Archidiecezja wileńska
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Metropolia | |
| Katedra diecezjalna |
bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie |
| Biskup diecezjalny | |
| Biskup pomocniczy | |
| Biskup senior |
kard. Audrys Bačkis |
| Dane statystyczne | |
| Liczba wiernych |
570 000 (2004) |
| Liczba kapłanów • w tym diecezjalnych • w tym zakonnych |
|
| Liczba dekanatów |
9 |
| Liczba parafii |
95 |
| Powierzchnia |
9644 km² |
 Archidiecezja na mapie Litwy | |
| 54°41′09,0″N 25°17′15,8″E/54,685833 25,287722 | |
| Strona internetowa | |
Archidiecezja wileńska (łac. Archidioecesis Vilnensis; lit. Vilniaus arkivyskupija) – katolicka diecezja litewska położona we wschodniej części kraju. Siedziba arcybiskupa znajduje się w archikatedrze św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Została ustanowiona 12 marca 1388 przez papieża Urbana VI. Do 1798 podlegała pod metropolię gnieźnieńską, od 1798 do 1925 pod metropolię mohylewską. W 1925 w wyniku konkordatu podniesiona do rangi archidiecezji.
W okresie II wojny światowej zginęło 122 duchownych archidiecezji: 84 księży diecezjalnych, 7 kleryków i ponad 30 zakonników[1].
W 1945 wschodnia część archidiecezji znalazła się na terenie ZSRR (Litewska SRR i Białoruska SRR). Z zachodniej części, która znalazła się w granicach Polski, utworzono administrację apostolską w Białymstoku, istniejącą w latach 1945–1991.
Archidiecezja wileńska została przywrócona na terenie Litwy w 1991. Na terenie Białorusi z terenów archidiecezji wileńskiej utworzono diecezję grodzieńską. W tym samym roku z administracji w Białymstoku utworzono diecezję białostocką.
Biskupi
[edytuj | edytuj kod]
- ordynariusz – abp Gintaras Grušas
- biskup pomocniczy – bp Arūnas Poniškaitis
- biskup pomocniczy – bp Darius Trijonis
- biskup senior – kard. Audrys Bačkis
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]W skład archidiecezji wileńskiej wchodzą 95 parafie zgrupowane w 9 dekanatach[2]:
Sanktuaria
[edytuj | edytuj kod]- Ostra Brama
- Archikatedra św. Stanisława Biskupa i św. Władysława[3]
- Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Wilnie
- Kościół św. Jakuba i Filipa i klasztor Dominikanów w Wilnie
- Kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Wilnie
- Kościół św. Krzyża i klasztor Bonifratrów w Wilnie
- Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Trokach
Patroni
[edytuj | edytuj kod]- św. Kazimierz Jagiellończyk
- św. Andrzej Bobola (patron drugorzędny)
Święci i błogosławieni
[edytuj | edytuj kod]
Wśród świętych i błogosławionych związanych z archidiecezją wileńską znajdują się:
- św. Andrzej Bobola
- św. Kazimierz Jagiellończyk
- św. o. Rafał Kalinowski OCD
- św. abp Jozafat Kuncewicz OSBM
- św. s. Faustyna Kowalska ZMBM
- św. o. Maksymilian Maria Kolbe OFMConv.
- bł. Marianna Biernacka
- bł. ks. Mieczysław Bohatkiewicz
- bł. ks. Henryk Hlebowicz
- bł. ks. Jerzy Kaszyra MIC
- bł. ks. Antoni Leszczewicz MIC
- bł. ks. Władysław Maćkowiak
- bł. s. Bogumiła Noiszewska CSIC,
- bł. o. Achilles Puchała OFMConv.
- bł. ks. Stanisław Pyrtek
- bł. ks. Michał Sopoćko
- bł. o. Karol Herman Stępień OFMConv
- bł. s. Maria Marta Kazimiera Wołowska CSIC
- 11 męczennic z Nowogródka
Miasta archidiecezji
[edytuj | edytuj kod]
| Herb | Miasto | Dekanat | Okręg | Rejon | Ludność[4] | Liczba parafii |
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Wilno | Wilno I Wilno II Kalwaria Nowa Wilejka |
wileński | Wilno | 551 020 | 19 |
|
Wisaginia | Ignalino | uciański | wisagiński | 18 031 | 1 |
.png){kind=small}
|
Druskieniki | Orany | olicki | druskienicki | 12 055 | 2 |
|
Grzegorzewo | Troki | wileński | Wilno | 10 815 | 1 |
|
Landwarów | Troki | wileński | trocki | 10 004 | 1 |
|
Orany | Orany | olicki | orański | 7 892 | 1 |
|
Soleczniki | Soleczniki | wileński | solecznicki | 6 715 | 1 |
|
Podbrodzie | Święciany | wileński | święciański | 5 339 | 1 |
.svg){kind=small}
|
Ignalino | Ignalino | uciański | ignaliński | 4 836 | 1 |
|
Nowe Święciany | Święciany | wileński | święciański | 4 726 | 1 |
|
Niemenczyn | Nowa Wilejka | wileński | wileński | 4 493 | 1 |
_CoA.svg){kind=small}
|
Troki | Troki | wileński | trocki | 4 141 | 1 |
|
Święciany | Święciany | wileński | święciański | 4 065 | 1 |
|
Ejszyszki | Soleczniki | wileński | solecznicki | 3 006 | 1 |
|
Dukszty | Ignalino | uciański | ignaliński | 737 | 1 |
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
-
-
Pałac Arcybiskupi w Wilnie wzniesiony w latach 1932–1935 wg proj. Stefana Narębskiego -
Św. Kazimierz Jagiellończyk, patron archidiecezji wileńskiej -
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Anna Pieszko, Prezentacja książki ks. prof. Tadeusza Krahela o martyrologii duchowieństwa archidiecezji wileńskiej – Kurier Wileński [online], kurierwilenski.lt [dostęp 2022-12-02] (pol.).
- ↑ Vilniaus arkivyskupija | Faktai [online], www.vilnensis.lt [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-18] (ang.).
- ↑ Leonard Drożdżewicz, Troska kapituły metropolitalnej w Wilnie o skarby katedralne w latach drugiej wojny światowej, „Znad Wilii”, nr 4 (68) z 2016 r., s. 138.
- ↑ 2020.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nitecki, Piotr, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 2000.
- Leonard Drożdżewicz: Archidiecezja wileńska w latach II wojny światowej, „Znad Wilii”, nr 1 (61) z 2015 r., s. 94-99.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jan Kurczewski, Biskupstwo wileńskie: od jego założenia do dni obecnych..., Wilno 1912
- Opis archidiecezji na „Catholic-Hierarchy”
- Opis archidiecezji na „Giga-Catholic”