeszy na ZSRR

21 czerwca 1941 został mianowany dowódcą Frontu Zachodniego, powstałego na bazie dowodzonego przez niego okręgu wojskowego^[5]. W pierwszych dniach ataku wojsk niemieckich i państw Osi, pozbawiony należytej oceny sytuacji, rozpoznania sił przeciwnika oraz wsparcia lotnictwa (radzieckie samoloty zostały zniszczone na lotniskach w czasie pierwszego dnia agresji) i zaopatrzenia, wykonywał nieskoordynowane kontrataki, z których największy miał miejsce 22 czerwca po południu siłami 4 Armii gen. Aleksandra Korobkowa i jeszcze tego samego dnia został zatrzymany zmasowanymi atakami niemieckiego lotnictwa. Rozkazy kontrataków wydawał w następnych dniach, pomimo przerwania frontu przez Heinza Guderiana na północnym i południowym skrzydle. Działania te osłabiły nieznacznie napór niemiecki (na krótko), jednak powodowały olbrzymie straty własne, ostatecznie zaś 30 czerwca radzieckie siły zostały rozbite w kotle białostocko-mińskim. Pawłow został usunięty ze stanowiska, a 4 lipca aresztowany.

Aresztowanie i proces

Gen. Pawłow o tym, że przestał być dowódcą Frontu Zachodniego dowiedział się od gen. Andrieja Jeriomienki. Jego miejsce dowódcy frontu zajął gen. Siemion Timoszenko a jego zastępcą został gen. Jeriomienko^[6]. Po aresztowaniu gen. Pawłow został oskarżony o zdradę i udział w spisku. Zaprzeczył stawianym mu zarzutom, natomiast przyznał, że nie dopilnował wydawanych przez siebie rozkazów, uznał też swoje niedociągnięcia w kwestii dowodzenia.

W związku z powyższym w akcie oskarżenia zrezygnowano z zarzutów zdrady i spiskowania przeciw władzom ZSRR. Oskarżono go natomiast o tchórzostwo, nieudolność, utratę broni i składów oraz samowolne wycofanie oddziałów z zajmowanych pozycji^[7].

Wyrokiem Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR został uznany winnym i 22 lipca 1941 roku razem z innymi obwinionymi wyższymi oficerami Armii Czerwonej (Grigoriewem, Klimowskichem, Kłychem, Korobkowem) został rozstrzelany^[7]. Egzekucji dokonano na poligonie NKWD Kommunarka pod Moskwą. Rodzina gen. Pawłowa została zesłana na pięć lat do Krasnojarska i pozbawiona praw wyborczych^[7]. Był najwyższym stopniem i funkcją radzieckim dowódcą rozstrzelanym za niepowodzenia Armii Czerwonej w początkowym okresie wojny z Niemcami. Rehabilitacja gen. Pawłowa miała miejsce 31 lipca 1957, w czasie której przywrócono mu również stopień wojskowy.

Ordery i odznaczenia

Medal Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego (21 czerwca 1937)
Order Lenina – trzykrotnie^[1]
Order Czerwonego Sztandaru – dwukrotnie
Medal jubileuszowy „XX-lecia Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”

W kulturze

W radzieckiej epopei filmowej z 1985 roku pt. Bitwa o Moskwę, Pawłow ukazany jest jako osoba nieudolna i niekompetentna, główny sprawca klęski z czerwca 1941.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Konecki 2007 ↓, s. 114.
↑ Spahr 2001 ↓, s. 206.
↑ Bieszanow 2015 ↓, s. 207, 213.
↑ Kosim 2009 ↓, s. 53-69.
↑ Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 147-148.
↑ Spahr 2001 ↓, s. 261.
↑ ^a ^b ^c Spahr 2001 ↓, s. 262.

Bibliografia

Władimir Bieszanow: Czerwony Blitzkrieg 1939–1940. Warszawa: 2015. ISBN 978-83-11-13730-1.
Tadeusz Konecki: Labirynt dezinformacji w drugiej wojnie światowej. Od Compiegne 22 czerwca 1940 roku do hasła Dortmund 22 czerwca 1941 roku. Warszawa: 2007. ISBN 978-83-05-13506-1.
Sławomir Kosim: Mińsk Białoruski 1941. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11444-9.
William Spahr: Generałowie Stalina. Warszawa: 2001. ISBN 83-11-09278-8.
Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: 1975.
BolesławB. Potyrała BolesławB., WładysławW. Szlufik WładysławW., Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
Mała Encyklopedia Wojskowa, t. II, Wyd. MON, Warszawa 1971
(ros.) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
(ros.) Radziecka Encyklopedia Wojskowa, Moskwa
(ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. XIX, Moskwa 1975

Linki zewnętrzne

[CITEREFKonecki2007114-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Konecki 2007 ↓, s. 114.

[CITEREFSpahr2001206-2] Spahr 2001 ↓, s. 206.

[CITEREFBieszanow2015207,_213-3] Bieszanow 2015 ↓, s. 207, 213.

[CITEREFKosim200953-69-4] Kosim 2009 ↓, s. 53-69.

[CITEREFSobczak_(red.)1975147-148-5] Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 147-148.

[CITEREFSpahr2001261-6] Spahr 2001 ↓, s. 261.

[CITEREFSpahr2001262-7] Spahr 2001 ↓, s. 262.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]